عصر ایران؛ حنیف رضا گلزار- جنگل های بلوط زاگرس با گستره ای نزدیک به شش میلیون هکتار، بیش از 40 درصد رویشگاه های جنگلی کشور را در جغرافیای 9 استان در بر می گیرد.
رشته کوه زاگرس و چکاد های سربه فلک کشیده اش همچون دنا، زردکوه، اشترانکوه، قالی کوه، شاهان کوه و... در پیوند با رویشگاه های جنگلی بلوط پیرامونش، سرچشمه مهم‌ترین و بزرگ‌ترین رودهای تمدن‌ساز در حوضه‌های آبریز جنوب غربی و فلات مرکزی ایران از جمله کارون، مارون، کرخه، دز، هلیل رود، سیوند، بهمن‌شیر، زرینه‌رود و قزل اوزون‌اند. بر اساس برآورد‌های انجام شده، تولید بیش از 40 درصد آب‌های شیرین کشور، این اکسیر تمدن‌ساز و زندگی‌بخش ولی پرچالش، مدیون بوم سازگان زاگرس است.
بااین همه، شوربختانه در پاسداری از این گنجینه ارزشمند زیستی، کارنامه درخشانی نداریم.
در بیش از شصت سال گذشته، همه توان و رویکردهای نهاد کارگزارِ پاسداری و نگاهبانی از منابع طبیعی کشور، بر رویشگاه های جنگلی درآمد زا و برخوردار از توان تولید چوب صنعتی هیرکانی متمرکز بوده و بوم سازگان زاگرسِ فراموش و رها شده، گرفتار تازشِ تغییرکاربری های گسترده پهنه های جنگلی، جولان گاه گله های دام، قاچاقچیان چوب و ذغال، بذر بلوط و دیگر فرآورده های طبیعی جنگلی، افزایش چشمگیر فرسایش خاک، افزایش روزافزون مدیریت سازه محور آب و سدسازی ها و طرح های انتقال آب بین حوضه ای و تاخت و تاز بیماری ها و آفات گیاهی شده است.
برگردان عددی نگاه نابرابر و استثمارزده به طبیعت این سرزمین که بارها بدان پرداخته ام چنین است که چتر مدیریتی دستگاه کارگزاری منابع طبیعی ایران، از میان بیش از 14 میلیون هکتار پوشش جنگلی کشور، تنها بر یک میلیون هکتار از معادن چوب بوم سازگان هیرکانی متمرکز بوده است. به بیان دیگر، دستگاه کارگزار منابع طبیعی، تنها 7 درصد جنگل های برخوردار از توان تولید چوب صنعتی کشور را زیر بیرق طرح های بهره برداری چوب قلمرو دانش و «تخصص» خود ساخته و 93 درصد دیگر رویشگاه های جنگلی این سرزمین، از آنجایی که بی بهره از توان تولید چوب و در نگاه جنگلداری اکونومیک، ناتوان از خلق ثروت بودند، رها شدند.
این رهاشدگی 93 درصدی نشان و گواهی آشکار از نشناختن و نپذیرفتن نگاه یکپارچه بوم سازگانی به این رویشگاه های جنگلی است. نگاهی نادرست و استثمار گر که دستاوردی مگر تباهی و ویرانی همان قلمرو هفت درصدی در بوم سازگان هیرکانی نداشت، که اگر داشت کار به تعطیلی و بیرون راندن مجریان طرح های جنگلداری اکونومیک از جنگل های هیرکانی نمی کشید.
درخواست مردم و توده دغدغه‌مندان امنیت زیستی ایران امروز، پیرایش و ویرایش این نگاه مندرس و شکست خورده است. اگر دانش و توان و انگیزه ای در میان کارشناسان و کارگزاران منابع طبیعی کشور هست، نباید تنها در هیرکانی متمرکز شود. بوم سازگان تمدن ساز زاگرس، با روزگاری بسیار نگران کننده تر از بوم سازگان هیرکانی دست و پنجه نرم می کند و بایسته و شایسته است تا به این بیمار فراموش شده ی در حال مرگ هم پرداخته شود.
امید است تا شب بوم‌سازگان زاگرس که با یاری شب های بخارا، عصر یکشنبه پنجم اسفند ماه در تالار فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می شود، آغازی بر پایان این بی‌داد شود و بغض فروخفته در قلب بوم سازگان زاگرس را فریاد و نوشداروی زخم ها و دردهایش را پیش از مرگ، چاره سازد که اگر چنین نشود، تمدن، از نخستین خاستگاهش، رخت بر خواهد بست.
