قرآن و تورات، موارد اختلاف و اتفاق؟

القرآن و التوراه أین یتفقان و أین یفترقان؟

مؤلف: حسن الباش

ناشر: دار قتیبه، دمشق

تاریخ انتشار: 2002

335 صفحه، جلد اول و 510 صفحه جلد دوم

در مطالعه تطبیقی ادیان، بدون تردید کارآمدترین روش، مقارنه و مقایسه متون دینی با یکدیگر است چرا که در پرتو چنین مطالعه ‏ای است که می‏ توان امیدوار بود مطالعه ‏ای با منطق علمی و واقعی و غیر متأثر از تمایلات و تعصب ها تحقق یابد.
اولین تألیف دکتر حسن الباش با عنوان قرآن و تورات که به عنوان پایان‏نامه کارشناسی ارشد ارائه شده، از نخستین کتاب هایی از این دست است که در جهان عرب منتشر شده است. نویسنده در مطالعه تطبیقی ادیان به متون اصیل دینی مراجعه می‏کند تا بتواند میان آنچه با تاریخ و تحلیل علمی موافق است و آنچه با آن سازگار نیست تفاوت قائل شود.
مباحث این کتاب که تاکنون دوبار و برای آخرین بار در سال گذشته در دو مجلد نشر یافته، به قرار زیر است:
جلد اول را مقدمه ‏ای درباره علم مقارنه و مطالعه تطبیقی ادیان به عنوان ضرورتی قطعی در زمان ما آغاز می‏شود و به دنبال آن تمهیدی درباره تورات، صحت و تاریخ آن آمده است. سپس در شش فصل به ترتیب به این موضوعات پرداخته می‏شود:
شکل‏ گیری تورات و حقایق قرآنی در این زمینه، داستان آدم تا طوفان نوح، پیامبران اولیه، غیبت یوسف تا پیامبری موسی، دوره بعد از موسی و سموئیل تا داود و سلیمان.
همچنین در پایان این جلد، در ضمیمه ‏ای از گذشته و حال یهودیان و تراژدی اشغال فلسطین در دوران معاصر سخن به میان آمده است.
جلد دوم کتاب نیز با مقدمه ‏ای درباره علم مقارنه و مطالعه تطبیقی ادیان آغاز می‏شود و در آن به تکامل این مفهوم در گذر تاریخ، روش تطبیق متن با متن و راهیابی اساطیر به عقاید یهود توجه شده است. مباحث اصلی جلد دوم نیز در دو بخش اساسی تنظیم شده:
بخش اول به بررسی عقاید اختصاص یافته که در شش فصل آن مباحث زیر آمده است: عقاید مربوط به تاریخ، سیر تحول تصور خداوند در میان یهودیان، نبوت و مفهوم آن از دیدگاه قرآن و تورات، موجودات ماوراءالطبیعه از دیدگاه قرآن و تورات، مرگ، رستاخیز، بهشت و جهنم از دیدگاه قرآن و تورات و سیر تحول عقیده یهودیان با تأثیرپذیری از احبار و فلاسفه.
بخش دوم هم به عبادات و معاملات می ‏پردازد که سرفصل‏ های آن به این شرح است: پیش درآمدی در تاریخ عبادات و معاملات نزد مردمان منطقه، معبد و عبادت یهودیان در تورات و قرآن، حال و هوای عبادت، نماز و اعیاد یهودیان، احکام شخصی در یهودیت، مجازات ها در شریعت توراتی و قرآنی، حقوق انسان یهودی و نحوه تعامل با دیگر انسان ها در یهودیت.
دکتر حس الباش، نویسنده این کتاب در سال 1947 میلادی در فلسطین به دنیا آمد و یک سال بعد و در پی تشکیل حکومت غاصب اسرائیل در سال 1948 به همراه خانواده مجبور به ترک خانه و وطن خود شد و راهی سوریه گشت.
تحصیلات ابتدایی را در این کشور به پایان رساند و در سال 1973 در رشته ادبیات زبان عرب از دانشگاه دمشق فارغ ‏التحصیل شد و مدرک کارشناسی ارشد و سپس دکترای خود را در رشته ادیان تطبیقی دریافت کرد و مدرکی نیز از دانشگاه الاوزاعی لبنان، در رشته اسلام ‏شناسی اخذ کرد. وی عضو اتحادیه نویسندگان و متفکران فلسطینی است و به کشورهای مختلفی از جمله جمهوری اسلامی ایران سفر کرده و از سال 1975 تاکنون به تدریس، تألیف و تحقیق اشتغال داشته و ده‏ها مقاله، کتاب و سخنرانی علمی - مرتبط با تحصیلات وی از او به جای مانده است.