پیرشدن پوست ( چروک پوست ) نتیجه تغییراتی در لایه بیرونی و میانی پوست، سلولهای رنگدانهای، فولیکولهای مو، غدد چربی، عروق و اعضای حسی است.
تعدادی از این تغییرات در اعضای مربوطه به طور ذاتی ظاهر میشوند. این تغییرات غیر قابل اجتناب هستند.
تعدادی وابسته به وضعیت هورمونی و دیگر مکانیسمهای سیستمیک هستند. اینگونه موارد را می تواند با مداخلات درمانی کنترل نمود و روند پیری پوست را کنترل نمود.
تعدادی دیگر در اثر عوامل محیطی و خارجی نظیر آب و هوا، نور آفتاب و اشعه خورشید ایجاد میشوند. این موارد تا حدود قابل توجهی قابل پیشگیری هستند.
بطور کلی همه پوستها در اثر پیرشدن خاصیت ارتجاعیشان را از دست میدهند. مثلاً اگر پوست روی دست زن یا مرد جوانی را با دو انگشت بگیریم و به طرف بالا بکشیم، بعد از رهاکردن، به سرعت به حالت عادی خود برمیگردد، ولی اگر همین عمل را روی دست فردی 58 ساله انجام دهیم پنج تا پانزده ثانیه چروک در محل کشش باقی میماند.
با افزایش سن، شاهد نازکی لایهی روپوست، تولید ناکافی سلولهای جدید توسط لایهی بازال، تحلیل لایهی میانی پوست و کاهش چربیهای موجود در زیرپوست خواهیم بود. که در مجموع سبب شلی پوست در افراد مسن میشود. در ضمن غدد چربی و عرق نیز در هنگام پیری تغییراتی پیدا میکنند که باعث خشکی پوست در افراد مسن میشود.
یکی از عوامل مؤثر در پیر شدن پوست وراثت است.
مصرف سیگار تشکیل چروک را تسریع مینماید. مطالعات نشان داده است سیگاری ها 10 برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری سریعتر دچار چین و چروک پوستی خواهند شد.
سیگاری ها 10 برابر سریعتر از افراد غیر سیگاری دچار چین و چروک پوستی می شوند
از مهمترین و عمدهترین عوامل مؤثر در ایجاد چروک خشکی و بیآبی پوست است. اگر مقدار رطوبت پوست از حد معینی کمتر شود لایه شاخی پوست، خشک، نازک و پوستهپوسته میشود و ترکهایی در آن ایجاد میشود.
بر روی لایه بیرونی پوست لایه سدکنندهای وجود دارد که از تبخیر سریع آب پوست جلوگیری و رطوبت پوست را حفظ میکند. در صورت عدم وجود این لایه، رطوبت پوست خیلی سریع از بین میرود. آب مورد نیاز به مواد هیدورفیل در لایه شاخی متصل شده و رطوبت مورد نیاز را حفظ مینماید. این مواد محلول در آب هستند و با شستشو و تعریق از روی پوست برداشته میشوند. در پوست نرمال این ترکیبات به وسیله یک لایه نازک چربی غیرقابلحل در آب محافظت می شوند.
سبوم که نتیجهی ترشحات چربی غدد سبابه است به صورت ترکیب با عرق بدن، پوششی روی سطح پوست تشکیل میدهد که باعث کاهش تبخیر آب میشود. کرمها، لوسیونها، مرطوبکنندهها بر روی پوستهای خشک جهت کمک به عمل سبوم استفاده میشوند.
غدد چربی در پوست پیشانی، اطراف بینی، دهان و بالای استخوان گونه بیشتر از مناطق دیگر وجود دارند. تعداد و فعالیت این غدد تحت تأثیر توارث و ترشحات هورمونی است.
تولید چربی در جوانان بیشتر است.
اختلافات فردی زیادی در تولید سبوم وجود دارد و این اختلاف انواع پوستهای چرب، نرمال و خشک را ایجاد میکنند.
عوامل هورمونی و محیطی نیز در خشکی لایه شاخی نقش مهمی دارند.
بهترین راه برای بهبود خشکی و ترکخوردگی پوست دست و صورت، هیدراتهکردن و آبرسانی مجدد آن است.
رطوبت فقط با رطوبت جایگزین میشود نه با چربی، زیرا چربیها اثری در تبدیل کراتین سفت و خشک به حالت نرم و لطیف ندارند
از دیگر علل ایجاد چروک در پوست، رژیمهای غذایی فاقد مواد اساسی به مدت طولانی، زیادهروی در مصرف الکل و دخانیات، فشارهای عصبی، دیر خوابیدن میباشد.
با توجه به عوامل مؤثر در ایجاد چروک درمانهای ضدچروک باید دارای اهداف ذیل باشند
تحریک غدد چربی و استفاده از چربیهای جایگزین بر روی پوست.
حفظ آب و رطوبت پوست و بازگرداندن رطوبت از دسترفته به آن.
مبارزه با انقباضات ناموزون چهره.
تحریک لایه بازال اپیدرم.
تولید دوبارهی کلاژن و الاستین از دسترفته.