و لوطااذ قال لقومه ا تاتون الفاحشة ما سبقکم بها من احد من العالمین(80)انکم لتاتون الرجال شهوة من دون النساء بل انتم قوم مسرفون (81)و ما کان جواب قومه الاان قالوا اخرجوهم من قریتکم انهم اناس یتطهرون (82)فانجیناه و اهله الا امراته کانت من الغابرین(83)و امطرنا علیهم مطرا فانظر کیف کان عاقبة المجرمین (84)
ترجمه آیات
و لوط را فرستادیم، به یاد آر زمانی را که وی به قوم خود گفت:چرا این کار زشتی را می کنید که هیچ یک از جهانیان پیش از شما نکرده اند(80).
شما از روی شهوت به جای زنان به مردان رو می کنید، بلکه شما گروهی اسراف پیشه اید(81).
پاسخ قومش جز این نبود که گفتند: از دهکده خویش بیرونشان کنید، که اینان خود را پاکیزه قلمداد می کنند(82).
پس او را با کسانش نجات دادیم، مگر زنش را که قرین بازماندگان بود(83).
آنگاه بارانی عجیب بر آنان بباراندیم، بنگر تا عاقبت بدکاران چسان بود(84).
بیان آیات
مربوط به رسالت لوط(علیه السلام)و لوطا اذ قال لقومه ا تاتون الفاحشة...ظاهرجمله این است که این داستان عطف به داستان نوح است که قبلا ذکر نموده و
صفحه : 232
در ابتدای آن فرموده بود: و لقد ارسلنا نوحاو بنا بر این تقدیر آیه مورد بحث نیز: و لقد ارسلنالوطا اذ قال لقومهخواهد بود، این آن چیزی است که از ظاهر آیه استفاده می شود، ولیکن معهود از اینگونه سیاق های قرآنی این است که لفظاذکر به یاد آرمقدر بوده و تقدیر آیه: اذکر لوطا الذی ارسلناه اذ قال لقومهمی باشد.
وحدت سیاق اقتضا داشت که همچنانکه در داستان هود و صالح فرمود: و الی عاداخاهم هوداوو الی ثمود اخاهم صالحا در اینجا نیز بفرمایدو الی فلان اخاهم لوطاواگردر خصوص قوم لوط سیاق را تغییر داده و بعد از ذکر داستان آن قوم مجددا به سیاق قبلی برگشته و فرموده: و الی مدین اخاهم شعیبابرای این بوده که لوط از پیروان شریعت ابراهیم(ع) بوده، به خلاف هود و صالح که از پیروان شریعت نوح(ع)بودند،و درتفسیر سورههودخواهیم گفت که لوط از بستگان ابراهیم(ع)بوده، و آن حضرت اورا به سوی اهل سدوم و اقوام مجاور آنان فرستاد، تا آنان را که مشرک و از بت پرستان بودند، به دین توحید دعوت کند.
ا تاتون الفاحشةمراد ازفاحشهعمل لواط است، به دلیل اینکه در آیه بعدمی فرماید: ا تاتون الرجال شهوة.
ما سبقکم بها من احد من العالمین - یعنی هیچ یک از امم و اقوام روی زمین مرتکب چنین گناهی نشدند.و این جمله، دلالت دارد بر اینکه تاریخ پیدایش این عمل منتهی به همین قوم می شود.
و ما در تفسیر سوره هود، به تفصیل قصه لوط، متعرض خواهیم شد - ان شاء الله تعالی - .
انکم لتاتون الرجال شهوة من دون النساء...اتیان الرجالبه قرینه کلمهشهوةوهمچنین به قرینهمن دون النساء کنایه است ازعمل نامشروع با مردان، و این دو قرینه، علاوه بر اینکهاتیان الرجالرا معنامی کند، این معنا را نیز می رساند که قوم لوط عمل زناشویی با زنان را ترک گفته و به مردان اکتفاء می کردند، و این عمل را از آنجایی که تجاوز و انحراف از قانون فطرت است، اسرافنامیده و فرموده: بل انتم قوم مسرفون.
جمله مورد بحث جمله ای است استفهامی و تقدیر آنء انکماست،از آنجایی که عمل مزبور، فاحشه بی سابقه ای بوده از در تعجب و استبعاد می پرسد: آیا شما چنین کاری رامرتکب می شوید؟.
صفحه : 233
و ما کان جواب قومه الا ان قالوا...یعنی از آنجایی که جواب درستی از این سؤال نداشتند لا جرم او را تهدید به تبعیدنموده، گفتند: اخرجوهم من قریتکمواین خود دلیل بر سفاهت قوم لوط است، که اصلامتعرض جواب از سؤال لوط نشده، در مقام جواب چیزی گفتند که هیچ ربطی به سؤال اونداشت، چون جواب از سؤال لوط یا به اعتراف به آن است، و یا به این است که با دلیل آن راابطال کنند،و قوم لوط چنین نکردند، بلکه او را بخاطر اینکه مردی غریب و خوش نشین در شهراست، خوار شمرده و کلامش را بی ارزش دانسته، گفتند: شهر از ما است، و این مرد در این شهر خوش نشین است، و کس و کاری ندارد، او را نمی رسد که به کارهای ما خرده گیری کند.
فانجیناه و اهله الاامراته کانت من الغابریناین آیه و همچنین آیهفما وجدنافیها غیر بیت من المسلمین(1) دلالت دارند براینکه جز اهل خانه لوط هیچ کس در آن قریه ایمان نیاورده بودند.
کلمهغابرینبه معنای گذشتگان از قوم است، و در اینجا کنایه از هلاکت است، یعنی همسر او هم جزو از بین رفتگان است.
و امطرناعلیهم مطرا فانظر کیف کان عاقبة المجرمینبا اینکه در اینجا انتظار می رفت عذابی را ذکر کند، و مع ذلک اسمی از عذاب نیاورده و به جای آن، فرستادن باران را ذکر فرموده، برای این بود که بفهماند عذاب و هلاکت قوم لوط به وسیله باران بوده، و به همین جهت باران را نکره آورده و فرمود:مطرا بارانیتابفهماند باران مزبور از باران های معمولی نبوده، بلکه بارانی مخصوص و از جهت غرابت و شدت اثر، بی سابقه بوده است، چنانکه در جای دیگر قرآن در باره این باران توضیح داده و فرموده: وامطرنا علیها حجارة من سجیل منضودمسومة عند ربک و ما هی من الظالمین ببعید (2).
جملهفانظر کیف کان عاقبة المجرمینخطاب به پیغمبر اسلام(ص)است تا او و امتش عبرت بگیرند.
............................................ (1)مادر آن قریه بیش از یک خانوار مسلمان نیافتیم.سوره ذاریات آیه 36 (2)و سنگهایی از گل سخت چیده شده(منظم)پشت سرهم بر آنان بباراندیم، (سنگهایی)که نزدپروردگارت نشانگذاری شده بود، و چنین عذابی از ستمگران دور نیست.سوره هود آیه 83