درگذشت علامه امینی / خلاصه کتاب امین زمان

جهان تشیع، عالمان برجسته و تلاشگر بسیاری را به خود دیده است که بسترساز حق گرایی، روشن گری و باطل ستیزی بوده اند. آنان با یاری خواستن از انوار الهی، دروازه های سعادت به سوی جهان معنا را به روی همگان گشوده اند تا پرواز به سوی کمال را تجربه کنند.

اشاره

علامه عبدالحسین امینی در شمار این فرزانگان است. با وجود آنکه نام امینی و آوازه اثر گران سنگش الغدیر به دورترین مناطق جهان رسیده است، ولی او هنوز آن گونه که بایسته است، در جامعه ما شناخته شده نیست و به جز اندیشمندان، دیگران به گوهرهای آن دست نیافته اند. این مقاله، چکیده کتاب امین زمان با این مشخصات کتاب شناسی است:

سیداحمد حبیب نژاد، امین زمان، قم، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما، چاپ اول، 107 صفحه.

سیری کوتاه در زندگی

آسمان تبریز سرشار از ستاره های درخشان بود و از زمین و زمان، نور می بارید؛ گویا همه می دانستند شیخ احمد در انتظار فرزندی است که با الغدیر خود، جهانی را نورانی خواهد کرد. فرزند را عبدالحسین نامیدند تا همواره عشق اهل بیت علیهم السلام در سینه اش ماندگار باشد؛ پیوسته در مسیر ایشان گام بردارد و همچون مولایش حسین علیه السلام ، شمیم روح افزای ولایت را پراکنده سازد. آری او آمد تا الغدیر را برای همگان به ارمغان آورد.

سرانجام خستگی ها و سختی های علامه امینی در راه اعتلای دین اسلام و مذهب تشیع، در ظهر روز جمعه 12 تیرماه سال 1349 برابر با 28 ربیع الثانی 1390 به پایان رسید و صاحب الغدیر پس از 68 سال کوشش خستگی ناپذیر، به دیدار یار شتافت تا از دست صاحبِ غدیر و از چشمه زلال کوثر بیاشامد و غبار خستگی از تن بزداید.

علامه در نجف اشرف

علامه امینی در دوران کودکی و نوجوانی، بخش هایی از دانش حوزوی را در محضر پدر بزرگوارش فراگرفت، ولی روح بلند او، تشنه چشمه های بی کران معرفت و دانش بود. ازاین رو، در مدرسه طالبیه تبریز که از مرکزهای مهم علوم دینی بود و استادان بزرگی آن جا مشغول تدریس بودند، به فراگیری دانش پرداخت. وی پس از اینکه سطوح فقه و اصول را در این مدرسه گذراند، به نجف اشرف سفر کرد تا در آستان مقدس علوی، از امیرمؤمنان علی علیه السلام مدد بخواهد و بر اندوخته های اخلاقی، علمی و معنوی خویش بیفزاید. نجف اشرف در آن زمان، مرکز اصلی علوم و معارف اسلامی بود و استادان بزرگ و مشهوری آن جا حضور داشتند.

عشق به اهل بیت علیهم السلام

مهم ترین ویژگی علامه امینی را باید عشق و محبت وی به خاندان عصمت و طهارت علیه السلام دانست؛ گویا هنوز صدای گریه ها و توسل ایشان در حرم امیرمؤمنان علی علیه السلام طنین انداز است. او به امامان معصوم علیه السلام بسیار متوسل می شد و هیچ گاه زیارت عتبات عالیات را ترک نمی کرد و هنگام ورود به حرم امامان معصوم علیه السلام ، با صدای بلند می گریست. گریه ها و ناله هایش در رثای اهل بیت علیه السلام ، همگان را دگرگون می کرد. این حالت هنگامی بیشتر اوج می گرفت که از مصیبت حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام یاد می شد؛ چون در این حال، چهره اش سرخ و گونه هایش برافروخته می گشت.

علامه امینی، زیارت «جامعه کبیره» را حفظ بود و پیوسته زیارت «امین اللّه » را می خواند. ایشان زیارت کربلا را در شب های جمعه ترک نمی کرد و گاه مسافت 78 کیلومتری نجف ـ کربلا را به همراه دوستانشان در مدت سه روز با پای پیاده می پیمود. تمام همت علامه این بود که امام علی علیه السلام و خاندانش را به مردم معرفی کند تا زیر پرچم سبز علوی، با پیروی از اسلام ناب محمدی صلی الله علیه و آله رستگار شوند.

استنساخ

یکی از کارهای علمی علامه امینی، جست وجوی کتاب های مفید و نسخه برداری از آنها بود. اهمیت این نسخه برداری ها از این نظر است که کتاب های کم یاب یا گم شده را حفظ می کند و آنها را به دیگران می شناساند. اهمیت نسخه برداری های علامه هنگامی بهتر فهمیده می شود که بدانیم بیشتر این کتاب ها، کهن، مشکل و دیرخوان بود و کسی به آنها اهمیت نمی داد. علامه تنها در سفر به هند که نزدیک به چهار ماه طول کشید، در کنار مشغله های فراوان فکری و علمی، بازدیدها و سخنرانی های متعدد، توانست حدود 2500 صفحه به دست خود رونویسی کند.

نوشته ها

پشتکار علمی، تلاش شبانه روزی و برخورداری علامه امینی از اطلاعات گسترده اسلامی، سبب شد تا گام های جاودانه ای در راه احیای اندیشه های ناب اسلامی بردارد و آثاری از خود برجای بگذارد که هر کدام اهمیت بسیاری دارند. نوشته های علامه امینی عبارتند از:

1. تفسیر فاتحة الکتاب: کتابی است در تفسیر سوره حمد؛

2. المقاصد العلّیه فی المطالبِ السنّیة (چاپ نشده): این کتاب، در تفسیر برخی آیه های قرآن، بحث های گسترده ای ارائه کرده است.

3. ادبُ الزائرِ لِمَن یمم الحائر: رساله ای است کوتاه درباره آداب و اعمال مستحبی که سزاوار است در آستان مقدس امام حسین علیه السلام انجام گیرد. این نوشته در سال 1362 هجری قمری در نجف اشرف چاپ شده است.

4. ثمراتُ الاَسفار: این کتاب دو جلد دارد. جلد اول، گلچین مطالبی است که علامه امینی در کتاب خانه های هند برای نگارش الغدیر مطالعه کرده و جلد دوم، گزیده ای است از کتاب هایی که در کتاب خانه های سوریه خوانده است.

5. سیرَتُنا و سُنَّتنا: این کتاب، پاسخی است به مسئله ای که در شهر حلب سوریه در زمینه عقاید شیعیان از ایشان پرسیدند.

6. الغدیر: نام اصلی کتاب، الغدیر فی الکتابِ والسُنَّةِ و الاَدَب؛ غدیر در قرآن و احادیث نبوی و ادبیات است. این کتاب، دایرة المعارفی است که تنها در مورد حادثه تاریخی غدیر خم نیست، بلکه نویسنده مطالب بسیار گوناگون همچون بحث های ادبی، تاریخی، فقهی، حدیثی، رجال، درایه و تفسیر را در آن گرد آورده است.

دیدگاه علامه جعفری در مورد الغدیر

کتاب الغدیر از آن آثارِ ارزنده ای است که مورد قضاوت ها و اظهارنظرهای مختلف قرار می گیرد. با نظر به موضوع ها و محتوای این کتاب و آرای صاحب نظرانِ آگاه، دو موضوع در این اثر روشن است: یکی، عظمتِ کوششی است که در الغدیر صورت گرفته است، به گونه ای که می توان گفت مراجعه به آن همه مدارک و تنظیم آنها برای تهیه چنین اثری، کاری فوق العاده و در عالَم تحقیق و تتبّع، کم نظیر است. دوم، ایمان و خلوص نیت علامه امینی درباره روشن شدن یکی از ارکان اساسی ایدئولوژی اسلامی است که هر مطالعه کننده هُشیاری به این نکته پی می برد. این دو موضوع قابل تردید نیست.