حمید نجم آبادی مدیر مؤسسه خدمات کامپیوتری نور:
مؤسسه خدمات کامپیوتری نور یکی از مؤسسات وابسته به مرکز تحقیقات کامپیوتری است و در زمینه ارائه خدمات سخت افزاری و نرم افزاری به طلاب و محققین علوم اسلامی و حوزه های علمیه فعالیت می کند. این مؤسسه در سال 70 تاسیس شده و تاکنون خدمات گسترده ای از جمله توزیع هزاران نرم افزار و 500 دستگاه کامپیوتر را عرضه داشته است.
آنچه در پی می آید، مصاحبه همکار ما با آقای سید حمید نجم آبادی مدیر موسسه خدمات کامپیوتری نور است که در اسفندماه سال [77] انجام شده است. لذا تاریخهای مطرح شده در ضمن این گفت و گو با توجه به زمان انجام مصاحبه، باید مورد لحاظ قرار گیرد. در عین حال جهت ایضاح بیشتر; در مواردی چند، تاریخ مورد نظر، در داخل علامت دو قلاب، از سوی ما تصریح شده است. (ره آورد نور)جناب آقای نجم آبادی! ممکن است لطفا مقداری راجع به مؤسسه خدمات کامپیوتری نور و فعالیتهای آن توضیح دهید؟
اگر چه مؤسسه خدمات کامپیوتری نور یک مؤسسه خدماتی است و به خودی خود منعی هم برای انجام کار تجاری ندارد; در عین حال ما اصل را بر همان خدماتی بودن آن گذاشته ایم و بر این نکته تاکید داریم که اهداف خدماتی نباید تحت الشعاع اهداف تجاری قرار گیرد. اعتقاد بنده این است که اصولا اگر تجارت هم بخواهد تجارت مطلوب و موفقی باشد باید جنبه خدماتی داشته باشد.
نکته دیگر این است که: در راستای اهداف مرکز و بنا بر نظر مقام معظم رهبری صلی الله علیه وسلم مد ظله رحمهما الله که باید کامپیوتر در اختیار محققان قرار بگیرد، سال گذشته [76] بیش از 150 دستگاه در اختیار آنها قرار گرفت. اما به نظر می رسد که این روش، روش مطلوبی نیست یعنی این کار که ما در طول یک ماه، کامپیوتر به متقاضیان واگذار کنیم و در طول یازده ماه دیگر برنامه ای برای عرضه کامپیوتر نداشته باشیم; نیاز واقعی محققان را تامین نمی کند. اصولا برای نیازها نمی توان زمان خاصی را پیش بینی و تعیین کرد. لذا به تناسب وقوع نیازها، باید پاسخگو بود.
به این ترتیب تصمیم گرفتیم سیستم را به گونه ای تنظیم کنیم که در طول سال بتوانیم خدمات خودمان را ارائه کنیم. در این راستا امسال [77] به طور متوسط هر ماه چند مورد عرضه خدمات داشته ایم به این منوال که دستگاه به صورت اقساط داده می شد و البته نصف قیمت آن هم به صورت نقد دریافت می گردید.
آیا این خدمات مخصوص طلاب و محققان حوزه است؟
در سال گذشته [76] این خدمات فقط مخصوص طلاب نبود گرچه طلاب در اولویت قرار داشتند. ولی سایر قشرهای فرهنگی اعم از معلمان و دانشجویان و غیر آنها هم ازاین خدمات بهره مند می شدند.
آیا تخفیف ویژه ای برای این افراد در نظر می گرفتید؟
در کامپیوتر آنچه که مهم است سلامت جنس و مناسب بودن قیمت آن است. سیاست کلی مؤسسه بر این است که قیمتها به گونه ای باشد که تقریبا مقطوع بوده و دیگر هنگام تحویل دادن، تخفیف ندهیم. ما یک اصل کلی را برای قیمت کامپیوتر در نظر گرفته ایم. در واقع برای اینکه قیمت گذاری با یک نرخ مشخص صورت گیرد، آن را خرد و ریز کرده ایم. به طور کلی روش ما این است که قیمت خرید قطعات را مبنا قرار می دهیم. البته لازم به ذکر است که قطعات معمولا با تیراژ بالا و قیمت مناسب تهیه می گردد و از آنجا که در موارد بسیاری نیز ما نماینده رسمی تولید کننده هستیم طبیعتا قیمت تمام شده برای ما ارزانتر از بازار خواهد بود. گام بعدی در روند قیمت گذاری، افزودن 7% به قیمت خرید قطعات است. از این 7%، 2% به عنوان هزینه های جاری خرید قطعات و انتقال به قم و آزمایش آنها و مونتاژ دستگاه بوده و 3% هم هزینه ضمانت (یا گارانتی) است که اختیار پرداخت آن به خریدار واگذار شده است. بنابر این اگر خریدار خواستار انجام ضمانت دستگاه دریافتی خود باشد این 3% را هم می پردازد وگر نه این مبلغ به او بازگردانده می شود. و بالاخره 2% هم به عنوان سود در نظر گرفته ایم. طبق آیین نامه های داخلی مؤسسه از این 2% اخیر، یک درصد آن در اختیار مؤسسه است که تخفیف بدهد.
البته ما به طور معمول به کسانی که از تسهیلات اقساطی استفاده نکنند و به عبارت دیگر پرداختشان نقدی باشد - 1% تخفیف را می دهیم. اما در مواردی که مشتریان از تسهیلات اقساطی استفاده می کنند معمولا تخفیف جداگانه ای به آنها داده نمی شود. مدیر عامل مرکز هم در مواردی که تشخیص می دهند مؤسساتی یا افرادی هستند که لازم است با آنها مساعدت بشود، از اختیار خودشان استفاده می کنند و با نظر ایشان 2% سود یاد شده از این افراد گرفته نمی شود. یعنی در واقع کل میزان سودی که در ازای یک دستگاه گرفته می شود حداکثر 2% است و حداقل آن هم صفر است به این معنا که هیچ سودی گرفته نشود; که این مورد اخیر به دستور مدیر عامل مرکز انجام می شود.
علاوه بر این ما در زمینه نرم افزار و ارائه خدمات نرم افزاری، تسهیلات زیادتری را می توانیم در اختیار بگذاریم و امکان بیشتری در این عرصه برای ما فراهم است. اصولا در نرم افزار، امکان اعطای تسهیلات بیشتری وجود دارد برخلاف سخت افزار که تهیه قطعات در مورد آن برای ما به صورت نقدی انجام می گیرد. به این ترتیب ملاحظه می شود که ما معمولا در ضمن فروش نرم افزار به محققانی که دستگاه مورد نیاز خودشان را از طریق ما تهیه می کنند، تسهیلات ویژه ای اعطا می نماییم. یعنی نرم افزار به هر تعداد که نیاز داشته باشند به آنها فروخته و اقساط آن را بعد از تمام شدن اقساط کامپیوتر دریافت می کنیم و اگر امکان پرداخت نقدی را داشته باشند معمولا 20% تا 30% به آنها تخفیف می دهیم. البته این غیر از تخفیف هایی است که به پرسنل مرکز داده می شود که معادل 50% است و اختصاص به CD های نور دارد.
آیا این تخفیف به کارمندان مرکز، مخصوص نرم افزارهای تولید شده از طرف مرکز است؟
خیر، معمولا عمومیت دارد. منتهی محدوده اینها متفاوت است. در خصوص نرم افزارهای مرکز دستمان بازتر است چون که با قیمت مناسبتری تهیه شده و در مورد نرم افزارهای دیگر طبعا محدود به همان حدودی که شرکتها برای ما قائل می شوند هستیم. ولی معمولا نرخ بین 15% تا 30% را برای تخفیف داریم.
علاوه بر این ما تسهیلاتی هم در خصوص خدمات سخت افزاری و نرم افزاری که امور مشترکین به عهده دارد برای طلاب داریم. دستگاههایی که برای قسمت خدمات سخت افزاری و نرم افزاری می آید از نرخ پایین تری نسبت به آنچه که در بازار هست برخوردار می باشد. البته از سال آینده [78] این روش شفافتر خواهد شد و در چارچوب روشن تری عمل خواهیم کرد. پیشنهاد ما برای سال آینده این خواهد بود که مؤسسه حداقل 40 تا 50% هزینه خدمات سخت افزاری و نرم افزاری برای طلاب و فضلا را متقبل شود. یعنی 50 درصد هزینه را ما بدهیم و باقیمانده را خود فرد پرداخت کند. البته برای دیگر قشرهای فرهنگی هم تخفیف های کمتری در حدود 10 الی 15 درصد می توانیم در نظر بگیریم.
در مورد نرم افزارها هم فعلا یک رویه مشخص را اعمال می کنیم که عمدة به صورت موردی عمل می شود. بخصوص در قسمتهایی که میزان تخفیف بالاتر است قطعا باید با دستور مستقیم مدیر مؤسسه انجام گیرد. هدف ما در سال آینده این است که این موارد را به صورت یک آیین نامه و یک روال مشخص در بیاوریم تا کمتر حالت اتکا به فرد داشته باشد و خود فروشنده ها بدانند که چه مقدار تسهیلات باید در اختیار خریداران بگذارند و به آنها تخفیف بدهند; که در صورت تصویب هیات مدیره مرکز، بموقع آن را اعلام خواهیم کرد.
آیا اجرای طرح واگذاری 100 دستگاه در هر سال، امسال [77] هم ادامه خواهد داشت؟
قرار بود که تسهیلات مربوط به 100 دستگاه را در حدود آذر ماه در اختیار داشته باشیم و تصمیم بر این بود که نیمی از این تعداد دستگاه را به صورت «سیستم » تحویل داده و پنجاه تای دیگر را برای ارتقاء (Up grade) دستگاههایی که قبلا تحویل داده بودیم قرار بدهیم. به عبارت دیگر به جای آن که مبلغ 300 هزار تومان را برای فرد جدید هزینه کنیم; آن را به کسانی که قبلا دستگاه خریده اند اختصاص دهیم و صرف مخارج آنها بکنیم و از این طریق سیستم آنها را ارتقای یفیت ببخشیم و 50 دستگاه هم به صورت اقساط تحویل بدهیم. بعلاوه قصد داشتیم که این روال بعدها هم ادامه داشته باشد.
لیکن از اواخر آبان و اوایل آذر با یک سیاست ریاضت اقتصادی نسبة شدیدی در مجموعه مرکز رو به رو شدیم. فشارهایی که برای تامین بعضی از هزینه ها وجود داشت، ما را مجبور کرد تا آنجایی که ممکن است این روش را متوقف بکنیم. لذا در یکی دو ماه گذشته سطح ارائه خدمات، بسیار پایین بود. البته الان کم کم شروع کرده ایم به اینکه مواردی را که قبلا جواب منفی داده بودیم، سرویس دهی کنیم. و به لطف و عنایت الهی، شرایطی فراهم شد که در این ماه پایانی سال [77]، تعداد 50 دستگاه را با قیمت مناسب و به صورت نقد و اقساط با اقساط بلند مدت در اختیار علاقه مندان قرار دهیم و امیدواریم که بتوانیم این رویه را در سال آینده هم در چندین مقطع ادامه دهیم.
گفتید که منطبق با نیازها عمل می کنید نه به صورت پروژه ای; مقداری در این باره توضیح دهید.
بعد از اینکه 100 دستگاه را توزیع کردیم حتی در همان زمان مواردی وجود داشت که افرادی در فهرست درخواست کنندگان کامپیوتر بودند ولی بنا به دلایلی امتیازشان به حد نصاب لازم نرسیده بود و لذا موفق به خرید نشدند.در یک بررسی دقیقتر، می دیدیم که اینها واقعا نیازمند به کامپیوتر هستند ولی امتیازشان به حد نصاب نرسیده است. در همان جا به نظرمان رسید که بیاییم و افرادی را که ما نتوانسته ایم به صورت یک ساله سرویس دهی کنیم، این بار تسهیلاتی 4 ماهه را در دسترس آنها قرار دهیم. موافقت لازم را هم برای انجام این کار گرفتیم چون تسهیلات تا 6 ماه در اختیار مسئول مؤسسه می باشد. به نظر می رسد که این امر، تمهید خوبی می تواند باشد.
در نمایشگاه سال گذشته [76] همین تصمیم را عملی کردیم و بر این اساس اعلام شد کسانی که نتوانسته اند از آن صد دستگاه بگیرند، می توانند سیستم را طی 4 قسط که بعدا آن را به 6 قسط تبدیل کردیم در نمایشگاه دریافت کنند. افراد زیادی از این طرح استقبال کردند و به مرور زمان دیدیم که نوع افرادی که می آیند و به این طریق کامپیوتر می گیرند، در مقایسه با کسانی که از طرح توزیع صد دستگاه استفاده می کنند - حداقل در قالبهای کلی ما دارای شرایط مناسبتری هستند. یعنی وقتی در هر ماه فقط 5 یا 6 نفر می آیند و به آنها کامپیوتر می دهیم، احساس می کنیم به کسانی کامپیوتر می دهیم که واقعا نیاز دارند تا آن موقعی که صد دستگاه را اعلام می کنیم.
در جریان توزیع این صد دستگاه، مثلا موردی وجود داشت که فردی یک دستگاه خریده بود و بعد از نه ماه بدون آنکه هیچ گونه استفاده ای از آن کرده باشد، می خواست آن را پس بدهد! اما حداکثر مبلغی که می توانستیم برای کامپیوتر او در آن زمان تعیین کنیم 380 هزار تومان بود در حالی که این دستگاه را به قیمت 560 هزار تومان از ما خریده بود. واضح است که این فرد به علت عدم آگاهی و آشنا نبودن با امکان کاهش قیمت کامپیوتر، این گونه ضرر دیده است. البته ما این کاهش شدید قیمت را در هنگام فروش یادآور شده بودیم ولی متاسفانه مورد توجه قرار نگرفته بود.
لذا به هنگام توزیع، در این گونه موارد احساس می شد که خیلی از وقتها افراد نیازمند واقعی، یا شناسایی نمی شوند و یا آنهایی که می آیند با جاذبه های اقتصادی می آیند و برای خرید کامپیوتر ثبت نام می کنند. درست است که افراد نام نویسی کننده، امتیاز لازم را هم داشته اند اما قطعا صرف امتیاز آوردن دلیل نیازمندی واقعی نیست. اما در مقابل وقتی که فرد می آید و با اینکه مشکلات مالی فراوان دارد، می گوید «من تصمیم گرفته ام فلان وسیله منزل را بفروشم و کامپیوتر بخرم »; معلوم می شود که چنین فردی علی القاعده نیازمند کامپیوتر است و نیاز او به مراتب بیشتر از نیاز کسی است که در شرایط معمولی ثبت نام می کند و با خودش می گوید «برویم; اگر شد یک کامپیوتر بخریم ».
احساس ما این بود که در روش اخیر، نیازمندان واقعی به کامپیوتر را بیشتر پیدا می کنیم. یعنی ما محقق را محدود نمی کنیم که حتما همین امروز باید بیایی کامپیوتر خریداری کنی. بلکه محقق هر موقع احساس نیاز کرد می آید، ما از میزان توانایی او برای پرداخت مبلغ خرید سؤال می کنیم و با توجه به میزان توانایی اش با او مساعدت هم می کنیم و بالاخره به صورت اقساط، دستگاه مورد نیازش را در اختیار او قرار می دهیم.
البته طبیعی است که اگر کامپیوتر در یک زمان معین توزیع بشود کنترل کار راحت تر است و ممکن است با قیمتهای مناسبتری تهیه بشود. اما در مجموع فراموش نکنیم که باید در موقع نیاز هم دست افراد را گرفت. یعنی این طور نباشد که کامپیوتر را در یک زمان به کسی بدهیم که نیاز ندارد و در زمانی که نیاز دارد و دنبال کامپیوتر می گردد بگوییم «ما نداریم. برو و چند ماه دیگر بیا». زیرا اگر ما نیاز او را تامین نکنیم، او قطعا نیاز خودش را از جای دیگر برآورده خواهد کرد;اما این بار ممکن است سیستمی غیر مطمئن و گرانتر به او تحمیل شود.