آخرین شماره فصلنامه با موضوع زن، ازدواج و خانواده را در حالی خدمت شما خوانندگان فرهیخته و فرهمند تقدیم می داریم که طی چهار شماره گذشته از منظر مبانی و معارف به موضوعاتی هم چون اسلام و روابط دختر و پسر؛ همسرگزینی و فرایند تربیت فرزندان؛ پیوند دریای جمال فاطمی و جلال علوی؛ در اندیشه دینی؛ روابط زن و مرد از دیدگاه اسلام، تحکیم خانواده در آموزه های قرآنی و آرمان پذیری خانواده در مکتب فاطمی پرداخته ایم و از منظر فقه و حقوق به موضوعاتی از قبیل ارزیابی قوانین خانواده؛ نقد قانون و رویه قضایی در اجرای طلاق؛ تجدید فراش در حصر عدالت؛ ازدواج و تابعیت زن ایرانی؛ رژیم مالی خانواده در ایران و فرانسه؛ ازدواج، نفقه و تمکین و حق اجرت المثل در یک بررسی حقوقی مورد بررسی قرار دادایم و سرانجام از منظر سیاسی اجتماعی، موضوعاتی نظیر فریب در ازدواج از نگاه روان شناسی اجتماعی؛ خانواده و سیاست گذاری اجتماعی در عرصه ی ملی و فراملی؛ تصویر ازدواج در رسانه ملی؛ دختران و ازدواج تحمیلی؛ فقر و جغرافیای طلاق در شهر تهران و تحصیلات عالی، موازنه جنسی و ازدواج مورد بررسی قرار دادیم. از آن جا که انتشار این شماره با موضوع مهم و سرنوشت ساز و تعیین کننده ی انتخاب نهمین رئیس جمهور همراه می باشد، بدیهی است بیان اولویت ها در موضوع زن، ازدواج و خانواده می تواند بیش از پیش ما را به ضرورت پیوند بین حوزه های فکری و حوزه های اجرایی رهنمون باشد، به ویژه آن که در حال حاضر ما شاهد یک گسست زیان آور میان متولیان «درک حقیقت» که در عرصه مطالعات زنان کاوش می کنند و متولیان «طرح واقعیت» که در عرصه مطالبات زنان کوشش می کنند، هستیم که دشمنان از این گسست و شکاف، بهترین بهره ها را می برند و جامعه زنان نیز بیشترین آسیب ها را می بینند که ما امیدواریم با یک حرکت کارشناسی، دلسوزانه و انقلابی، این موضوع با چاره اندیشی نظام مند و ثمربخش، سامان بیابد تا در کنار این مهم، به مثابه اصلاح در سرچشمه، دیگر موضوعات زنان نیز مورد توجه صحیح و دقیق برنامه ریزان و مجریان قرار گیرد که ما در این مجال به طرح آن می پردازیم.
اولویت های کلی جامعه زنان
حفظ کیان خانواده از مخاطرات جدی؛ نظیر اعتیاد، سختی معیشت و ازدواج مجدد آقایانی که با دین برخورد گزینشی می کنند و تلقی آنان از ازدواج مجدد، یک سنت اسلامی است نه یک طبابت اسلامی؛ دسترسی به یک «امتیاز» است نه به یک «امکان»، در حالی که ازدواج مجدد یک «امکان» برای فرد واجد شرایط با دو شرط ضرورت و عدالت است، شرط ضرورت برای دسترسی به «امکان» و شرط عدالت برای تداوم و مشروعیت این دسترسی می باشد. تا حواس ها بر گِرد هوس ها نچرخد و کیان خانواده را در معرض انواع آسیب ها قرار ندهد.
گسترش اخلاق محورانه عفاف و پاکی آن هم با دو عنصر کلیدی تسهیل ازدواج و ترویج معنویت؛
حمایت از زنان خانه دار به عنوان گسترده ترین قشر جامعه زنان با رقم 5/12 میلیون نفر، به منظور ایمن سازی آتیه و کاهش اشتغال کاذب؛
برنامه ریزی مبتنی بر عدالت جنسیتی به منظور دسترسی عادلانه به فرصت ها و امکانات برای تحقق توسعه ی تعالی محور؛
حضور جدی زنان در قلمرو مدیریت کلان کشور و کاهش نقش های تزئینی و تشریفاتی به منظور حضور جدی و کارآمد زنان.
نگرانی های جامعه زنان با رویکرد ازدواج و خانواده
فرهنگی
ترویج فرهنگ قشری نگری و ظاهربینی در مردان و زنان نسبت به زنان؛
مغفول ماندن عناصر مبنایی و تشکیل دهنده ی زندگی در نوع انتخاب های نسل جوان؛
ترویج فرهنگ لیبرال مسلکی و اباحه گری در روابط اجتماعی بین زنان و مردان به ویژه نسل جوان؛
عدم تفهیم و فرهنگ سازی شروط ضمن عقد به منظور استفاده درست از اختیارات زوجین در هنگام امکان اعمال آن؛
عدم الگودهی رسانه ای به منظور ساختارشکنی ناهنجارهای حاکم بر فضای جامعه در موضوع ازدواج و خانواده؛
سیاه نمایی با انعکاس ازدواج های سخت و طلاق های آسان؛
فراوانی راه های تأمین و تخلیه نیازهای عاطفی- جنسی در قالب های گوناگون؛
عدم فرهنگ سازی برای احیای سنت های مثبت پیشین، مثل عقدهای طولانی به منظور تحقق شرایط مناسب زندگی؛
عدم وجود پاداش اجتماعی و منزلت های تعریف شده برای جوانان متأهل؛
عدم طراحی مناسب با اقتضائات امروز جامعه در شناساندن دختران و پسران پاک به هم تحت عنوان «وساطت نوین».
اقتصادی
عدم تدبیر جامع برای ایجاد مسکن انبوه و استیجاری (35 متر بنا) برای استفاده دوره ای زوج های جوان؛
عدم تدبیر برای تشکیل صندوق های تعاون فامیلی به منظور حمایت از ازدواج جوانان نیازمند در هر فامیل؛
عدم تدبیر برای معقول سازی جهیزیه، مهریه و ولیمه به عنوان سنت های جاری و مهم ازدواج؛
عدم اشتغال زایی مناسب برای جوانان به عنوان عنصر مهم شخصیتی و معیشتی برای تشکیل خانواده.
بدون شک، ازدواج در همه ادیان ابراهیمی به ویژه در دین مقدس اسلام، به جهت هدف و خاصیتی است که در این طرح خداوندی تعبیه شده، خاصیت های فراوان آن از جمله: آرامش و سکونت، مودت و رحمت، حفظ دین و فطرت، رشد استقلال و شخصیت و بهبود وضع معیشت، دارای قدر و قیمتی زیاد است که در پرتو آن زن و مرد دیروز و زوج و زوجه امروز، بتوانند در کنار هم «نعم العون علی طاعه الله» را محقق نمایند.
از طرفی چون فضای جامعه این شایستگی و لزوم را دارد که با ابتنا بر ارزش های دینی و انقلابی اداره شود؛ می بایست همه مسئولان و مدیران در همه سطوح با بکارگیری همه توان مدیریتی خود، راه را برای ازدواج آسان و سعادتمند هموار کنند. این موضوع به جز حمایت های قانونی- اجرایی نیازمند پشتیبانی رسانه ملی و مطبوعات کشور نیز می باشد تا علاوه بر آسان سازی تشکیل خانواده، تدبیری برای تحکیم خانواده های تشکیل شده اندیشیده شود و خانواده نیز از مخاطرات جدی اعتیاد، سختی معیشت و عارضه ازدواج مجدد ایمن بماند. تحکیم خانواده از جمله موضوعات مهمی است که به رغبت و ایجاد انگیزه برای تشکیل خانواده در نسل جوان کمک می کند و تصویر مثبتی از ازدواج، وفاداری و فداکاری در راه استحکام آن در ذهن جوانان ترسیم می کند.
* - مدیرمسئول فصلنامه کتاب زنان soveizi@iranwomen.org