ارزش دعا به صورت اجتماع

اهل دعا هنگامى که به صورت اجتماع به دعا مى نشینند و به شکل دسته جمعى به تضرع و انابه اقدام مى کنند و به پیشگاه حضرت حق ناله و زارى مى برند و همگان دست گدایى به درگاهش دراز مى کنند ، یقیناً دعایشان به اجابت نزدیک تر است ; زیرا در جمعیت دعا کننده بدون شک دردمندى دل سوخته ، مستمندى از راه مانده ، بیچاره اى درمانده ، عاشقى وارسته ، عارفى دلداده و مخلصى ارزنده قرار دارد که دعا و حال و زارى و اخلاصش ، و اضطرار و ناله اش عامل جلب رحمت و جذب رأفت و مایه ى اجابت و سبب جوشش عفو و مغفرت است . و چه بسا بنا بر آنچه که در معارف الهیه آمده ، خداى مهربان به خاطر او دعاى دیگران را هم مستجاب کند و به زارى و ناله ى آنان رحمت آرد و خواسته ها و حاجاتشان را برآورد و آنان را مشمول عفو و مغفرت قرار دهد و کشکول خالى آنان را از فیوضات خاصّه اش پُر کند .
در این زمینه روایات بسیار مهمى از منابع وحى و منازل علم و خزانه هاى معرفت و ابواب رحمت رسیده که به پاره اى از آنها اشاره مى شود :
عَن أَبى عَبدِاللّهِ (علیه السلام) قال : مَا اجتَمَعَ أَربَعَةٌ قَطُّ عَلى أمر واحِد فَدَعوا إلاّ تَفَرَّقوا عَن إجَابَة(1) .
« امام صادق (علیه السلام) فرمود : هرگز چهار نفر بر کار واحدى جهت دعا به خاطر گشایش آن کار اجتماع نمى کنند مگر این که با مستجاب شدن آن دعا از یکدیگر جدا مى شوند » .
قَال النَّبِىُّ (صلى الله علیه وآله وسلم) : لا یَجتَمِعُ أربَعونَ رَجلا فِى أمر واحِد إلاّ اسْتَجابَ اللّهُ تَعالى لَهُم حَتّى لَو دَعَوْا عَلى جَبَل لاَزالُوهُ(2) .
« پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود : چهل مرد جهت دعا براى گشایش کارى واحد اجتماع نمى کنند ، مگر این که خداى تعالى دعایشان را مستجاب مى کند ، تا جایى که اگر بر ضد کوهى دعا کنند آن را از میان برمى دارند » .
عالم ربانى ، عارف عاشق ابن فهد حلّى بنا به روایت کتاب « وسائل الشیعه » در کتاب با ارزشش « عدّة الداعى » روایت مى کند :
إِنَّ اللّهَ أوحَى إلى عیسَى (علیه السلام) : یا عِیسَى ! تَقَرَّبْ إلَى المُؤمِنینَ ، وَمُرْهُم أَن یَدعُونِى مَعَکَ(3) .
« خدا به عیسى وحى فرمود : اى عیسى ! به جمع مؤمنین بپیوند ، و آنان را فرمان ده همراه تو به درگاه من دعا کنند » .
عَن أَبى عَبدِاللّهِ (علیه السلام) : قالَ : کانَ أبى (علیه السلام) إذا حَزَنَهُ أمر جَمَعَ النِساءَ وَالصِّبیانَ ثُم دَعا وَأمَّنُوا(4) .
« امام صادق (علیه السلام) مى فرماید : پدرم همواره چنین بود ، هنگامى که کارى او را محزون و غصّه دار مى کرد ، زنان و کودکان را به حال اجتماع گرد مى آورد ، آنگاه دعا مى کرد و آنان آمین مى گفتند » .
ناامیدى و یأس ، حال کافران به خداست   
دعا کننده باید به این حقیقت آگاه باشد که خداى مهربان او را به دعا دعوت فرموده ، و مستجاب شدن دعا را ضامن شده ، و اجابت دعا بر حضرت او کارى بسیار سهل و آسان است ، زیرا تمام موجودات هستى در سایه ى فرمانروایى مطلق اویند ، و او با یک فرمان و با بکارگیرى یک دستور تمام زمینه هاى اجابت را براى بنده ى دعا کننده اش فراهم مى کند .
بنابراین ابداً سزاوار نیست کسى در پیشگاه خداى مهربانى که قدرت و بصیرت و کرم و لطف و مغفرت و فیض و رحمتش بى نهایت است ، و به بنده اش بهویژه به هنگام دعا و مناجات و راز و نیاز محبت خاص دارد ، ناامید و مأیوس باشد . ناامیدى و یأس به فرموده ى قرآن مجید حال کافران به خداست :
 ( . . . لاَ تَیْئَسُوا مِن رَوْحِ اللّهِ إِنَّهُ لا یَیْئَسُ مِن رَوْحِ اللّهِ إِلاّ الْقَومُ الْکَافِرونَ )(5) .
« از رحمت خدا ناامید مباشید ; زیرا جز گروه کافران کسى از رحمت خدا ناامید نمى شود » .
قرآن مجید اکیداً سفارش مى کند که : از رحمت خدا مأیوس و ناامید مباشید :
( لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللّهِ )(6) .
رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) مى فرماید :
الفَاجِرُ الرَّاجِى لِرَحْمَةِ اللّهِ تَعالَى أقْرَبُ مِنْها مِنَ العَابِدِ الْمُقَنَّطِ(7) .
« بدکارِ امیدوار به رحمت خداى بزرگ ، از عابدِ ناامید به رحمت خدا نزدیکتر است » .
امام صادق (علیه السلام) فرمود :
الیَأسُ مِن رَوحِ اللّهِ أشدُّ بَرداً مِنَ الزَّمهَریرِ(8) .
« سردى ناامیدى از رحمت خدا ، از سرماى شدید سردتر است » .
در روایات و معارف اسلامى ناامیدى و یأس از رحمت خدا از گناهان کبیره به حساب آمده ، و به ناامید از رحمت خدا وعده ى قطعى عذاب داده شده است .
دعا کننده از این که دعایش به سرعت به هدف اجابت نرسد ، نباید دچار یأس و ناامیدى شود ، بنا به آیات و روایات ، شاید اجابت دعایش مصلحت نبوده ، احتمالا زمان و ظرف اجابت نرسیده ، و ممکن است براى این که دعا و مناجات را ادامه دهد از اجابتش مانع شده اند ، یا خواسته اند براى این که نصیبى ابدى ، و بهره اى همیشگى عاید او شود زمان اجابت دعایش را قیامت قرار دهند ، در هر صورت ناامیدى از رحمت حق به هیچ صورت ، عقلى و شرعى و اخلاقى و انسانى نیست ، و مؤمنِ به حضرت حق هرگز به ناامیدى نمى گراید ، و یأس و دلسردى به خود راه نمى دهد .
در زمینه ى مطالب و مسائل مربوط به دعا و اجابت آن روایاتى بسیار مهم در کتابهاى باارزش اسلامى ثبت شده که ذکر پاره اى از آنها بى مناسبت با موضوع نیست :
عَن أبى عَبدِاللّهِ (علیه السلام) قالَ : إِنَّ العَبدَ لَیَدعُو فَیَقولُ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْمَلِکَیْنِ : قَدِ اسْتَجَبتُ لَهُ ، وَلکِنِ احْبَسوهُ بِحاجَتِهِ ; فَإنِّى أُحِبُّ أَنْ أَسمَعَ صَوْتَهُ . وَإِنَّ العَبْدَ لَیَدْعُو فَیَقولُ اللّهُ تَبارَکَ وَتَعالَى : عَجِّلوا لَهُ حاجَتَهُ ; فَإِنّى اُبغِضُ صَوْتَهُ !! (9)
« به راستى عبد دعا مى کند ، پس خداى عز و جل به دو فرشته مى فرماید : من دعایش را مستجاب کردم ، ولى حاجتش را نگاهدارید تا دعا را ادامه دهد ; زیرا من دوست دارم صدایش را بشنوم . و عبدى دعا مى کند ، پس خداى تبارک و تعالى مى فرماید : شتابانه حاجتش را برآورده کنید ; زیرا من از صدایش نفرت دارم » .
عَن مَنصور الصَّیقَل قالَ : قُلتُ لاِبِى عَبدِاللّهِ (علیه السلام) : رُبَّما دَعَا الرَّجُلُ بَالدُّعاءِ فَاستُجیبَ لَه ثُمّ أَخَّرَ ذَلکَ إِلى حین قالَ فقالَ : نَعَمْ . قُلتُ : وَلِمَ ذَاکَ لِیَزدَادَ مِنَ الدُّعاءِ ؟ قالَ نَعَمْ .(10)
« منصور صیقل مى گوید : به حضرت صادق (علیه السلام) عرضه داشتم : چه بسا مردى دعا مى کند و مستجاب مى شود ، سپس تا مدتى ظهور اجابت به تأخیر مى افتد ، فرمود : آرى . گفتم : براى چیست ، براى این است که بیشتر دعا کند ؟ فرمود : آرى » .
1 ـ کافى : 2 / 487 ، باب الاجتماع فى الدعاء ، حدیث 2 ; جامع احادیث الشیعه : 19 / 354 .
2 ـ مستدرک الوسائل : 5 / 239 ، باب 36 ، حدیث 5772 ; جامع احادیث الشیعه : 19 / 354 .
3ـ وسائل الشیعه : 7 / 104 ، باب 38 ، حدیث 8856 .
4 ـ وسائل الشیعه : 7 / 105 ، باب 39 ، حدیث 8860 .
5 ـ یوسف : 87 .
6 ـ زمر : 53 .
7 ـ کنز العمال : 5869 ; میزان الحکمه : 10 / 5046 ، القنوط ، حدیث 17109 .
8 ـ مستدرک الوسائل : 12 / 59 ، باب 64 ، حدیث 13507 .
9ـ10ـ کافى : 2 / 489 ، باب من أبطأت علیه الإجابة ، حدیث 3 و 2 .