بررسیها نشان میدهد که این روند، با فضای سیاسی و اقتصادی جامعه و بهخصوص آیندهای که افراد برای خود و جامعه تصور میکنند، همبستگی زیادی دارد. از این رو، حلقه مفقوده بهبود چنین وضعیتی را نه در سیاستهای موضعی و موقتی از جنس ایجاد موانع بر سر راه مهاجرت، بلکه باید در سیاستهایی که به طور کلی انتظارات افراد از آینده را تغییر میدهند و اصلاح میکنند جستوجو کرد؛ آیندهای که نهتنها افراد در پیشروی خود میبینند و براساس آن تصمیم به مهاجرت میگیرند، بلکه در پیشروی نسلهای پس از خود نیز میبینند و ترجیحشان در چنین وضعیتی، نجات خود و ایجاد فضایی مناسب برای فرزندان و نسل آتی است.
در این پرونده از باشگاه اقتصاددانان، از سهدیدگاه به موضوع مهاجرت، تبعات اقتصادی و سیاسی مهاجرت، مهاجرتهای پنهان و نیز بازگشت مهاجران پرداخته شده است. تلاش نویسندگان بر این بوده است که تنها به ابعاد تاریک مهاجرت نپردازند، بلکه به اشکال، ظرفیتها و فرصتهایی که مهاجرت برای کشور مبدا ایجاد میکند، هم گریزی بزنند. در این موضوع شاید بتوان مهمترین ظرفیت مهاجران را در قدرت و امکان چانهزنی مستقیم آنان با دولتهای خارجی در کشورهای تحریمکننده دانست که در سالهای اخیر، نمونههای آن را مشاهده کردهایم. در پایان باید اشاره کرد که مهاجرت به خودی خود امری مذموم تلقی نمیشود، بلکه ورای آن، وضعیت میل به بازگشت و نیز انگیزههایی که سبب میشود تصمیم افراد به مهاجرت ختم شود، ضریب اهمیت آن را بهشدت بالا برده است.