مطالعات اسلام شناسی و شیعه شناسی در دانشگاه های کانادا

مقطع کارشناسی ارشد و دکترا: مؤسسه «مطالعات علوم اسلامی» دانشگاه «مک گیل» در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکترا دانشجو می پذیرد. واحدهای درسی، سخنرانی ها و فرصت های تحقیقی در چند بخش ذیل ارائه می شوند:

دانشگاه مک گیل (Mc. Gill University)

مواد درسی دوره های آموزش علوم اسلامی و سطوح آن ها

1. تاریخ امپراتوری های اسلامی؛

2. زبان های اسلامی؛

3. مؤسسات اجتماعی جهان اسلام؛

4. فلسفه و اندیشه اسلامی؛

5. توسعه های نوین در مذاهب مختلف اسلام (شیعه و سنّی).

مشخصات کلی دروس

1. قرآن: مدرّس: پرفسور بولاتا؛ مطالعه معارف قرآن، ساختار سبک و تاریخ از نظر علمای جدید و پیشین.

2. اسلام؛ ظهور و گسترش اولیه: مدرّس: دکتر کاسپینار؛ قرآن، حدیث، شریعت و موضوعات اصلی آن ها؛ گسترش اولیه حقوق، الهیّات و صوفیسم؛ شکل گیری و گسترش آیین اسلام، گسترش و ماهیت تفاسیر اسلام در طول دوران های قبل؛ موضوعاتی از قبیل: خدا، وحی، نبوّت، جامعه و فرد و معنای تاریخ از محورهای این درس به شمار می روند.

3. اسلام و گسترش های اخیر: مدرّس: دکتر کاسپینار؛ شیوه شناخت اجزای اسلام در تاریخ اخیر اسلام تا زمان حاضر، ماهیت و گسترش شیعه، صوفیسم، گرایش های معنوی اسلام در جهان و ملل، و پراکندگی اقوام و چالش مدرنیته و دنیای معاصر.

4. تاریخ تمدن اسلامی (دوره میانه): مدرّس: پرفسور لیتل؛ سلجوق و ترکیب دوران میانه؛ اعراب مغربی در اسپانیا و آفریقای شمالی؛ جنگ های صلیبی؛ مغول و سرنگونی خلافت در بغداد؛ مملوک، ایران، ترکیه و امپراتوری هندوستان تا سال 1700.

5. عربی مقدّماتی: مدرّس: آقای کرم؛ آزمایشگاه و ادبیات جدید (غیرمحاوره ای).

6. عربی پیش مقدّماتی فشرده: مدرس: آقای عبودت (Mr. Obiedat)؛ این درس برای دانشجویانی است که درس پایه عربی استاندارد را گذرانده اند و چهار مهارت نوشتن، صحبت کردن، خواندن و گوش کردن را تقویت می کند. همچنین متونی برای ترجمه از انگلیسی در نظر گرفته شده اند که از متون معروف هستند و در جزوه اصلی به آن ها اشاره شده است.

7. عربی پیش مقدّماتی: مدرّس: پرفسور حلاّج؛

8. عربی نیمه مقدّماتی: مدرس: پرفسور لیتل؛

9. بررسی توسعه اندیشه اسلامی: مدرّس: پرفسور اورمسبی؛ بررسی توسعه سنن معنوی در تمدن اسلامی در دوران میانه و جدید؛

10. ترکی مقدّماتی: مدرّس: پرفسور تورقای؛

11. ترکی نیمه پیشرفته: مدرّس: پرفسور تورقای؛

12. فارسی مقدّماتی: مدرّس: دکتر محمّد استعلامی؛

13. فارسی نیمه پیشرفته: مدرّس: دکتر محمّد استعلامی؛

14. اردو مقدّماتی: مدرّس: پرفسور علوی؛ معرفی ساختار گرامری و لغات اردو و مهارت های خواندن و جمله بندی.

15. اردو نیمه پیشرفته: مدرّس: دکتر حسن؛ این درس گرامر و ادبیات پیچیده تر را در زبان اردو مورد تمرین قرار می دهد و خواندن و نوشتن را تقویت می کند.

16. مواد تحقیقی مطالعات اسلامی (ویژه دانشجویان مقطع دکتری): مدرّس: خانم فرحیان؛ روش های تحقیقی آمادگی برای تهیه گزارش و مقاله، زبان شناسی و مطالعات اینترنتی و مانند آن مورد نظرند. این درس توجه ویژه ای به کتب مرجع و منبع دارد.

17. نسخ کهن خطی عربی: مدرّس: آقای گاسک؛ بررسی نسخ خطی معتبر، کتیبه شناسی و رمزشناسی.

18. اسلام و سیاست: پاکستان: مدرّس: پرفسور علوی؛ توسعه مذاهب و سازمان ها از زمان مغول و تسلّط انگلیسی ها (17071947) تا زمان حاضر، سؤال از هویّت اسلامی و تفرقه گرایی، ایجاد پاکستان؛ حکومتی ایدئولوژیک یا مدرن؟ تکامل اندیشه اسلامی، سنّت گرایی یا نوگرایی، رابطه دین و سیاست، و تجربه اسلام گرایی و عواقب آن.

19. اسلام و سیاست: ایران: مدرّس: پرفسور علوی؛ توسعه مذاهب و سازمان ها از زمان صفوی (15011795) تا زمان حال، تکامل نظریه حکومت شیعی، علما و سیاست، چالش مدرنیته، تأثیر انقلاب اسلامی 1978 بر جامعه ایران، نزاع نظری بین سنّت گرایی و اصلاح گرایی، جریان مخالف عقل، زنان ایران پس از انقلاب.

20. ترکی نیمه پیشرفته: مدرّس: پرفسور تورقای؛

21. حکومت و دولت در اسلام: مدرّس: پرفسور تورقای؛ بررسی تکامل الگوهای گوناگون و مظاهر عینی نظریه سیاسی مسلمانان در طول دوره باستانی و میانه تاریخ اسلام، ظهور حکومت های نوین و مشکلات سیاسی در کشورهای اسلامی.

22. حقوق اسلامی: مدرّس: پرفسور حلاّج؛ ماهیت حقوق، سرآغاز و توسعه تاریخی آن، مکاتب حقوقی دوره میانه، تکامل حقوق و نقش آن در مذاهب اسلامی و اندیشه های سیاسی.

23. تفسیر قرآن (نوین): مطالعه دو یا سه سوره از قرآن که توسط مفسّران جدید تفسیر شده و ارزیابی آن و علت تغییرات در تفاسیر در طول زمان؛

24. عرفان در اسلام: مدرّس: پرفسور اورمسبی؛ تنوّع اندیشه های عرفانی در اسلام با نگاهی به صوفیسم، توسعه تاریخی و جایگاه آن در فرهنگ اسلامی و مطالعه تحلیل نویسندگان برجسته، آثار و مشکلات اصلی آنان. متون این درس به زبان عربی و فارسی ارائه می شوند.

25. معضلات افکار شیعه: تاریخ مذهب شیعه با توجه به معضلات مهم، جنبش ها و کتب؛

26. اندیشه شیعه در ایران: تاریخ اندیشه شیعی در ایران؛

27. فقه اسلامی: مدرّس: پرفسور حلاّج؛ مطالعه منابع حقوقی اسلامی (اصول فقه) بر اساس دیدگاه فقهای مسلمان، اعم از شیعه و سنّی.

28. مطالعات جامعه حقوق اسلامی: مدرّس: پرفسور حلاّج؛ مروری فشرده بر نظریه حقوق و روش شناسی فقهی در متون عربی اسلامی.

29. گفتمان حقوقی اسلامی: مدرّس: پرفسور حلاّج؛ مطالعه سبک هایی که فقهای دوره میانه نظرات حقوقی خود را بدان صورت ها ابراز می کردند.

30. منطق اسلامی: مدرّس: پرفسور حلاّج؛ مطالعه منطق یونانیان از نظر فلاسفه و نقد آن توسط علمای میانه.

31. توسعه اجتماعی و اقتصادی در کشورهای اسلامی: مدرّس: پرفسور تورقای؛ بررسی معضلات در سر راه توسعه از نگاه آمارهای تاریخی، سیاست های گوناگون اصلاحگرایانه در کشورهای گوناگون اسلامی؛ نظریه معاصر و سیاست اتخاذ شده برای توسعه در اقتصاد، فناوری، سیاست و تعلیم و تربیت با تأکید بر ارتباط ارزش های اسلامی با مشکلات توسعه.

32. فلسفه اسلامی: مدرّس: پرفسور اورمسبی؛ توسعه افکار فلسفی در میان مسلمانان؛ متون این درس به صورت فارسی و عربی کلاسیک ارائه می شوند.

33. سنن فلسفی در اسلام: مدرّس: توسعه افکار فلسفی در میان مسلمانان، پیش زمینه های سنّتی و نقش آن ها در فرهنگ اسلامی و مطالعه تحلیلی نویسندگان برجسته و آثار آن ها؛ متون این درس به صورت فارسی و عربی ارائه می شوند.

34. مسلمانان در آسیای میانه: مدرّس: پرفسور تورقای؛ ارزیابی تفصیلی تاریخ، فرهنگ، نهادها، مردم و گروه های سیاسی مسلمان در آسیای میانه تحت قدرت تزار و کشورهای شوروی (سابق).

موضوعات و طرح های تحقیقی

1. از پناهندگی تا اقلّیت: فلسطین پس از جنگ لبنان: محقق: ژولی پتیت (Julie Peteet)، بررسی وضعیت مسلمانان فلسطین در طول زمان.

2. شایان ذکر است کلیه دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری در سطح پایان نامه و رساله به تحقیقات می پردازند، اما به علت حق امتیاز، در پایگاه اطلاع رسانی دانشگاه، اطلاعاتی در این زمینه ارائه نشده است.

استادان، محققان و نشانی آن ها

1. اونار تورقای (A. Uner Turgay): مدیر مؤسسه «مطالعات علوم اسلامی»، دارای کارشناسی از دانشکده «رابرت» استانبول، کارشناسی ارشد و دکترا از دانشگاه «مادیسون و ویسکانسین»؛ تخصص: تاریخ ترکیه / عثمانی، زبان و توسعه نوین در اسلام و آسیای میانه؛

نشانی پست الکترونیکی: aturga@po-box.mcgill.ca

2. ساجده علوی (Sajida Alvi): دارای مدرک دکتری از دانشگاه «پنجاب» پاکستان، تخصص: تاریخ مسلمانان هندی پاکستان، ایران دوره میانه و جدید،مسلّط به زبان اردو و فارسی؛

نشانی پست الکترونیکی: sajida.alvi@mcgill.ca

3. محمّد استعلامی (Mohammad Esteclami): دارای مدرک دکتری از دانشگاه «تهران»، تخصص: زبان فارسی؛

نشانی پست الکترونیکی: islamics@po-box.mcgill.ca

4. عیسی بولاتا (Issa J. Boullata): دارای مدرک دکتری از لندن، تخصص: زبان عربی و ادبیات عرب و مطالعات قرآنی؛

نشانی پست الکترونیکی: iboull@po-box.mcgill.ca

5. سلوا فرحیان (Salwa Ferahian): دارای مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد از دانشگاه «مک گیل»، تخصص: مواد تحقیقی مطالعات اسلامی؛

نشانی پست الکترونیکی: ferahian@library.mcgill.ca

6. آدام گاسک (Adam Gacek): کارشناسی ارشد از دانشگاه «کراکو»، متخصص کتاب داری و نسخ خطی عربی؛

نشانی پست الکترونیکی: gacek@library.mcgill.ca

7. هنری حبیب (Henry Habib): دارای مدرک دکتری از دانشگاه «مک گیل»، تخصص: تاریخ نوین خاورمیانه؛

نشانی پست الکترونیکی: islamics@po-box.mcgill.ca

8. وائل حلاّج (Wael Hallaq): دارای مدرک دکتری از دانشگاه «واشنگتن»، تخصص: حقوق اسلامی و زبان عربی؛

نشانی پست الکترونیکی: whalla@po-box.mcgill.ca

9. فروغ حسن (Farug Hassan): دارای مدرک دکتری از دانشگاه «لیدز»، تخصص: زبان اردو؛

نشانی پست الکترونیکی: islamics@mcgill.ca

10. گابریل کرم (Gabriel Karam): دارای مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه «مک گیل»، تخصص: زبان عربی؛

نشانی پست الکترونیکی: gkaram@po-box.mcgill.ca

11. بلال کاسپینار (Bilal Kuspinar): دارای مدرک دکتری از دانشگاه «مک گیل»، تخصص: فلسفه اسلامی، الهیّات اسلامی و اندیشه های اسلامی؛

نشانی پست الکترونیکی: bilal.kuspinar@mcgill.ca

12. دونالد لیتل (Donald Little): دارای مدرک دکتری از دانشگاه «کالیفرنیا»، تخصص: تاریخ اسلامی دوره باستان و میانه، مملوک، زبان عربی؛

نشانی پست الکترونیکی: dlittle@po-box.mcgill.ca

13. اریک اورمسبی (Eric Ormsby): دارای مدرک دکتری از دانشگاه پرینستون، تخصص: فلسفه و الهیّات اسلامی.

نشانی پست الکترونیکی: eormsb@po-box.mcgill.ca

برنامه ها، سخنرانی ها، همایش ها و کارگاه تحقیق

بر حسب احساس نیاز و توافق دانشجویان، مقرّر شده است سخنرانی ها و گردهمایی های منظمی در «مؤسسه مطالعات علوم اسلامی» دانشگاه «مک گیل» برگزار شوند تا اهداف ذیل تأمین گردند:

به روز بودن اطلاعات دانشجویان در زمینه فعالیت های فرهنگستانی مؤسسه؛

آشنایی دانشجویان با تحقیقات سایران؛

آشنایی دانشجویان با ارائه گزارش و سخنرانی و بیان نظرات؛

طرح مسائل گوناگون از جمله نشر مطالب جدید و پیشنهادات؛

فراهم شدن فرصت برای اعضای هیأت علمی به منظور ارائه نظرات و نوآوری های خود.

نشانی پایگاه اینترنتی دانشگاه:www.mcgill.ca

نشانی پست الکترونیکی دانشگاه:info.islamics@mcgill.ca

دانشگاه اوتاوا (Ottawa University)

مواد درسی، دوره های آموزشی و سطوح آن ها

1. اسلام: مطالعه جوامع و عناصر اصلی اسلام، محمّد صلی الله علیه و آله ، قرآن و آموزه و مانند آن در توسعه تاریخی و مفهوم مذهبی آن.

2. دین و سیاست در جامعه جهانی: جنبش های سیاسی مذهبی جهان معاصر دارای ابعاد منطقه ای و فرهنگی و آثار و تبعات گسترده جهانی هستند. در این درس، اشاره کاملی به جنبش های آزادی خواهی آمریکای لاتین، حقوق مسیحیان جدید در ایالات متحده آمریکا، صهیونیسم مذهبی در اسرائیل، ملّی گرایی سیک و هندو در هندوستان، انقلاب اسلامی ایران و «سوکوگاکا» در ژاپن شده است.

3. حقیقت اسلام: مدرّس: لسلی ریگان شید (Leslle Regan Shade)؛ نگاه مسلمانان خاورمیانه به کشورهای غربی و چگونگی شکل گیری کشورهای اسلامی از زبان رسانه ها. این درس به صورت روایتی است و در هر هفته، با دعوت از استادان اهل فن یکی از مباحث اسلامی به بحث و بررسی گذاشته می شود؛ از جمله استاد ادوارد سعید (Edward Said) و بنجامین باربر (Benjamin Barber) که در مورد بحث «جهاد» کلاس دارند.

موضوعات و طرح های تحقیقی

1. اسلام و مذهب مسلمانان: محقق: جسیکا اسمیت (Jessica Smith)؛ در این تحقیق، علاوه بر اسلام، توحید، نبوّت و خاتم الانبیاء، و اصول دین، بر حجاب، رمضان و آمارهای مسلمانان دنیا تأکید گردیده و اشاره جامعی به شاخه سنّی و شیعه شده است.

2. ارزش های آسیایی و حقوق بشر: نویسنده: پرفسور ارول مندس (Professor Erool P. Mendes)؛ نگاهی به مذاهب مردم آسیا.