پوران درخشنده کارگردان با سابقه کشورمان در راستای دغدغه های اجتماعی اش در فیلمسازی اینبار به سراغ این موضوع یعنی طلاق عاطفی رفته است. داستان فیلم «زیر سقف دودی» درباره زن و شوهری به نام شیرین و بهرام است که مدتهاست مانند همخانه با هم زندگی میکنند تا اینکه مشکلات فرزندشان آنها را با چالشی جدید مواجه می کند. در ادامه گفتگوی ما با این کارگردان را می خوانید.
خانم درخشنده در طی سال‌های فعالیت‌تان در سینما همواره دغدغه‌های اجتماعی در فیلم‌هایتان پررنگ و مشهود بوده است. این بار به سراغ مضمون طلاع عاطفی رفته‌اید. چقدر این مساله را در خانواده‌ها و در سطح جامعه پررنگ دیدید که فیلم «زیر سقف دودی» را در این باره ساختید؟
سال‌هاست شاهد این موضوع در بین خانواده‌ها هستیم و من معتقدم برای صحبت درباره این معضل حتی دیر هم شده است و باید خیلی وقت پیش در مورد این مساله صحبت می‌شد و فیلم ساخته می‌شد. مساله طلاق عاطفی مانند یک بیماری بدخیم روز به روز در حال رشد است و در همه طبقات اجتماعی دیده می‌شود. درواقع ما طلاق عاطفی را هم در بین افراد قشر مرفه و هم در بین اقشاری که سطح مالی مناسبی ندارند می‌بینیم، همچنین شاهد طلاق عاطفی هم در بین زوج‌های جوان و هم در بین زوج‌های میانسال هستیم.
امروزه به دلیل تحولات اجتماعی متاسفانه در کنار طلاق عاطفی شاهد روابط موازی و خارج از ازدواج هستیم و این موضوع حتی در بین خانم‌ها هم دیده می شود و در حال افزایش است. این خطری بود که من احساس کردم و فکر کردم وقتی خانواده در جامعه ما از مسیر درست‌اش که همان تعلیم و تربیت و مهرورزی است خارج شود در آینده شاهد اتفاقات ناگواری خواهیم بود.
فکر می‌کنید علت اصلی طلاق عاطفی در بین زوج‌ها را باید کجا جستجو کرد؟
در جایی که مهرورزی و محبت جای خود را به بی‌اعتنایی می‌دهد. این حق طبیعی آدم‌هاست که مهر بورزند و مهر ببینند. حق طبیعی آنهاست که محبت را درک کرده و در آغوش کشیده شوند. وقتی در خانواده‌ها مهرورزی وجود نداشته باشد کم کم فاصله به وجود می‌آید و طلاق عاطفی نتیجه همین دور شدن زوجین از یکدیگر است.
موقع تماشای فیلم به این فکر کردم که موضوع مورد بحث طبعا برای نگارش و ساخت، محدودیت‌هایی هم داشته است. البته به سلامت از کنار خط قرمزها عبور کرده‌اید. این موضوع حتما کار را برایتان چالش‌برانگیز کرده است.
بله همینطور است. البته همه تلاشم را کردم که طوری از کنار خط قرمزها رد شوم که برای فیلم مشکلی پیش نیاید. برایم طرح این مساله آنقدر مهم بود که خودم را با شرایط وفق دادم و فیلمنامه را به نحوی نوشتم که هم حرف‌هایم رامطرح کنم و هم پروانه نمایش بگیرم. برایم مهم بود که این حرف و آسیب بزرگ اجتماعی که در جامعه می‌بینیم با وجود تمام محدودیت‌هایی که برای عنوانش داریم مطرح شود.
قصه فیلم «زیر سقف دودی» کاملا بر مبنای تخیل‌تان شکل گرفته یا مورد مشابهی دیده‌اید و داستان را با الهام گرفتن از آن نوشته‌اید؟
داستان‌های بسیاری را شنیدم و خواندم و از مجموع همه آنها که مبتنی بر پژوهش و تحقیقات بسیار بود فیلمنامه این فیلم شکل گرفت.
پس با خانواده‌هایی که طلاق عاطفی را تجربه کرده‌اند رو در رو هم صحبت کرده‌اید؟
بله با بسیاری از آنها گفت‌وگو داشته‌ام و در پژوهش‌هایم تحقیقات میدانی هم بود.
معمولا این اتفاق در فیلم‌هایتان نمی‌افتد که با پایانی باز طرف باشیم اما پایان فیلم «زیر سقف دودی» باز است و داستان به اتمام نمی‌رسد.
پایان باز را به این علت انتخاب کردم که نمی‌خواستم همه چیز را آماده در اختیار مخاطب قرار دهم و با انتخاب سرانجام برای داستان و شخصیت‌ها این اتفاق می‌افتاد. با این پایان هر مخاطب می‌تواند داستان را به شکلی متفاوت و مبتنی بر قضاوتی که در مورد شخصیت‌ها دارد در ذهنش متصور شود.
اگر شیرین می‌رود درواقع به دنبال هویت خود است و می‌خواهد بداند جایگاه‌اش در زندگی زناشویی کجاست. بهرام هم همینطور٬ او هم باید به زندگی مشترک و جایگاه خود وهمسرش در این زندگی فکر کند. آنها به به زمان احتیاج دارند و این مخاطب است که باید بر مبنای داستانی که شنیده و تماشا کرده است قضاوت کند بهترین تصمیم برای این زوج چیست.
در این فیلم در کنار بازیگران با تجربه از جوان‌ترها هم استفاده کرده‌اید. لطفا در مورد ترکیب بازیگران و نحوه انتخاب‌شان بفرمایید.
ما فیلمسازان وظیفه داریم نسل جوان را وارد حیطه سینما کنیم. کارگردان‌ها باید در این زمینه احساس وظیفه کرده و وقت بگذارند. همیشه نباید فقط از افراد با تجربه در جلوی دوربین یا پشت دوربین استفاده کرد و میدان دادن به جوانان نیز بخشی از کار ماست. ضمن اینکه این درست نیست از بازیگران با تجربه که سن‌شان بالا تر رفته به عنوان بازیگران جوان استفاده کنیم و مرتب با گریم سن‌شان را پایین بیاوریم. ابوالفضل میری و لاله مرزبان را از بین داوطلبان بسیاری انتخاب کردم و خوشحالم این دو جوان را به عنوان بازیگر به سینمای ایران معرفی کرده‌ام.
مریلا زارعی در نقش شیرین بازی خیلی خوبی در این فیلم داشت و بار درام تقریبا بر دوش ایشان بود. بازی ایشان تا چه حد توانست آنچه از شخصیت شیرین در ذهن داشتید را به تصویر بکشد؟
ایشان بازی بسیار روان و باورپذیری در این فیلم دارند. مریلا زارعی دقیقا آنچه را من از شخصیت شیرین در ذهنم داشتم اجرا کردند. ایشان بازیگر بسیار خلاقی هستند و برای شخصیت و نقشی که انتخاب میکنند بسیار وقت گذاشته و در روح و روان‌شان این شخصیت را بازسازی کرده و به اصطلاح ورز می‌دهند.
گریم بسیار خوبی هم دارند و این موضوع به باور پذیرتر شدن نقش‌شان کمک شایانی می‌کند.
دقیقا همینطور است. آقای امیدواری جایزه بهترین گریم را از جشنواره برای گریم‌های این فیلم دریافت کردند. گریم ایشان خیلی باورپذیر است و برای هرچه باور پذیرتر شدن شخصیت شیرین ما از گن‌های خاصی استفاده کردیم تا ایشان چاق به نظربرسند.
بین ساخت فیلم «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند» و «زیر سقف دودی» پنج سال فاصله افتاد. آیا مخاطبان برای دیدن فیلم بعدی‌تان هم باید همین مدت زمان صبرکنند؟
امیدوارم اینطو نباشد. نام فیلم بعدی‌ام «هیس پسرها گریه نمی‌کنند» است. بعد از «هیس دخترها...» دوست داشتم این فیلم را بسازم اما شرایط مهیا نشد. فعلا برای این فیلم درخواست پروانه ساخت داده‌ام و امیدوارم به زودی آن را بسازم.
ممنون از وقتی که در اختیار ما قرار دادید.
