مطالعات اسلام شناسی و شیعه شناسی در دانشگاه تل آویو

دانشگاه تل آویو دارای بخش اسلام شناسی ،مطالعات شیعه شناختی و دوره های آموزشی است .

بخش آموزش آن، در مقاطع کارشناسی ، کارشناسی ارشد و دکترا فعالیت می کند.

این دانشگاه ، همچنین دارای بخش پژوهشی ، کنفرانس ، سمینار و کارگاه تحقیق بوده و اساتید برجسته آن اشخاص مانند : رابین اوری ، میر لیتواک ، دیوید مناشری ، اوزی رابی ، میری شفر ، لی کینبرگ ، اسرائیل گرشونی ، لئون شلف و ... می باشند.

معرفی و آموزش :

دپارتمان زبان و ادبیات عرب در دانشگاه تل آویو، با رویکردی چند گانه نسبت به زبان و ادبیات عرب، از حیث مسایل ادبی ،تاریخی و اجتماعی ،دانشجویان خود را تربیت می کند، و دانشجویانی که در این مقطع پذیرفته می شوند، تا حدودی با زبان عربی آشنا می باشند .

یادگیری زبان عربی و تمدن اسلامی، یک رویکرد تاریخی ، فرهنگی ، زبان شناسی است، و دانشجویان در این رهگذر، سلسله ای از متون، را مطالعه می کنند: مانند: متون اسلامی ، متون کلاسیک، ادبیات معاصر ، مدرن و کلاسیک . تغییر و تحولات در واژه ها و زبان عربی به عنوان تابعی از گستردگی احادیث اسلامی ، متون مذهبی مقدس از جمله قرآن کریم ،سنت ، اشعار عربی و دست نوشته های عربی است. زبان عربی مدرن نیز جزو دروس می باشد که دانشجویان می توانند با انتخاب آن در بسط مهارت های گفتاری و نوشتاری خود گام بردارند.

نمونه هایی از آثار و تحقیقات منتشر شده اعضای این دپارتمان به شرح ذیل است:

· مفهوم ادبیات قبل از اسلام، زمینه های زبان شناختی اقوام عرب گذشته و توضیح آن؛

· وثاقت و ویژگی های احادیث و ادبیات حدیثی و سیره پیامبر؛

· فقه اسلامی (شریعت)، سیاست حکومتی و حقوق اسلامی؛

· تکامل دستور زبان عربی و واژه شناسی؛

· فرهنگ /تمدن جهان اسلام . شراب در نظم و نثر ، ادب در فرهنگ کلاسیک عرب (ابن قتیبه ، جاحز و سایرین)و ...؛

· زبان عربی و عبرانی یهودیان در جهان اسلام (اندلس میانه و سایر کشورها ) در عصر مدرن و کلاسیک؛

· انجیل و اساطیر انجیل در دست نوشته های کلاسیک عرب.

این دپارتمان در ارتباطی تنگاتنگ با دپارتمان تاریخ خاورمیانه و آفریقا فعالیت می کند، و دانشجویان به راحتی برای انتخاب واحدها می توانند در دو دپارتمان ثبت نام کنند.

دروس آموزشی

1. تاریخ اعراب و اسلام ( 1500-600 )؛ مدرس : دکتر میر شفر

2. اسلام، مدرس : دکتر میر شفر ،

3. درآمدی بر اسلام. مدرس : دکتر شفر ، این درس به بررسی منشا و توسعه اسلام از قرن 7 تا 14 پرداخته و آن جنبه های مختلفی از تاریخ اسلام همچون گسترش الهیات ، آداب ، رابطه بین توسعه حقوقی اسلامی و نظام اجتماعی حاضر ، فرهنگ سیاسی و نظامی عرفانی برسی شده است؛

4. اختلاف اعراب اسرائیل، فلسطین، مدرس: دکتر تیتل بوم، این درس شامل مطالعه دقیقی از توسعه ملی- گرایی فلسطینیان و نقش آن در اختلاف اعراب – اسرائیل با تاکید بر آغاز قیمومیت انگلستان تا زمان حال می باشد .

5. ایدئولوژی و جنبش های روشنفکری در خاورمیانه مدرن. مدرس: پروفسور گرشون ، تشکیل ، تکامل و تغییرات نظرات و ایدئولوژی روشنفکران در خاورمیانه مدرن به ویژه در سال های 1950 -1880 مدنظر است، و تاکید اصلی بر متفکران و روشنفکرانی است که در بدنه اصلی جنبش مذکور و ایدئولوژی نقش محوری داشته اند . مراحل ظهور گفتمان روشنفکران جدید ، تشکیل آنها ، اشاعه و انتقال آنها ، تغییرات و پذیره های اجتماعی در سطوح مختلف فرهنگ ها و جوامع خاورمیانه مطرح و بررسی می شود .

6. سیاست اسلامی و ترور در خاورمیانه. مدرس: دکتر لیتواک

7. درآمدی بر اسلام. مدرس : دکتر آوانگ ،

پژوهش

1. عقب نشینی از جنوب لبنان؛ یک سال بعد، محقق، شلهو بروم . عقب نشینی نیروهای دفاعی اسرائیل از لبنان ، باعث بی انگیزه شدن حزب الله در جدال با اسرائیل می شود . بر اساس این ادعا ، حزب الله به عنوان یک سازمان لبنانی توده ای ، که از جامعه شیعی لبنان برخاسته ، لحاظ شده است . تأسیس آن بر اساس حفاظت منافع لبنان به طور اعم، و جامعه شیعیان به طور اخص است، و دلیل نزاع آنها به خاطر آزادسازی سرزمین های اشغالی لبنان است، و چنانچه این مساله برآورده شود، آنها از عملیات ضد اسرائیلی خود به طور گسترده ای دست خواهند کشید، و این یعنی برآورده شدن بسیاری از نقشه ها .

2. حماس؛ اسلام تندرو در یک نزاع ملی، نویسندگان : آنات کورزه و نهمات تال . جولای 1997 ، در انتفاضه. دسامبر 1987 ، به رهبری مسلمانان در نوار غزه، درگیری مستقیم و سختی با اسرائیل به وقوع پیوست . عملیات انجام شده با سازماندهی جنبش حماس توام بود . ادامه انتفاضه مسلمانان را در نوار غزه و ساحل باختری با چالش غیر قابل پیش بینی مواجه کرد . بعد از سال ها فعالیت های اجتماعی و آموزشی ، رهبران جنبش دریافتند که از صحنه اصلی خارج شده اند . این تحقیق به عملکرد حماس و درگیری های اسرائیل و فلسطین می پردازد .

3. جهان ضد یهود (2000)؛ (1999)؛ ایران : این تحقیق به دستگیری 13 یهود در ایران به جرم جاسوسی در سال 2000 - 1999 اشاره دارد . در جولای سال 2000 ، 10 نفر از این 13 نفر از 4 تا 13 سال به زندان محکوم شدند . بعد از پیروزی انقلاب، جمعیت حدود 100 هزار نفری یهود به رقمی در حدود 25 هزار نفر تنزل یافت و زندگی آنها دچار یک بحران شد . هم اکنون بعد از گذشت 25 سال، زندگی یهودیان به طور گسترده ای توسط این سه عامل تحت تأثیر قرار گرفته است : یادمان های گذشته و رویکرد شیعیان ایرانی نسبت به جوامع غیر مسلمان ، قانون اساسی و دکترین جمهوری اسلامی و نحوه برخورداری با اقلیت ها ، و مهم تر و متاخر تر از همه ، رقابت بین احزاب ، به خصوص جناح محافظه کار که قدرت آن به دست رهبر اعلی آیت الله علی خامنه ای است و گرایشات اصلاح طلب که با خاتمی شناخته می شوند . این 13 تن در شیراز باعث توجه جهانی نسبت به این قضیه شد .

4. جهاد اسلامی فلسطین، محقق : میر لیتواک ، مرکز موشه دایان ، مطالعات خاورمیانه و آفریقا. این تحقیق به وضعیت مبارزه جهاد اسلامی که در سال 1981 تاسیس یافت و به رهبری دکتر فتحی عبد العزیز شقاقی و شیخ عبد العزیز عوده سازمان یافت، اشاره دارد، و نقش مسلمانان را در مبارزات، دلایل مبارزه، مسایل معنوی مبارزه ، نقش رهبران شیعه انقلاب اسلامی ایران تحت آموزه های آیت الله خمینی ، را بررسی می کند .

5. فقه شیعه دوازده امامی و چالش آن با مذهب سنی. نویسنده : دیوین استورات ، موضوع : حقوق اسلامی – شیعی. این کتاب تکمیل و بازنویسی پایان نامه دکترای نویسنده در دانشگاه پنسیلوانیا در سال 1991 است که به حجم 365 صفحه به رشته تحریر در آمده است .

6. 11 سپتامبر، برخورد بین تمدن ها، نویسنده : مارک هلر. این تحقیق به علل حادثه 11 سپتامبر ، نقش مسلمانان ، مساله شهادت ، عواقب این حادثه ، تاثیر آن در نزاع فلسطین – اسرائیل ، عواقب جنگ خلیج و مسایل ریشه ای این قضیه می پردازد، و مساله برخوردتمدن ها را از نتایج مساله دانسته و آن را حلاجی می کند، و مساله درگیری تاریخی اسلام و عالم مسیحیت را بررسی می کند .

7. ایران در تاریخ، محقق: برنارد لوئیس. در تلاش برای دست یابی به ابعاد مختلف ایران در تاریخ ، فکر می کند که کسی باید در رابطه با پیروزی اسلام در قرن هفتم و حوادث متعاقب ظهور اسلام و پیامبر آن و گسترش اسلام در گستره شرق و در جزایر عرب تا هند و چین و سایر سرزمین ها تحقیقی به عمل آورد . این مساله به صورت گسترده ای در ایران هم به چشم می خورد . نویسنده تلاش دارد دیدگاه های مختلف را در رابطه با ظهور اسلام در ایران و مسایل قابل توجهی که در تاریخ ایران به عنوان یکی از کشورهای خاورمیانه در قرن هفتم و هشتم روی داده، به تصویر بکشد .

8. تروریسم اسلامی در مصر؛ چالش و پاسخ، محقق : ناچمن تال. در 17 نوامبر سال 1997 ، بنیاد گرایان اسلامی به یک گروه از جهانگردان در یکی از مناطق مشهور مصر حمله ور شدند و در این حادثه 68 نفر جان باختند که 58 نفر آنها از جهانگردان خارجی بودند . این حمله تروریستی که توسط بزرگترین سازمان تروریستی مسلمین در مصر بنام ( الجماعة الاسلامیة ) صورت گرفت، تاثیر بسیار منفی در صنعت جهانگردی مصر نهاد، و از لحاظ اقتصادی صدمه جبران ناپذیری بر این کشور وارد کرد . این واقعه در حالی شکل گرفت که رییس جمهور مصر یک ماه قبل از این قتل عام، با گروهی از جهانگردان در همین منطقه در رابطه با اهمیت و اعتقاد وی به صنعت جهانگردی در منطقه به طور اعم، و در مصر به طور اخص، سخنرانی کرد . این کشتار دسته جمعی سبب تغییر اوضاع در یک روز شد و این ماهیت تروریسم است: ناگهانی و با خشونت، که نقطه ضعف هر کشوری محسوب می شود .

9. خطر ایرانیان؛ دلیل برای توجه ، نه هشدار، نویسنده : افرایم کام ، تحلیل بر خطر ایران .

10. مسلمانان اروپا – آسیا، نگارش : یاکوف روی ، مسلمانان بر این عقیده اند که از فروپاشی اتحاد جماهیر شوری و مناطق مسلمان روسیه ، توانسته اند تصویری از آینده خود برای یک حقیقت جدید ترسیم نمایند و از آن الگو برداری کنند .

11. یک دهه بنیادگرایی، تجربه مصر و اردن از کنار آمدن با اسلام تندرو، محقق : ناچمن تال ، یک دهه بنیادگرایی برای اولین بار تصویری کامل و جدید را از جنبه های مبارزات سیاسی ، خشن ، روشن و مخفی که توسط مسئولین مصر و اردن علیه جنبش های اسلامی فعال در کشور شان صورت گرفت را نشان می دهد . بدون شک ظهور این جنبش به عنوان یک قدرت سیاسی و اجتماعی یک حادثه قابل ملاحظه در سال های اخیر جهان عرب به شمار می رود . به عنوان یک قدرت سیاسی، این مساله در سودان و ترکیه هم احساس شد . جنبه خشن آن نیز در حمله به جهان گردان خارجی در مصر ، در ترور سفرای آمریکا درکنیا و تانزانیا و جنگ خونین در الجزایر نمود پیدا می کند . این موج آشوب که توسط تندرو های اسلامی در خاورمیانه در اواخر دهه 70 میلادی صورت گرفت، به طور مستقیم بر مصر و اردن و همسایگان و هم پیمانان اسرائیل تاثیر داشت . این تحقیق به سوالات مختلفی در رابطه با بنیادگرایی اسلامی ، تروریسم اسلامی ، رابطه کشور های مسلمان با اسرائیل ، خشونت و اسلام در منطقه پاسخ می دهد .

12. یهودیان نمی توانند از من دفاع کنند؛ مبارزه ضد یهودی لوییس فراخوان و ملل اسلام (1995 ) ، نویسنده : رابرت راکاوی.

______________

*موسسه شیعه شناسی