تحولات دیجیتال در بخش بانکداری فرآیندی مستمر و مداوم است که در هر دو محیط داخلی و خارجی بانکها، فرآیندها و روشهای موجود را تحت تـ تحت تأثیر قرار میدهد تا بانکها قادر باشند بدون نیاز به داشتن شعب فیزیکی و با کاهش هزینه های عملیاتی به مناطق دور افتاده خدمات ارائه کنند.
تحولات تکنولوژیکی عصر حاضر همه بانکها را ملزم میکند تحول دیجیتالی را محور فعالیتهای خود قرار داده تا بتوانند کانالهای خدماتی جدیدی را از طریق پلتفرمهای الکترونیک ارائه دهند کیتسیو) و همکاران (2021) تحول دیجیتالی بانکداری طیف وسیعی از خدمات را شامل دیجیتالی کردن اسناد، امضای الکترونیکی برای تراکنشها آموزش الکترونیکی کنفرانس از راه دور پلتفرمهای معاملات آنلاین، فروشگاه های دیجیتال، صورت های الکترونیکی و پرداختهای موبایلی در بر میگیرد (امیری و همکاران 2023). با توجه به اهمیت تحولات دیجیتال پژوهش حاضر تلاش میکند تا پیشرانهای تأثیرگذار بر آینده بانکداری دیجیتال در بانک رفاه کارگران را در افق 1412 در ایران را شناسایی کند.
سؤال کلیدی این پژوهش این است که چشم انداز تحولات بانکداری دیجیتال در ایران عمدتاً تحت تأثیر چه پیشرانهایی قرار می گیرند؟
روش شناسی
این پژوهش از منظر هدف کاربردی بوده و از نظر روش جمع آوری دادهها آمیخته و مبتنی بر روشهای کمی و کیفی است. از منظر روش گردآوری دادهها این پژوهش به صورت پیمایشی با ابزار پرسشنامه انجام شده است.
جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه خبرگان آشنا و فعال صنعت بانکداری با تحصیلات کارشناسی ارشد و دکتری هستند که سابقه فعالیت در حوزه بانکداری دیجیتال در بانک رفاه کارگران دارند در این ،مطالعه بر اساس روش نمونه گیری گلوله برفی 30 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند جهت جمع آوری و تحلیل دادهها نیز از روش فراتحلیل روش دلفی سه مرحله ای، آزمون میانگین رتبه فریدمن و تحلیل اثرات متقاطع استفاده شده است.
نتایج
بر اساس فراتحلیل انجام شده 69 شاخص تأثیرگذار بر تحولات آتی تحولات بانکداری دیجیتال در بانک رفاه کارگران شناسایی شده است؛ با این حال ضریب توافق محاسباتی برای شاخصهای شناخت کارکردهای بیمه دیجیتال»، «تعداد فناوریهای هوش مصنوعی مورد استفاده در صنعت بیمه» بازنگری قوانین اوراق بهادار تأمین مالی جمعی سهام»، «اطمینان از تشویق رشد صنعتی توسط بانکداری دیجیتال»، «افزایش تقاضا برای انرژی تغییرات اقلیمی و افزایش آلودگی زیست محیطی»، «استانداردسازی تعاریف روشهای پرداخت موبایلی درجه ادغام مدلهای مبتنی بر دانش و مولد»، «چند» ارزی» شدن سیستم مبادلات در ایران و فرهنگ سازمانی بانکها کمتر از 0٫5 بوده و درنتیجه به دلیل نبود عدم توافق بین خبرگان در خصوص اثرگذاری این کلان روندها در تحولات بانکداری دیجیتال بانک رفاه کارگران از فهرست شاخصهای نهایی تحلیل کنار گذاشته می.شوند با حذف این 10 کلان روند در ادامه تحلیلها مبتنی بر کلان روند مورد توافق خبرگان خواهد بود.
نتایج آزمون فریدمن نشان داد کلان روندهای کیفیت دانش فنی متخصصان IT ،ایرانی بازنگری در قوانین و مقررات ابلاغی اسناد بالادستی به نفع بانکداری دیجیتال امکان استفاده از امضای الکترونیکی برای قراردادها نگرش قوه قضاییه به فعالیت های مالی خارج از بانکها و مسائل حفاظتی مرتبط با داده های بزرگ و فناوریهای جدید از جمله استفاده از بلاک چین برای حفاظت از داده ها و مسائل مربوط به یکپارچگی دادهها در رتبه های اول تا پنجم سطح اهمیت در آینده نگاری بانکداری دیجیتال در بانک رفاه قرار دارند.
نتایج تحلیل اثرات متقاطع کلان روندهای اثرگذار بر آینده بانکداری دیجیتال 6 متغیر پیشران را شناسایی می کند که شامل کلان روندهای تصویب قوانین و مقررات در زمینه استفاده از ابزارهای نوین شدت تحریمهای خارجی»، «تحولات نسلی در جامعه به سمت پذیرش بانکداری دیجیتال»، وجود زیرساخت عمومی ،پایدار ،کارآمد قابل اعتماد و تحت نظارت»، وجود نیروی انسانی متخصص و هزینههای امنیت سایبری پیشرانهای آینده نگاری بانکداری دیجیتال در بانک رفاه هستند.
بحث و نتیجه گیری نتایج پژوهش نشان داد تصویب قوانین و مقررات در زمینه استفاده از ابزارهای نوین مهمترین و اثرگذارترین پیشران بانکداری دیجیتال در بانک رفاه است اثر گذاری تصویب قوانین و مقررات در حوزه بانکداری دیجیتال و ابزارهای نوین در سایر مطالعات نیز مستند شده است برای مثال میتوان به مطالعات طهماسبی آقبلاغی و همکاران (1400)، پاینده و همکاران (1400) و تولایی (1394) اشاره کرد نتایج پژوهش نشان داد شدت تحریمهای خارجی عاملی کلیدی در آینده بانکداری دیجیتال در بانک رفاه .است اثرگذاری متغیرهای دیپلماسی و از جمله تحریم در برخی از مطالعات گزارش شده است.
برای مثال میتوان به مطالعات حمزه و عطاطلب (1397) و پاینده و همکاران (1400) اشاره کرد. بر اساس این یافته ،پژوهش پیشنهاد میشود دولت و نهادهای حاکمیتی با رایزنی با کشورهای مختلف و برقراری همکاریهای سازنده زمینه را برای بهبود تعاملات خارجی ایران فراهم کرده و زمینه کاهش شدت تحریمها را فراهم .کنند بدیهی است با ادامه تحریم های نظام بانکی ،آینده مطلوبی در انتظاری بانکداری دیجیتال نخواهد بود.
نتایج پژوهش نشان داد آینده بانکداری دیجیتال در ایران به شدت وابسته به تحولات نسلی در جامعه به سمت پذیرش بانکداری دیجیتال است. این نتیجه پژوهش با مستندات مطالعه الحابش و همکاران (2015) سازگار است که با نظرسنجی از 559 عضو آمازون در سه گروه نسلی نقش تحولات نسلی را بر پذیرش بانکداری آنلاین تایید کردند.
بر اساس نتایج، وجود زیرساخت عمومی ،پایدار ،کارآمد قابل اعتماد و تحت نظارت از الزامات تحول دیجیتال در نظام بانکداری است. این یافته پژوهش با نتایج مطالعه فنگ و همکاران (2018) سازگار است که بر نقش دارا بودن زیرساخت عمومی پایدار، کارآمد و قابل اعتماد و تحت نظارت بر فرآیند بانکداری دیجیتال تاکید میکنند.
