عقل و نقل دو بال انسان برای خداشناسی است/ فراموشی قیامت؛ ریشه همه مشکلات

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) آیت‌الله العظمی عبدالله جوادی آملی امروز 29 اردیبهشت در درس تفسیر در مسجد اعظم در ادامه تفسیر سوره فصلت گفت: انسان اگر بداند که هر عملی با عامل آن مرتبط است و این ارتباط ناگسستنی است و بداند که خدا همه جا هست و او را می‌بیند و اگر بداند که گناه کرد رسوا می‌شود مواظب کار خود خواهد بود.

وی ادامه داد: همه مشکلات ما این است که یوم‌المعاد را فراموش می‌کنیم درست است که توحید اصل است اما صرف اعتقاد به توحید که مشرکان هم به آن معتقد بودند مشکلی را حل نخواهد کرد.

این مفسر قرآن بیان کرد: روز قیامت روز جمع و جامعه است و نه اجتماع و لا ریب فیه است که هم می‌تواند جهت قضیه وهم سبب آن باشد یعنی القیامة حق، بالضروره که لاریب فیه هم بالضروره است  و در آنجا انسان نه در جهان بینی و نه جهان شناسی شک دارد. یک وقتی چیزی مشکوک فیه است ولی فرمود در قیامت شک نکنید قطعا واقع می‌شود و این ظرف، ظرف ابهام نیست. قیامت روزی است که شک در آن راه ندارد و انسان اسرار خودش را می‌بیند و بهشت و جهنم روشن است و با چشم دیده می‌شود و وضع فرشته ها و حساب و کتاب هم روشن است.
وی با بیان اینکه از باب تشبیه می‌توان گفت قیامت عندالضحی است افزود: برخی می‌گویند چرا انسان مانند فرشته خلق نشد؟ اگر انسان‌ها را هم خدا در حد فرشتگان قرار داده بود مانند آنان می‌شدند و این کمالی نبود. انسان را آفریده تا خلیفه او باشد و از فرشته ها بالاتر برود و معلم آنها بشود و این با اختیار ممکن است وگرنه اگر خدا همه را در حدی از نزاهت قرار می داد که دیگری کمالی طی نمی‌شد.

استاد برجسته حوزه تصریح کرد: برای پیمودن این مسیر هم یکی صراط بیرونی و یکی صراط درونی داده است و هر دو کاشف وحی الهی هستند و عقل به وسیله چراغ می‌فهمد که انبیاء و ائمه منظورشان از مطالبی که آورده‌اند چیست. عقل و نقل دو چراغ هستند در این راه و هیچکدام قانون‌گذار نیستند و هر دو قانون‌شناس هستند.
مفهوم نصرت و ولایت

وی به نصرت و ولایت الهی اشاره و اظهار کرد: گاهی فردی مانند کودک و بیمار از کار افتاده است و دیگران ولی او هستند و گاهی بخشی از کارها را خود انجام می‌دهد و دیگران یاری دهنده او هستند. انسان گاهی طوری است که همه کارهایش تحت ولایت الله است که اولیاء الهی این گونه هستند و مصداق بارز آن درباره ابراهیم(ع) است که فرمود حیات و ممات و درمان بیماری و روزی من همه به دست اوست. کلا درک و مشاهده می‌کند که تحت ولایت الله است اما برای برخی دیگر برخی مسایل مکشوف و برخی مشهود است لذا نصرت شده‌اند.
وی اظهار کرد: قرآن دو جور با مومنان حرف می‌زند؛ گاهی خدا ولی است و گاهی ناصر است و از طرف خدا هم گاهی سخن از نصرت و گاهی ولایت است و این دو تعبیر یکسان نیست. در جایی که رمی را به خدا نسبت می‌دهد ولایت خود را نشان می‌دهد اما بخواهد نصرت را نشان دهد می‌گوید این کاری که کردی به کمک ما بود.
این مفسر قرآن بیان کرد: فرمود اگر کسی بخواهد بیراهه برود همه کارها بر عهده خود اوست و در این صورت خدا نه ولی او و نه ناصر او خواهد بود و ولی او آتش است.
وی درباره تعبیر ذهنی ما از خدا اظهار کرد: خدا، الله به حمد اولی است و گرنه خدا چیزی نیست که در ذهن ما جا بگیرد بلکه تنها یک مفهوم ذهنی است. پس اگر کسی شرح مفصلی هم بر جوشن کبیر بنویسد همه شرح است و هیچکدام اینها الله نیستند زیرا خدا حقیقت بیرونی است و حقیقت با مفهوم درک نمی‌شود و شهود باید درک کند که آن هم مستحیل است.

مقام فنا نابودی نیست

این مفسر قرآن عنوان کرد: کسی که به مقام فنا رسید خودش را نمی‌بیند و دیگری را هم نمی‌بیند و الله را می‌بیند ولی چون خودش موجود است به اندازه خود ادراک دارد و در مقام فنا هم خدا را آنطور که هست نمی‌شناسد. مقام فنا این نیست که موجود نابود شود زیرا اگر بشود که کمالی ندارد. خدا بسیط محض است و کسی به مقام ذات راه ندارد و این که گفته‌اند در مقام فنا قطره ای از دریا می‌شود اشتباه است زیرا آنجا مرکب نیست که کسی قطره شود. در اینجاست که خلق و مخلوق یکی می‌شود و ارتباط ادراکی و شهودی اینجا ارتباط می‌یابد.
جوادی آملی ادامه داد: کسانی که ولایت غیر خدا را برگزینند  اومانیسم است و الله در کار نیست و اینها کسانی هستند که هوی را خدای خود قرار داده‌اند و یا قومی و قبیله‌ای و عشیره‌‌ای است که این هم من دونه اولیاء است.
فرق نکاح و اجتماع نر و ماده

جوادی آملی با بیان اینکه فرشته‌ها چون مرگ‌پذیر نیستند نکاح و ... ندارند تا حفظ نسل داشته باشند تصریح کرد: این فرق اساسی میان انسان با آنهاست. فرشته‌ها تا قیامت زنده هستند و حفظ آنها به شخص آنهاست ولی در بحث ازدواج انسان با حیوانات شبیه است لذا اگر سخن از حوزه است انسان با فرشته‌ها همراه است و اگر سخن از اقتصاد و بخور بخور است با حیوانات همراه است.

وی با بیان اینکه هرکس به اندازه معرفت و نعمتش مسئول است و هم می‌تواند پیشرفت کند گفت: ما معرفتمان باید با اعتراف همراه باشد اعتراف به اینکه هیچ چیزی همانند خدا نیست.

این مفسر قرآن عنوان کرد: اگر کسی ازدواج می‌کند که نر و ماده جمع شوند این کار انسانی نیست حیوانی است و فرزند صالح در نمی‌آید. در نکاح است که خیر است لذا تعبیر نکاح را در روایت فرمود که تکمیل نصف دین است و اینکه فرمود نکاح سنت من است ازدواج نر و ماده نیست که سنت همیشگی بشر بوده است لذا اگر کسی همسر دارد و با شنیدن نامحرم باز هم طمع می‌ورزد بیمار است.