پیشینه بحث ولایت فقیه
بعضی در مقام شبهه افکنی در اذهان می گویند: ولایت فقیه ازاندیشه سیاسی امام خمینی قدس سره سرچشمه گرفته است و یک امر تازه ای است، به تعبیر گستاخانه بعضی، از اختراعات اواست... یکی از عناصر مخالف در این باره می گوید: «ولایت فقیه یک کلمه ای است که در فقه در قسمت فرعیات بوده، مثلا در جوامعی که قبلا حکومت مرکزی «سانترالیسم » وجود نداشته، یعنی حکومت مرکزی نبوده. .. در قدیم به این ترتیب می گفتند: اگر یک انسان مرد، بچه دار و صغیر است، سرپرستی این بچه با کیست؟ گفتند که فقیه، یک مجتهد جامع الشرایط می تواند سرپرستی اموال او را برعهده بگیرد، از این رو برای حکومت اسلامی... این را نمی شودتعمیم داد، هیچ کس در فقه، و هیچ فقیهی تاکنون نیامده، نگفته که ولایت فقیه به معنی حکومت است.» (1)
اتفاقا حضرت امام خمینی قدس سره در همان هنگام که در حوزه علمیه نجف اشرف، بحث ولایت فقیه را در تاریخ 1/11/1348ش تا 20/11/1348 در جلسات درس خارج فقه خود مطرح نمود، به این شبهه توجه داشت، و در آن جاچنین فرمود:
«موضوع ولایت فقیه چیز تازه ای نیست که ما آورده باشیم،بلکه این مساله از اول مورد بحث بوده است، حکم مرحوم میرزای شیرازی (آیه الله العظمی میرزا محمد حسن شیرازی معروف به میرزای بزرگ، وفات یافته 1312 ه.ق، مرجع تقلید بعد از استاد اعظم شیخ انصاری) در حرمت تنباکو، چون حکم حکومتی بود، برای فقیه دیگر نیز واجب الاتباع بود، و همه علمای بزرگ ایران جزچند نفر از این حکم متابعت کردند، حکم قضاوتی نبود که بین چند نفر سر موضوعی اختلاف شده باشد، و ایشان روی تشخیص خود، قضاوت کرده باشد، بلکه روی مصالح مسلمین و به عنوان ثانوی، این حکم حکومتی را صادر فرمودند، و تا عنوان (ادامه استعمارانگلستان در رابطه با دخانیات) وجود داشت، این حکم نیز بود، وبا رفتن عنوان، حکم هم برداشته شد. و هم چنین مرحوم میرزامحمد تقی شیرازی (وفات یافته 1338ه. ق معروف به میرزای کوچک از مراجع بعد از میرزای شیرازی) که حکم جهاد دادند البته اسم آن دفاع بود و همه علما تبعیت کردند، برای این است که حکم حکومتی بود. به طوری که نقل کردند مرحوم کاشف الغطا(معروف به آیه الله شیخ جعفر کاشف الغطاء وفات یافته 1228ه.ق صاحب کتاب کشف الغطاء در فقه استدلالی) نیز بسیاری از این مطالب را فرموده اند، و از متأخرین مرحوم نراقی (ملا احمد، وفات یافته سال 1245ه.ق) همه شؤون رسول الله(ص) را برای فقها ثابت می دانند، و مرحوم آقای نائینی (آیه الله حاج میرزا حسین نائینی وفات یافته سال 1355 ه.ق) نیز می فرمایند که این مطلب از حدیث مقبوله عمر بن حنظله استفاده می شود. در هر حال طرح این بحث تازگی ندارد، و ما فقط موضوع را بیش تر مورد بررسی قرار دادیم، و شعب حکومت را ذکر کرده و در دسترس آقایان گذاشتیم تا مساله روشن تر گردد.» (2)
ادامه مطلب..
مقالات مرتبط:
پیشینه ی نظریه ی ولایت فقیه
سابقه پژوهش در بحث ولایت فقیه
سیر تاریخی نظریه ولایت فقیه
طرح جدی نظریه ولایت فقیه از سوی امام خمینی (ره)
پی نوشت ها:
1- مجله بصیرت بسیجی، آذرماه 76، ص 12.
2- امام خمینی، ولایت فقیه، چاپ ششم، ص 113 و 114.
