حجتالاسلام والمسلمین سیدتقی واردی، عضو هیئت علمی مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) گفت: تمدن در لغت به معنای شهرنشینی است و در اصطلاح علوم سیاسی به مجموعه فعالیتهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی اطلاق میشود که در یک سرزمین برای بهبود زندگی اجتماعی مردم آن ناحیه صورت پذیرد که از مصادیق آن میتوان به تمدنهایی چون یونان، روم، ایران و مصر و... اشاره کرد.
پیدایش عصر طلایی تمدن اسلامی با پیروی از قرآن و سنت
وی افزود: برای توضیح پیرامون تمدن اسلامی در مرحله اول باید تصویری از تمدن اسلامی داشته باشیم؛ البته نباید این نکته را نیز از نظر دور داشت که ما در یک دورانی تمدنی به نام اسلامی داشتیم که دورانی بود که مردم با پیروی از قرآن کریم و سنت نبوی و به کار بستن تعالیم اسلامی وضعیتی برتر در سطح جهان ایجاد کرده بودند و توانستند در یک دوران پرشکوه عصر طلایی تمدن و علم و فرهنگ اسلامی را رقم بزنند.
عضو هیئت علمی مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی تصریح کرد: پس از حضور حاکمان فاسدی که با تصمیمات خود روز به روز مردم و جوامع اسلامی را از فرهنگ خود به دور کردند و همچنین تاثیرات خارجی این روند، نزولی شد و این سیادت به مرحلهای نازل مبدل شد که در نهایت به تسلیم شدن در مقابل شرق و غرب انجامید.
وی گفت: این تسلیم شدن یعنی زندگی در سایه تمدن غربی و وامداری روز افزون در لایههای مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی به تمدن غربی که شالوده آن را عنصر اومانیسم و مادیگرایی تشکیل میداد؛ در این راستا عدهای به جانب تمدن غرب و شرق گرایش پیدا کردند و دیگر از خود و ظرفیت عظیم خود غافل ماندند.
انقلاب اسلامی برخاسته از فقه ظلم‌ستیز و پویای شیعه بود
واردی تصریح کرد: ایران نیز پس از دوران طلایی اسلامی خود در همین مسیر قرار گرفت و این روند تا زمان انقلاب اسلامی و انقلاب امام راحل با محوریت حوزه و دین ادامه داشت؛ این خیزش عظیم برخاسته از متن حوزه و فقه ظلم‌ستیز و پویای شیعه بود؛ پی‌ریزی نظام جمهوری اسلامی در واقع جرقهای بود برای اینکه مسلمانان را به این فکر وادارد که باید تمدن نوین اسلامی را از نو بسازند؛ این تمدن قطعا تمدنی بالاتر و قدرتمندتر از تمدن سالهای اولیه اسلام خواهد بود.
وی گفت: تمدن نوینی که رهبر معظم انقلاب و امام راحل نیز روی آن تاکید داشتهاند تمدنی به مراتب پیشرفتهتر از آن چیزی است که در گذشته بود؛ زیرا این تمدن از پایگاهی شیعی رقم زده میشود واین تمدن بر اساس نگاه قرآنی و اهل بیتی(ع) پایهگذاری میشود و به همین جهت است که در سطح و زیرسطح به مراتب بالاتر از تمدن قبلی خواهد بود.
وحدت کلمه در جامعه از راهبردهای تمدنی قرآن است
این پژوهشگر حوزوی عنوان کرد: بحث تمدن اسلامی دارای مصادیق بسیاری در قرآن و روایات است که با وجود اینکه این عبارت در قرآن بیان نشده است ولی مباحث بسیاری را از قرآن میتوان عنوان کرد که کاملا منطبق بر مفهوم تمدن سازی اسلامی است؛ در قرآن به پیامبر خطاب شده است که از کافرین متابعت نکنید و با آنها که با ملت شما مخالفت میکنند دوست نباشید و خودتان در معرض ضعف و وابستگی قرار ندهید و خودتان روی پای خودتان بایستند؛ یکی دیگر از راهبردهای تمدنی قرآنی وحدت کلمه و وجود رهبری در جامعه است.
ولایت بالاترین نقطه هرم تمدن اسلامی است
وی با تاکید بر اینکه ولایت مهمترین راهبرد تمدنی قرآن است گفت: ولایت بالاترین نقطه هرم تمدن اسلامی است؛ هیچ تحول اساسی در اسلام خارج از فضای ولایی رخ نمیدهد؛ قرآن بیان میکند که همه باید زیر سایه ولایت الله باشند یعنی اول ولایت خدا، بعد ولی خدا و بعد از ولایت پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) ولایت فقیه را در عصر غیبت بپذیرند؛ اگر با این شاخصهها تمدنی را پایهریزی کنیم میتوانیم به آن تمدن اسلامی بگوییم که هم دارای ریشههای عمیق در فرهنگ اسلامی دارد و هم ایرانی؛ به همین خاطر رهبر معظم انقلاب الگوی پیشرفت ناظر به تشکیل تمدن اسلامی را ناظر به الگوی اسلامی و ایرانی بیان کردهاند.
واردی در بیان این مطلب که پایههای تمدن اسلامی شامل چه مواردی هستند، بیان کرد: پایههای تمدن اسلامی بر چند محور استوار است؛ یکی از پایههای اصلی تمدن اسلامی، نگاه ذهنی در میان مسلمانان است که همیشه خود را باور داشته باشند و اعتماد به نفس و خودباوری را در تمام مراحل زندگی با خود همراه کنند.
وی گفت: انقلاب اسلامی ایران که پایه‌گذار تمدن نوین اسلامی بود نیز با همین رویکرد به پیروزی رسید و رهبر معظم انقلاب اسلامی و امام راحل نیز بر همین مطلب از ابتدای انقلاب تا کنون تاکید داشتهاند.
این پژوهشگر حوزوی یادآورشد: شاید کمتر سخنرانی را از امام راحل به یاد داریم که در آن صحبتی از خودباوری دینی به میان نیاورده باشند و این خودباوری که ایشان همیشه در کلام و رفتار خود داشتند به صورت عنصری روانی در سراسر جامعه ریشه دواند و کارنامهای را در این سالها رقم زد که با عقل احصاگر به سختی میتوان آن را تحلیل کرد.
وی گفت: همین اعتماد به نفس اجتماعی زمینهای شد که مردم ایران با اینکه جمعیتی 35 تا40 میلیون نفری بودند توانستند در مقابل قدرتهای بزرگ جهانی بایستند و با اینکه یکه و تنها بودند روزهای بسیار سخت را برای ثبات قدم در مسیر این تمدن‌سازی با قدرت پشت سربگذارند.
پی‌ریزی زندگی بر اساس ولایت و شریعت؛ ویژگی انقلاب اسلامی
واردی بیان کرد: یکی از تفاوتهای بزرگی که میان انقلاب ایران و انقلابهای دیگر به خصوص این انقلابهای عربی میتوان یافت همین عنصر خودباوری برای رقم زدن یک زندگی تازه بر مبنای شریعت و ولایت است؛ ملت ایران برعکس بسیاری از این ملتها حرف تازهای داشتند و بر روی حرف خود ماندند و یک لحظه تا امروز از آن عقب نشینی نکردند؛ اگر ایران اسلامی با این مولفهها بتواند این نظام و حرف را استمرار دهد، این گفتمان در سراسر جهان طرفدار بیشتری خواهد یافت و مسلمانان این الگوی تمدنی را خواهند پذیرفت؛ کما اینکه در این شرایط نیز چنین است و دنیا به این نگاه تمدنی ایرانی اسلامی پی برده است.
ادامه دارد...
