شناسه : ۳۰۴۵۰۰ - چهارشنبه ۷ تیر ۱۳۹۶ ساعت ۱۲:۱۵
سیدجواد میری عنوان کرد:
چشم‌اندازی که روزه در جهان مدرن تقویت می‌کند
گروه اندیشه: میری معتقد است که روزه به گونه‌ای حس ماورایی و معنوی انسان را تقویت می‌کند و به او قدرتی می‌دهد تا نگاه و چشم‌اندازی معنوی در جهان مادی مدرن داشته باشد.
سیدجواد میری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در پاسخ به این پرسش که اهمیت روزه در زندگی مومنانه چیست؟ گفت: اتفاق و رخدادی که در جهان معاصر پیش آمده، این است که ما هر چه به مدرنیته گرفتار و شریک می‌شویم، اتفاق خاصی در چارچوب اندیشه اسلامی رخ می‌دهد و آن این است که رابطه دین و بسط مدرنیته چگونه رابطه‌ای می‌تواند باشد؟
روزه چشم‌اندازی معنوی در جهان مدرن را تقویت می‌کند
میری ادامه داد: البته برخی از اندیشمندان هستند که صحبت از جهان پسامدرن می‌کنند که در آن هندسه معرفت به گونه دیگری تعبیه می‌شود، اگر ما در چارچوب جهان مدرن صحبت از بالندگی سوژه می‌کنیم، در جهان پسامدرن ما وارد فضای دیگری می‌شویم که انحلال سوژه مطرح می‌شود. ما که در ایران قرار گرفتیم و از موضع جهان ایرانی به این تغییرات جهانی می‌نگریم، باید بدانیم که رابطه دین در ظرف مدرن یا پسامدرن چگونه است.
وی افزود: مسئله این است که روزه به عنوان یک پدیده دینی با انسان چه کاری می‌کند؟ و ما وقتی صحبت از پدیده دین و دین به مثابه شیوه زیست و سبک زندگی می‌کنیم، چه رابطه‌ای با انسان خواهد داشت؟
میری با بیان اینکه یکی از مسائل بنیادینی که دین برای انسان مطرح می‌کند، معنای حیات است، گفت: این یعنی به جای اینکه انسان خودش جایگاه خود را تبیین و تفسیر بکند، در چنبره فیزیکال، به انسان جایگاه و چشم‌اندازی می‌دهد که انسان تفسیری معنوی از جهان را ایجاد می‌کند که انسان موجودی است که معنای حیاتش در چشم‌اندازی روحانی است و در برابر تفاسیر و فلسفه‌هایی که حیات انسان را به ماده‌گرایی تقلیل می‌دهد، دین اساسا فضای ذهنی و معنوی انسان را گسترده‌تر می‌کند.
وی با طرح این پرسش که روزه چه کمکی می‌تواند به تقویت انسان بکند؟ گفت: اگر در چارچوب پسامدرن روایت‌های کلان نتوانند جواب بدهند، آیا انسان به یک بهداشت معنوی و فردی نیاز دارد یا نه؟
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: می‌دانید ما در فضا و جهانی زندگی می‌کنیم که مسائل بی‌شماری در مورد جایگاه دین و کلان‌روایت‌ها مطرح است و برخی معتقدند تاریخ مصرف دین پایان یافته و برخی معقتدند تفاسیر جدیدی باید مطرح کرد و دیگرانی معتقدند دین برای همه سوالات پاسخ دارد. در این میان آنچه برای انسان ایرانی بیش از همه مطرح است، این است که اساسا راه و روشی که می‌تواند بهداشت و سلامت روان انسان را تقویت بکند، چیست؟
وی ادامه داد: می‌توان این طور دید که روزه به گونه‌ای حس ماورایی و معنوی انسان را تقویت می‌کند و به او قدرتی می‌دهد تا نگاه و چشم‌اندازی معنوی در جهان مادی مدرن داشته باشد. البته باید سوالی مطرح کرد و آن این است که ما چه معنایی از روزه را مدنظر داریم؟
باید از تفاسیر ظاهرگرایانه اجتناب کرد
وی ادامه داد: تفاسیری که امروز نه تنها در ایران بلکه در کل جهان اسلام وجود دارد و به فهم ما از شعائر حاکم است، خیلی جنبه ظاهرگرایانه‌ای دارد و وقتی ماه رمضان می‌آید نگاه‌های سلبی نسبت به ایجاد فضای رمضان مطرح می‌شود. منظورم این است که این رویکرد برجسته می‌شود که ما باید چه کارهایی در سطح جامعه انجام ندهیم و تاکید بر روی این مسئله که اگر کسی روزه‌خواری بکند جریمه و تنبیه می‌شود و این در حالی است که ما باید تفسیر خودمان را از مناسک و شعائر عمیق‌تر بکنیم.
میری افزود: اساسا وقتی فهم ما از شعائر دینی سطحی و ظاهری می‌شود و به معنای واقعی انجام نمی‌گیرد، به نتایجی که باید برسد، نمی‌رسد. شما می‌بینید در ماه رمضان مصرف غذا زیاد‌تر شده و اسراف و تبذیر در جهان اسلام بیشتر می‌شود و این نشان می‌دهد، ما فهمی عرفانی و باطنی از مناسک دینی نداریم و بسیار در ظاهر دین و شعائر گیر کرده‌ایم و شاید وقت آن رسیده باشد که کسانی که اهل دین واقعی هستند وارد عرصه عمومی شوند و فهمی عمیق‌تر از دین را در فضای عمومی ترویج دهند. عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تصریح کرد: البته فهم عرفانی و باطنی هم در دیانت ما وجود داشته است و عرفان و تصوف به این نگاهها رهنمون می‌شود، اما این نگاهها امروز در حاشیه قرار گرفته است. روزه هم به عنوان یکی از نمادهای دینی ظاهرگرایانه فهمیده می‌شود که ما باید از این دیدگاه عبور کنیم.
وی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توانیم نگاه خود را از روزه و شریعت اصلاح کنیم؟ گفت: ما وقتی نگاه می‌کنیم می‌بینیم تفاسیری که از دین وجود دارد، فهمی ظاهرگرایانه از شعائر داشته و علت آن به این بر می‌گردد که ما اساسا شریعت را بدون طریقت و طریقت را جدای از حقیقت می‌دانیم و اگر این سه را ما به رسمیت نشناسیم به معرفت نمی‌رسیم و در این صورت نمی‌دانیم اصلا کجا قرار گرفته‌ایم و بینش نخواهیم داشت.
میری تصریح کرد: انسان موجودی است که باید موضع و مقام خود را دریابد و اگر موضع و مقام خود را بر اساس معرفت درنیافت و نتوانست جایگاه خود را تبیین بکند نخواهد توانست راه پیش روی خود را تبیین کند و ما در جهان اسلام دچار تشتت شده‌ایم و نگاه‌مان به دین سطحی شده است و این به خشونت و ظاهرگرایی منجر می‌شود که ریشه تاریخی دارد.
وی در پایان گفت: وقتی ما از بینش جامع‌الاطرافی که در قرآن از آن به تدبیر یاد می‌شود، جدا افتاده‌ایم که این تدبیر جامع شریعت، طریقت و حقیقت است، دین و بسیاری از مسائل دچار اختلال و آشوب خواهد شد.
