آشنایی با پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی

مقدمه

پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی در سال 1373 در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی) دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به منظور تحقیق و پژوهش در زمینه علوم و اندیشه سیاسی اسلام کار خود را آغاز کرد و در طول سال های گذشته با استفاده از تجارب و توان علمی اندیشمندان حوزه و دانشگاه، گام های مؤثر و مفیدی را در احیا و بازسازی دانش سیاسی اسلام برداشت و در حال حاضر با تلاش در جهت پاسخ گویی به پرسش ها و معضلات فکری مربوط به حوزه پژوهشی خود و فراهم ساختن زمینه های لازم برای بازتولید فرهنگ سیاسی دینی و ارائه دانش سیاسی مبتنی بر منابع اسلامی، هویت شناسی و هویت سازی در زمینه های فلسفه سیاسی، فقه سیاسی و علوم سیاسی، سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران را مبنای کار خود قرار داده و براساس آن، اهداف، وظایف، سیاست ها و برنامه های خود را باز تدوین کرده است. در اینجا به صورت مختصر با اهداف، وظایف، سیاست ها و نیز کارنامه این پژوهشکده آشنا می شوید.

اهداف و رسالت ها

1 . تبیین دانش سیاسی اسلام؛
2 . دست یابی به دانش سیاسی اسلامی؛
3 . تبیین نظام سیاسی اسلام از طریق توانمندسازی و توسعه اندیشه سیاسی اسلام؛
4 . نقد و بررسی تراث سیاسی اسلامی؛
5 . مقایسه، نقد و بررسی مکاتب سیاسی رقیب؛
6 . پاسخ گویی به پرسش های اساسی و مشکلات فکری سیاسی در عرصه فرهنگ دینی و مبانی فکری نظام اسلامی.

وظایف

1 . مطالعه، تحقیق و اجرای طرح های پژوهشی در زمینه مبانی، قلمرو، الگوها و مسایل اساسی دانش سیاسی اسلامی؛
2 . مطالعه، تحقیق، نقد و بررسی و اجرای طرح های پژوهشی در زمینه اندیشه سیاسی اندیشمندان مسلمان و اندیشه های سیاسی غیراسلامی؛
3 . شناسایی آسیب ها، چالش ها و کاستی های دانش سیاسی اسلامی به منظور پاسخ گویی به نیازها و مطالبات جامعه و انسان معاصر؛
4 . مطالعه تطبیقی در حوزه دانش های سیاسی موجود و تبیین مبانی و چارچوب های نظری دانش سیاسی اسلامی؛
5 . بررسی و نقد نظام های سیاسی موجود در راستای تبیین نظام سیاسی اسلام؛
6 . مطالعه و بررسی در مورد مسایل سیاسی اجتماعی جامعه و نظام اسلامی و اطلاع رسانی به حوزه های علمیه؛
7 . ایجاد گروه های تخصصی برای اجرای برنامه ها و فعالیت های پژوهشی؛
8 . فراهم کردن منابع مطالعاتی و زمینه سازی برای تسهیل پژوهش درباره دانش سیاسی؛
9 . شناسایی، جذب و حمایت از پژوهشگران حوزه علمیه در زمینه دانش سیاسی به منظور رشد و اعتلای آنان؛
10 . ایجاد زمینه گفت وگو، اقتراح و نقد میان صاحب نظران در حوزه دانش سیاسی و برگزاری نشست ها و همایش های علمی؛
11 . فراهم آوردن زمینه رشد و ارتقای دانش و توانایی پژوهشگران از طریق تشکیل کلاس ها و کارگاه های آموزشی، برگزاری نشست ها و گفت وگوهای علمی و ایجاد فرصت های مطالعاتی و مأموریت های تحصیلی؛
12 . ارتباط و همکاری با سازمان ها، نهادها، شخصیت ها و نخبگان فرهنگی و مؤسسات و مراکز علمی پژوهشی به منظور پیش برد اهداف پژوهشکده در سطح داخلی و بین المللی؛
13 . برقراری ارتباط فعال و سازنده با دیگر پژوهشکده ها و واحدهای زیرمجموعه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی) با هدف ایجاد هماهنگی، اجرای طرح های مشترک و جلوگیری از انجام کارهای موازی و تکراری.

سیاست ها

1 . تأکید بر مبانی اصیل اسلامی و پرهیز از التقاط و تحجر؛
2 . توجه به حیات سیاسی انسان معاصر؛
3 . توجه به مسایل جدید و مقتضیات دین و دین داری در عرصه های اجتماعی و سیاسی؛
4 . توجه به موضوعات و مسایل مبتلا به سیاسی اجتماعی نظام جمهوری اسلامی ایران؛
5 . برخورد فعال در حوزه فرهنگ و دانش سیاسی و تلاش به منظور نظریه پردازی و طرح ایده ها و اندیشه های جدید با تأکید بر مبانی و منابع دینی؛
6 . توجه به استانداردها و معیارهای علمی در پژوهش های سیاسی اجتماعی؛
7 . حضور فعال در فرآیند مباحث دانش سیاسی اسلام در جامعه اسلامی ایران؛
8 . تلاش برای تغذیه فکری و علمی قشرها و گروه های اجتماعی سیاسی درون نظام جمهوری اسلامی؛
9 . استفاده از زبان و ادبیات روز و کارآمد در پژوهش ها؛
10 . استفاده از دست آوردهای علوم و معارف بشری در حوزه دانش سیاسی و نگرش انتقادی نسبت به کاستی ها و ناهماهنگی های آن با اندیشه اسلامی؛
11 . نگاه آسیب شناسانه و نقادانه به معارف سیاسی در حوزه اسلامی و پرهیز از هرگونه مطلق سازی و شخصیت پرستی؛
12 . حرکت در جهت تخصصی کردن گروه ها و حوزه های پژوهشی؛
13 . اهتمام به ارتباط و تعامل با اندیشمندان و فرهیختگان و استفاده از توان و دست آوردهای آنان در زمینه دانش سیاسی؛
14. اولویت دادن به فعالیت های گروهی و هم اندیشی در حوزه دانش سیاسی؛
15 . هم فکری پژوهشی و ارتباط فعال با مراکز مختلف علمی؛
16 . طبقه بندی و اولویت گذاری در موضوعات پژوهشی با توجه به امکانات و توانایی ها.

گروه های پژوهشی

در این پژوهشکده اکنون سه گروه پژوهشی فعال وجود دارد که عبارت اند از: علوم سیاسی، فلسفه سیاسی و فقه سیاسی. در اینجا به اختصار به قلمرو پژوهشی هر گروه اشاره می شود.

1 - قلمرو پژوهشی گروه علوم سیاسی

جامعه شناسی سیاسی، روان شناسی سیاسی، روابط بین الملل، مطالعات منطقه ای، جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، تاریخ سیاسی، انسان شناسی سیاسی، اقتصاد سیاسی، سیاست گذاری عمومی و مباحث درجه دوم.

2 - قلمرو پژوهشی گروه فقه سیاسی

فلسفه فقه سیاسی (توصیفی و تجویزی)، جامعه شناسی فقه سیاسی، تاریخ فقه سیاسی، آسیب شناسی و نقد فقه سیاسی، مطالعات تطبیقی، مسایل و مباحث فقه سیاسی. مباحث مربوطه به تفسیر سیاسی نیز تا تبدیل به یک گروه مستقل در این گروه پیگیری می شود.

3 - قلمرو پژوهشی گروه فلسفه سیاسی

فلسفه سیاسی، کلام سیاسی، عرفان سیاسی، اخلاق سیاسی، انسان شناسی سیاسی و روش شناسی و معرفت شناسی سیاسی.

پژوهشگران و اعضای هیأت علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی

فهرست آثار منتشر شده گروه علوم سیاسی

جدول وضعیت پژوهشگران و اعضای هیأت علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی

فهرست آثار در دست تحقیق گروه فلسفه سیاسی

نشان های علمی آثار پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی

آثار برگزیده کتاب سال حوزه

1 - اندیشه سیاسی فارابی / محسن مهاجرنیا / 1380.
2 - اندیشه سیاسی شیخ طوسی / محمدرضا موسویان / 1380.
3 - تحفة الملوک / به کوشش عبدالوهاب فراتی / 1381.
4 - اندیشه سیاسی صدرالمتألهین / نجف لک زایی / 1381.
5 - اندیشه سیاسی محقق سبزواری / نجف لک زایی / 1380.
6 - آزادی در فلسفه سیاسی اسلام / منصور میراحمدی / 1381.
7 - اندیشه سیاسی علامه مجلسی / ابوالفضل سلطان محمدی / 1381.

آثار برگزیده کنگره دین پژوهان کشور

1 - مبانی تحزب در اندیشه اسلامی / سید عبدالقیوم سجادی / 1381.
2 - چیستی فلسفه سیاسی در حوزه تمدن اسلامی / محمد پزشکی / 1382.
3 - اندیشه سیاسی ملاصدرا / نجف لک زایی / 1381.