نظرى بر اسامى و القاب حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام

برای این مجلله عظیم الشان اسامی چند نقل کرده‌اند که عبارتند از:

فاطمه:
ایشانهم نام حضرت زهراعلیهاالسلام و فاطمه یا فاطمه کبرى نامیده شده است. در روایتى درباره مقام والا و عظمت شان حضرت زهراعلیهاالسلام و علت نامیده شدن ایشان به فاطمه آمده است:
محمد بن مسلم گفت: از ابوجعفر امام باقرعلیه السلام شنیدم که فرمود:

فاطمه داراى جایگاهى کنار درِ جهنم است. وقتى روز قیامت مى شود، میان دو چشم هر نفر، مومن یا کافر نگاشته مى شود. آنگاه به کسى که دوستدار اهل بیت است و گناهان فراوانى دارد، دستور داده مى شود به آتش افکنده گردد. وقتى حضرت فاطمه آن شخص را مى بیند، مى گوید: بارالها! مولاى من! مرا فاطمه نام نهادى و به واسطه من مى خواستى از کسانى که دوستدار من و ذریه ام هستند درگذرى. وعده ات حق است و تو از وعده ات تخلف نمى کنى.
حضرت معصومه علیهاالسلام نیز چون حضرت فاطمه زهراعلیهاالسلام داراى مقام شفاعت است. و احتمالا نامیده شدن وى به فاطمه بى ارتباط با این مقام نبوده است. به هر تقدیر به واسطه این بانوى گرامى بسیارى از شیعیان داخل بهشت مى گردند. در این باره امام صادق علیه السلام مى فرماید: بدانیدبراى بهشت هشت در است؛ سه تا از آنها به سوى قم باز مى شود. در آنجا بانویى قبض روح مى شود. او از جمله فرزندانم، و نامش فاطمه دختر موسى است. به شفاعت او همه شیعیان داخل بهشت مى گردند.
در آن زمان خداوند عزیز و والامرتبه مى فرماید: درست گفتى، تو را فاطمه نام نهادم و مى خواستم به خاطر تو از کسى که دوستت دارد، و پیرو توست و به خاندانت علاقمند و پیرو آنان است، درگذرم. پیمانم حق است و من خلف وعده نمى کنم؛ به این سبب به بنده ام فرمان داخل شدن در آتش را دادم تا تو درباره او شفاعت کنى. تو را شفیع قرار دادم تا براى ملائکه و پیامبران و فرستادگانم و صاحبان این توقفگاه، جایگاه و منزلتت در پیشگاه من مشخص شود. هر کس را که دیدى میان دو چشمش کلمه مومن است، مى گیرى و داخل بهشت مى کنى.
امام رضا علیه‌السلام فرمود:«من زار المعصومه بقم کمن زارنى »؛ هر کس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسى است که مرا زیارت کرده است.
حضرت معصومه علیهاالسلام نیز چون حضرت فاطمه زهراعلیهاالسلام داراى مقام شفاعت است؛ و احتمالا نامیده شدن وى به فاطمه بى ارتباط با این مقام نبوده است. به هر تقدیر به واسطه این بانوى گرامى بسیارى از شیعیان داخل بهشت مى گردند. در این باره امام صادق علیه السلام مى فرماید:
«... الا ان للجنة ثمانیةَ ابواب، ثلاثه منها الى قم. تقبض فیها امراه هى من ولدى و اسمها فاطمه بنت موسى تدخل بشفاعتها شیعتى الجنة باجمعهم»؛ آگاه باشید، براى بهشت هشت در است؛ سه تا از آنها به سوى قم باز مى شود. در آنجا بانویى قبض روح مى شود. او از جمله فرزندانم، و نامش فاطمه دختر موسى است. به شفاعت او همه شیعیان داخل بهشت مى گردند.
برخى از نویسندگان در توضیح روایت فوق گفته اند:
مقتضاى این خبر آن است که از براى آن مخدره (فاطمه معصومه) در نزد خداى تعالى مقام محمودىاست که شفاعت نمودن آن مخدره باشد(در) روز جزا. و از براى او نزد خدا شانى است عظیم که آن حضرت و هکذا برادرش حضرت رضا علیه‌السلام که در زیارتش مى فرماید:«ان لک عندالله شانا من الشان.» و هکذا حضرت جواد. در کتاب مفتاح الجنان مذکور است که حضرت رضا فرمود: هر که زیارت کند او را همچنان است که مرا زیارت کرده است. گرچه مولف مفتاح معلوم نیست، اما از احادیث معتبر نیز چنین مطلبى استفاده مى شود. در حدیث است که «من زار ذریتهما کانما زارهما»؛ هر کس ذریه حضرت حسن و حسین را زیارت کند، مثل کسى است که خود آنها را زیارت کند. حضرت معصومه و حضرت عبدالعظیم حسنى نیز مشمول همین حکم هستند.
آرى، حضرت معصومه از مقام محمود یعنى مقام شفاعت برخوردار است.
یا بضعة الرساله:
یاد مدینه کردم با گوش جان شنیدم
 لبیک را ز بالا تا در حرم رسیدم
 آیا شد آشکارا قبر نهان زهرا؟
 یا فاطمه ز هر سو با گوش جان شنیدم
 بنت امام کاظم اخت امام هشتم
 باشد شفاعتش را روز جزا امیدم
 
 
یا بضعة الرساله، ما را مران ز درگه
 گشتم گداى کویت از غیر، دل بریدم
 بر زاده برادر، جان جواد سوگند
 رحمى، اگر چه زیر بار گنه خمیدم
 یا فاطمه، شفاعت از روسیاهى ام کن
 تا خلق روز محشر بینند رو سپیدم
 معصومه:
حضرت فاطمه معصومه مستغرق در عبادت، و از آلایش به معاصى و زشتی‌ها پیراسته و عصمت مادرش زهرا علیهاالسلام در او تجلى نموده است.
بر اساس پاره اى از روایات، لقب معصومه از سوى امام رضا علیه السلام به این بانوى عظیم الشان اعطا گردید. علامه مجلسى در این باره گوید: امام رضا علیه‌السلام در جایى فرمود:«من زار المعصومه بقم کمن زارنى »؛ هر کس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسى است که مرا زیارت کرده است.
بر اساس رویاى صادقه نسب شناس گرانقدر مرحوم آیة الله سیدمحمود مرعشى نجفى(م 1338 ه .) این لقب از طرف امام صادق علیه‌السلام بر حضرت معصومه اطلاق شده است. در این رویا امام صادق علیه‌السلام به آیة الله نجفى که با دعا و راز و نیاز تلاش پى گیرى را براى یافتن قبر مطهر حضرت زهرا علیهاالسلام آغاز کرده بود، خطاب فرمود: «علیک بکریمه اهل بیت »؛ بر تو باد به کریمه اهل بیت.
کریمه اهل بیت:
حضرت معصومه در زبان علما و فقهاى شیعه به لقب «کریمه اهل بیت » یاد مى شود. از میان بانوان اهل بیت این نام زیبا تنها به او اختصاص یافته است.
بر اساس رویاى صادقه نسب شناس گرانقدر مرحوم آیة الله سیدمحمود مرعشى نجفى(م 1338 ه .) این لقب از طرف امام صادق علیه‌السلام بر حضرت معصومه اطلاق شده است. در این رویا امام صادق علیه‌السلام به آیة الله نجفى که با دعا و راز و نیاز تلاش پى گیرى را براى یافتن قبر مطهر حضرت زهرا علیهاالسلام آغاز کرده بود، خطاب فرمود: «علیک بکریمه اهل بیت »؛ بر تو باد به کریمه اهل بیت.
لقب‌هاى حضرت معصومه علیهاالسلام از زیارتنامه ها
تا آنجایى که ما اطلاع یافتیم، سه زیارتنامه براى حضرت معصومه ذکر شده است: یکى از آنها مشهور و دوتاى دیگر غیرمشهوراست.
اسامى و لقب‌هایى که براى حضرت معصومه در دو زیارتنامه غیرمشهور ذکر شده، به قرار ذیل است:
طاهره(پاکیزه)؛ حمیده(ستوده)؛ برّه(نیکوکار)؛ رشیده(رشد یافته)؛ تقیه(پرهیزکار)؛ رضیه(خشنود از خدا)؛ مرضیه (مورد رضایت خدا)؛ سیده طاهره(بانوى پاکیزه)؛ سیده صدیقه(بانوى بسیار راستگو)؛ سیده رضیه مرضیه (بانوى خشنود از خدا و مورد رضاى او)؛ سیده نساء العالمین(سرور زنان عالم).
لقب‌هاى دیگر آن بانو
محدثه و عابده و مِقدامه(بانوى پیشتاز) از دیگر صفات و القابى است که براى حضرت معصومه عنوان شده است.