شناخت قرآن:نه یک «الف» کم،نه یک «الف» زیاد

قرآن کریم، از هرگونه تغییر و تحریفی مصون است و خداوند وعده داده است که: «انّا نحن نزلنا الذّکر و انّا له لحافظون». البته همانطور که معلوم است، حفظ قرآن همیشه به صورت امدادهای غیبی نبوده بلکه یکی از راه های معمول، حسّاسیت بزرگانی بوده است که در مقابل کمترین تغییری عکس العمل نشان میدادند که داستان آنان در تاریخ آمده است. از جمله آن موارد، داستان برخورد ابن عبّاس با معاویه، در اضافه کردن یک «الف» به کلمه ای از کلمات قرآن است.

ابن عباس، مفسّر و حافظ بزرگ قرآن و پسر عموی پیامبر(ص) در نزد معاویه نشسته بود که معاویه در ضمن صحبتهای خود، قسمتی از سوره کهف را خواند: «.... تغرب فی عین حامیه؛ یعنی خورشید در چشمه ای جوشان غروب کرد.» ایه مربوط به داستان «ذی القرنین» است، زمانی که وی به اطراف زمین سفر میکرد، به جایی رسید که خورشید در زمینی مرداب گونه و سیاه رنگی غروب میکرد که به تعبیر قرآن: «… تغرب فی عین حمئه». (سوره کهف، ایه 86) در این هنگام ابن عباس به معاویه گفت: ما آن را به صورت «حمئه» می خوانیم نه «حامیه». معاویه خطاب به عبداللّه بن عمر که در آنجا حاضر بود کرد و گفت: تو چگونه میخوانی؟! جواب داد: همانگونه که شما خواندید.

ابن عباس بر افروخته شد و داد سخن داد که قرآن در خانه ما نازل شده است ـ کنایه از خویشاوندی وی با رسول خدا(ص) است ـ حال تو میخواهی به ما تعلیم دهی؟ معاویه به دنبال کعب الاحبار یهودیالاصل تازه مسلمان فرستاد و از او پرسید: در تورات محل غروب خورشید که ذوالقرنین بدانجا رسید، چگونه بیان شده است؟ کعب گفت: من در تورات خوانده ام، خورشید در مردابی غروب کرده است و با دستش به مغرب اشاره کرد.

معاویه درستی قرائت ابن عباس را تایید کردو آنگاه خواند: «تغرب فی عین حمئه».