به قلم : دکتر مجید کاراندیش ؛ دکترای تخصصی علوم تغذیه ؛ استاد دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز
تحریریه زندگی آنلاین : ممکن است شنیده باشید که موز سرشار از پتاسیم است، ولی خوب است بدانید که پتاسیم در تعداد زیادی از مواد غذایی وجود دارد و برای چندین فرایند در بدن ضروری است.
پتاسیم چیست؟
پتاسیم یکی از مواد معدنی درشت مقدار است که بدن ما به مقادیر نسبتاً زیاد آن برای حفظ تندرستی نیاز دارد. پتاسیم در مواد غذایی گوناگونی وجود دارد.
عملکردهای پتاسیم چیست؟
پتاسیم در تعداد زیادی از عملکردهای بدن ما شرکت دارد. پتاسیم همانند سدیم و کلر کانال‌های خاصی در سلول ایجاد می‌کند که باعث تداوم اعمال حیاتی مختلف در بدن می‌شود. این اعمال عبارتند از کمک به انقباض عضلات و قلب، کمک به انتقال پیام‌های عصبی و تنظیم تعادل آب داخل و خارج سلولی، انتقال ترکیبات خاص به داخل سلول‌ها، تنظیم اسیدیته بدن و حفظ فشار خون طبیعی. پتاسیم همچنین با تسهیل ترشح بزاق و اسید معده و کمک به هضم و جذب پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها در هضم مواد غذایی نقش دارد.
بیشتربخوانید:
مقدار نیاز روزانه به پتاسیم چقدر است؟
مقدار نیاز روزانه به پتاسیم به سن، جنسیت و مراحل مختلف زندگی بستگی دارد. مقدار مرجع رژیمی برای بزرگسالان سالم (بالاتر از 18 سال) شامل دوران بارداری، 3500 میلی‌گرم در روز است که در دوران شیردهی تا 4000 میلی‌گرم در روز افزایش می‌یابد. مقدار کافی پتاسیم را می‌توان با مصرف مواد غذایی متنوع از طریق رژیم غذایی دریافت کرد. با پیروی از راهنماهای غذایی ملی و رعایت اصول یک رژیم غذایی متعادل، مقدار پتاسیم مورد نیاز تأمین می‌شود.
عملکردهای پتاسیم در بدن
آیا پتاسیم با سایر مواد مغذی برهمکنش دارد؟
پتاسیم برای کمک به تنظیم حجم آب بدن و عملکرد مناسب سلول‌های عضلات و اعصاب با کلر و سدیم برهمکنش دارد. برقراری تعادل مناسب این سه ملح معدنی در رژیم غذایی (به ویژه با اطمینان از دریافت مقدار کافی پتاسیم و عدم مصرف مقادیر زیاد نمک) عامل اصلی کنترل فشار خون است.
بیشتربخوانید:
اگر مقدار مصرف پتاسیم خیلی کم شود، چه اتفاقی می‌افتد؟
دریافت مقادیر ناکافی پتاسیم در رژیم غذایی شایع نیست، چون این ماده مغذی معدنی در اکثر مواد غذایی وجود دارد.
پایین بودن غلظت پتاسیم در خون هیپوکالمی نامیده می‌شود و عمدتاً از اختلالاتی که منجر به دفع مقادیر زیاد پتاسیم از بدن می‌شود، ناشی می‌گردد. بعضی از این اختلالات عبارتند از اسهال یا استفراغ شدید، سوختگی یا دفع مقادیر زیاد از طریق ادرار در اثر مصرف بعضی داروها مثل داروهای مدر. هیپوکالمی اگر زود کنترل نشود می‌تواند به اختلالات جدی قلبی منجر شود.
اگر مقدار مصرف پتاسیم خیلی زیاد شود، چه اتفاقی می‌افتد؟
مقدار پتاسیم موجود در مواد غذایی خطرناک محسوب نمی‌شود، چون بسیار بعید است که از طریق رژیم غذایی به تنهایی مقادیر خیلی زیاد آن وارد بدن شود. افزون بر آن، بدن ما توانایی قابل‌ملاحظه‌ای در حفظ تعادل املاح معدنی در محدوده مناسب دارد و با دفع ادراری از مقادیر اضافه املاح معدنی خود را خلاص می‌کند.
بالا بودن غلظت پتاسیم در خون هیپرکالمی نامیده می‌شود و عمدتاً در افراد مبتلا به اختلال عملکرد کلیه و یا کسانی که مقادیر زیاد پتاسیم را از طریق مکمل دریافت می‌کنند اتفاق می‌افتد. علائم این وضعیت معمولاً غیر اختصاصی است، ولی در موارد شدید می‌تواند به اختلالات جدی قلبی منجر شود.
بیشتربخوانید:
چه موقع باید به دریافت پتاسیم توجه بیشتری کرد؟
خطر کمبود پتاسیم برای عموم مردم که رژیم غذایی متنوع و متعادل دارند وجود ندارد.
