علائم و نشانه ها:
-زد و خورد زیاد با دیگران،
-نادیده گرفتن حضور بزرگترها،
-مشاهده شدن تغییر رفتار در کودک،
-بدخلقی،
-بکاربردن کلمات زشت و بدگویی دیگران،
-دل بهم خوردگی،
-جلب توجه با ترس های تازه،
-پرخاشگری،
-بازگشت به رفتار کودکانه،
-انگشت مکیدن،
-شب ادراری،
-خرابکاری،
-فحاشی و مخالفت کردن با دیگران،
-دروغگویی و تقلب،
-نادیده گرفتن دیگران،
-بی ادبی،
-شکایت کردن،
-جلوگیری از خوردن غذا (گاهی)،
-سعی در جلب توجه دیگران،
-ترس از اشیاء مختلف،
-سرپیچی از دستورات به حق و به جای والدین و مربیان،
-نشان دادن خشم شدید،
-به سربردن دائمی در اضطراب و نگرانی،
-تنفر از دیگران و ناتوان بودن در بروز علاقه و محبت،
-خودخواهی و میل به شنیدن تعریف و تمجید،
-محبت صادقه دیگران را ظاهر سازی دانستن و سعی در ایرادگیری و کم ارزش کردن آن،
-احساس حقارت.
عوامل پدید آورنده:
-مورد مهر و محبت قرار نگرفتن کودک،
-تبعیض قائل شدن بین فرزندان،
-از دست دادن محبت واقعی،
-تهدید موقعیت کودک،
-خشم،
-احساس ناامنی در روابط با دیگران،
-تربیت نادرست،
-تولد فردی جدید در خانواده،
-تفاوت سنی بین خواهر و برادرها،
-تهدید و سرزنش کودک،
-در معرض تنبیه و سرزنش بودن،
-از کودک توقع بی جا و به دور از ظرفیت داشتن،
-به رخ کشیدن دیگرن برای کودک،
-عدم بذل توجه کافی به کودک،
-بدگویی از کودک،
-تأمین نشدن نیازهای کودک،
-بی هدفی و نبودن سرگرمی های مناسب برای کودک،
-رفتار غلط والدین،
-رقابت غیراصولی بین کودک و دیگران،
-تحقیر کودک،
-عدم وجود امنیت خاطر در کودک،
-خشونت شدید برای کودک،
-ضعف اعتماد بنفس در کودک.
چگونگی عملکرد:
-اعمال روش تربیتی مناسب برای کودک،
-قائل نشدن تبعیض بین فرزندان،
-مبذول داشتن مهر و محبت لازم به کودک،
-استفاده از تشویق تا حد امکان،
-تقویت رفتارهای مناسب و درست کودک،
-آماده سازی کودک برای پذیرش فردی جدید در خانواده(در صورت لزوم)،
-فراهم کردن لوازم و رفع نیاز فرزندان به طور یکسان،
-تمجید نکردن از فرزند دیگر خود در حضور کودک،
-پرهیز از به رخ کشیدن دیگران،
-نداشتن توقع بی جا و غیرمنطقی از کودک،
-داشتن توقع در حد ظرفیت و توان کودک،
-ایجاد سرگرمی و کار برای اوقات فراغت کودک،
-تقویت روح همکاری و همیاری در کودک،
-دادن مسئولیت هایی در حد ظرفیت و سن کودک،
-تقویت اعتماد بنفس و خود اتکایی در کودک،
-خودداری از تبلیغات سوء،
-خودداری از بیان پیشرفت های غبطه انگیز در مقابل کودک،
-نشکستن غرور کودک در پیش دیگران،
-عدم توسل به خشونت در مقابل رفتار ناپسند کودک،
-به همکاری واداشتن کودک از طریق بازی و تفریح،
-دادن تکالیف دسته جمعی به کودک.
منبع:نجاتی، حسین، (1388)، روانشناسی کودک، تهران، نشر بیکران، چاپ دهم.