اشاره
آیة الله شفیعی مازندرانی از مدرسین حوزه علمیه قم است که سالها به تدریس در مراکز حوزوی و دانشگاهی اشتغال داشته است. وی با حضور مؤثر و مستمر در مراکز علمی و دانشگاهی، و آگاهی از مسائل روز و روحیات جوانان و نیازهای آنها، توانسته است منشا خدمات ارزنده ای باشد. از ایشان مقالات و کتب متعددی در زمینه های مختلف علوم اسلامی به چاپ رسیده و در دسترس جامعه علمی کشور قرار گرفته است.
مشارالیه در خصوص میزان سودمندی ابزارهای تحقیقاتی جدید از جمله رایانه ها و برنامه های نرم افزاری در پیشبرد مطالعات و پژوهشهای پژوهشگران بویژه برای دانشجویان و علاقه مندان علوم و معارف اسلامی، حرفهای شنیدنی ای دارد که با هم می خوانیم .
به نظر شما که روزانه با گروههای مختلفی از افراد تحصیل کرده و جوانان دانشجو روبرو هستید، استفاده از کامپیوتر در پژوهشهای اسلامی تا چه حد می تواند برای این طبقه بخصوص دانشجویان رشته های الهیات و معارف اسلامی مفید باشد؟
از چند زاویه می توان به این سؤال پاسخ داد، ابتدا باید بر این نکته تاکید کنیم که اسلام به طور کلی با ابتکار و نوآوری و بخصوص نوآوری هایی که بتواند در خدمت ترویج افکار الهی و در خدمت بشریت قرار گیرد، کامل موافق است و از آن استقبال می کند. در صدر اسلام وقتی پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم مشاهده فرمودند که یهودیان مدینه از آلات و ادوات جنگی برخوردار هستند. ابتدا افراد خاصی را برای کسب گزارش در این خصوص گسیل کردند و سپس شرایطی را فراهم نمودند تا مسلمانان از دانش و اطلاعات لازم برای نیروهای نظامی برخوردار شوند.
به یقین می توان گفت که اگر آن حضرت در زمان ما شیعیان بودند، همه مسلمانان را به استفاده از وسایل و ابزارهای جدید از رسانه های ارتباطی و مخابراتی و شبکه های اطلاع رسانی توصیه و امر می فرمودند. زیرا ابزارهای یاد شده می توانند در مسیر پیشرفت فرهنگ اسلامی قرار داده شوند. ما می توانیم از این وسایل استفاده کنیم و از آنها در جهت پیشبرد کارها و رفع نیازهای متنوع زندگی خود چه از نظر سرعت و چه از نظر توانایی در انجام کارهای کیفی بهره برداری کنیم. ارتباط از طریق شبکه جهانی (اینترنت) و وصل شدن در کوتاه ترین زمان ممکن با دورترین نقطه های جهان، امتیاز بسیار قابل ملاحظه ای است.
دین، ما را به سوی پیشرفت و تکامل فرا می خواند و لازم است هر نوع ابزاری که می تواند فرهنگ ما را به جلو هدایت کند و باعث ترویج و تبلیغ آن شود مجهز شویم و از آن استفاده کنیم. دانشجویان و جوانانمان باید آماده فراگیری دانشهای جدید شوند و خود را به علوم و فن آوری روز مجهز کنند. این کار خود بهترین وسیله تبلیغ دین است.
آن طور که در احادیث ما آمده است، وقتی امام زمان علیه السلام در مکه ظهور می کند، با آنکه در مکه حضور دارد ولی مردم صدای آن حضرت و سخن او را از آن سوی دنیا می شنوند. آیا نمی توانیم احتمال بدهیم که این امر ناظر به همین شبکه سراسری جهانی (اینترنت) است که روز به روز نیز در حال تکامل است. قطعا در آینده نه چندان دور که این ابزارها تکامل واقعی خود را پیدا کنند، همه افراد قادر خواهند بود صدا و تصویر یکدیگر را از سراسر دنیا مشاهده کنند. چه بسا در آینده این وسایل با آن چنان تحولات و نوآوری های شگرفی همراه باشند که الان برای ما قابل تصور نباشد. اما به هر حال همین مقدار از امکانات و قابلیتهایی که هم اکنون در زمینه این وسایل در اختیار داریم برای ما مغتنم است و با استفاده بهینه از آنها می توانیم از فواید بسیاری بهره مند شویم.
به نظر شما کامپیوتر و استفاده از نرم افزارهای اسلامی چقدر می تواند در تتبع و پژوهش به محققان ما در استفاده بهینه از وقت و بالا بردن کیفیت و سرعت کار کمک کند؟
به طور کلی ابزار در خدمت افکار است و افکار معمولا با توجه به ابزار زودتر به ثمر می نشینند. گاهی انسان ممکن است با ساعتها مطالعه، موفق به دریافت محتوای کتابی نشود و گاه با صرف اندکی وقت از طریق ابزارهای جدید نظیر کامپیوتر می تواند به ایده های بسیار نو و ابتکاری دست یابد. از طرف دیگر کامپیوتر با قابلیت جستجو از نوعی جامع نگری هم برخوردار است. در حالی که تتبعات فردی ما از چنین خصوصیتی برخوردار نیست. الان برای جستجوی یک واژه با مشتقات مختلف از طریق کامپیوتر، در عرض چند ثانیه مطالب صدها کتاب یکجا تحویل شما می شود. از طرفی با توجه به جهانی بودن دین اسلام و نگاه جهانی و فرا ملیتی که به آن معتقد هستیم و نظر به اهمیت ارتباطات جهانی بی شک نیازمند بهره گیری هرچه بیشتر از رسانه های مدرن هستیم ضمن آنکه مسئله سرعت و صرفه جویی در زمان نیز مزیت بسیار مهمی است که غیر قابل انکار است.
برخی معتقدند کامپیوتر موجب تنبلی محققین است و مانع از آن می شود که تحقیقات آنها از عمق لازم برخوردار باشد. آیا شما با این دیدگاه موافق هستید؟ پاسخ این مسئله از این جهت اهمیت دارد که برخی پا را از این فراتر می گذارند و صریحا کامپیوتر را نفی و استفاده از کامپیوتر را نه تنها مفید نمی دانند بلکه آن را بی فایده و حتی مضر می شمارند!
البته به درستی معلوم نیست افرادی که با این بینش بر خورد می کنند چند درصد با کامپیوتر آشنا هستند! از کسی که با کامپیوتر آشنا نباشد بعید نیست چنین دیدی داشته باشد ولی اگر کسی با کاربرد این ابزار مدرن آشنا باشد، دیدگاهی بر خلاف آنچه مطرح کردید، خواهد داشت. در واقع کسی که خودش با کامپیوتر سر و کار دارد می تواند قضاوت کند که این ابزار تا چه حد برای پیشرفت کارها مؤثر است. استفاده از رایانه ها ملازمه ای با ایجاد روحیه تنبلی در افراد ندارد. ضمن آنکه محقق می تواند در وقت خود صرفه جویی کند و از آن در انجام کارهای دیگر استفاده کند.
با توجه به اینکه تا کنون دست کم بیست عنوان کتاب تالیف کرده اید و به طول کلی کارهای تحقیقاتی زیادی انجام داده اید; بفرمایید که کامپیوتر تا چه حد توانسته است به شما در این مسیر کمک کند؟
به طور کلی می توانم بگویم عموم کتابها و جزواتی که چاپ کرده ام درصد بالایی از موفقیت ، مربوط به استفاده از رایانه ها بوده است. در مجموع کاملا از استفاده ای که از رایانه در خلال کارهایم برده ام راضی هستم و تجربه بسیار خوبی را از این نظر پشت سر گذاشته ام.
از فرصتی که در اختیار ما گذاشتید سپاسگزاریم.
من هم از شما متشکرم. امیدوارم که در کاری که بر عهده دارید در خدمت جامعه موفق باشید.
