برگرفته از کتاب اصول و روش‌های کاربردی در فرزندپروری 1 (دوران شیرخواری و خردسالی) از انتشارات انجمن ترویج تغذیه با شیرمادر
همه می‌دانیم که نسل قدیم در فضایی متفاوت از فضای کنونی، زندگی می‌کردند.
اکثر خانواده‌های جوان همراه پدر و مادر، پدربزرگ و مادربزرگ و دیگر اعضای خانواده بودند و هر کدام از اعضاء، حامی قدرتمندی برای یکدیگر به‌شمار می‌آمدند.
کودکان نقش‌های مشخصی در خانواده داشتند و در کارهای خانه کمک می‌کردند.
این فعالیت‌ها اغلب به ارتباطات زیادی با والدین منجر می‌شد و کودکان نه تنها مهارت‌های شغلی را می‌آموختند، بلکه حس مسئولیت‌پذیری نیز پیدا می‌کردند که به نوبه خود به شکل‌گیری اعتماد به نفس در آن‌ها می‌انجامید.
بعد از کار روزانه نیز، اعضای خانواده شب را در کنار هم می‌گذرانیدند.
امروزه، تغییراتی نظیر کارکردن طولانی‌مدت بیرون از خانه، جداشدن از الگوی خانواده گسترده، جداشدن از جامعه، افزایش میزان طلاق، سوءمصرف مواد و نقش برجسته تلویزیون در زندگی، ارتباط والدین و کودکان را دچار مشکلات بسیار کرده است.
در نتیجه، نداشتن نقش معنی‌د‌ار کودک در خانواده و ارتباطات ناچیز با والدین مانع ایجاد حس مسئولیت، خودانضباطی، ایجاد ارزش‌ها، قضاوت خوب و اعتماد به‌نفس در کودک می‌شوند.
با این‌که استرس در جامعه فعلی زیاد است ولی والدین باید سعی کنند که محیط خانه را به آن آلوده نکنند و رفتارهایی نظیر خشم، عدم تحمل، گوشه‌گیری، سوءمصرف الکل و مواد را نشان ندهند زیرا کودک نیاز دارد شما را در جایگاهی ببیند که می‌توانید از عهده مشکلات زندگی برآیید.
انجام موارد زیر موجب بهتر شدن ارتباطات و مثبت‌شدن فضای خانه می‌گردد:
1- با فرزند خویش زمان‌هایی برای تفریح داشته باشید
فعالیت‌هایی را پیدا کنید که برای هر دو طرف لذت‌بخش باشد چون در نهایت، هدف، بهتر شدن ارتباط شما و کودک است.
تفریح با کودک سه هدف دارد: دوست‌شدن، درک‌کردن و پرورش کودک.
دوستان معمولاً با هم احساس راحتی می‌کنند و از همدیگر سؤال‌های مهم می‌پرسند. اگر شما هم با کودک خود دوست باشید، طرف مشورت و سؤال او خواهید شد.
چنین پدر و مادری اگر رفتار ناامیدکننده و نه چندان مناسب از کودک ببینند حمایت و عشق خود را از وی نمی‌گیرند بلکه به کودک در حل مشکلاتش کمک می‌کنند و این بدان معنی نیست که پدر یا مادر موقعیت خود را از دست می دهد بلکه در موقعیتی قرار می‌گیرد که فرزند خود را به‌سمت تصمیم‌گیری صحیح راهنمایی می کند.
از طرف دیگر، تفریح‌کردن با هم، سبب درک همدیگر نیز می‌شود در نتیجه ضعف‌ها و قدرت‌ها و شباهت‌های یکدیگر مشخص شده و حس احترام نسبت به دیگری به‌وجود می‌آید.
سومین هدف از تفریح‌کردن، پرورش کودک است یعنی تشویق‌های زیاد به‌همراه هیجان و عاطفه برای وی فراهم کنید.
در ایجاد مهارت‌های ارتباطی مؤثر، مهارت‌های اجتماعی، مسئولیت‌پذیری، قضاوت خوب و خودانضباطی و اعتماد به‌نفس به وی کمک کنید.
تمام این‌ها را از طریق عملی و مثالی باید آموزش دهید نه با درس‌دادن. در نهایت می‌توانید امیدوار باشید که با این روش‌ها بتوانید با دیگر مدل‌ها و الگوهای موجود در جامعه رقابت کنید و از آن‌ها پیشی بگیرید.
نمونه‌هایی از این‌گونه تفریحات عبارتند از: رفتن به مسابقات ورزشی یا پیک‌نیک، ماهی‌گیری، بازی با لغات، جمع‌آوری تمبر، گوش‌دادن به نوارهای داستان، غذا پختن و... .
2- از فرزند خود در انجام کارهای خانه کمک بگیرید
به کودک اجازه دهید تا جایی که امکان دارد در کارها به شما کمک کند. انجام این کارها به کودک حس مشارکت در کار خانواده می‌دهد و او را مسئولیت‌پذیر و دارای اعتمادبه‌نفس می‌کند.
در مورد حفظ علاقه به کارهای خانه در کودکان لجباز نیاز به تشویق‌های مکرر دارید.
اگر ما همیشه در حالی که فرزندمان مشغول تماشای تلویزیون یا بازی‌کردن است، کارهای خانه را انجام دهیم، چگونه می‌توانیم انتظار داشته باشیم که حس مسئولیت‌پذیری پیدا کند؟
3- مفهوم "دوستت دارم" را به کودک انتقال دهید
غیر از این‌که می‌توانید به کودک بگویید دوستت دارم، راه‌های دیگری نیز برای انتقال این مطلب وجود دارد که عبارتند از:
در نقاط مختلف خانه مثلاً در تخت وی علامت قلب یا دوستت دارم بگذارید.
نشان‌دادن محبت به‌شکل فیزیکی مانند بغل‌کردن نیز نوعی ارتباط مثبت با کودکان است.
اجازه بدهید کودک، زمانی‌که در مورد دوست‌داشتن وی با شخص دیگری صحبت می‌کنید حرف‌های شما را بشنود.
یک آلبوم برای فرزند خود درست کنید. عکس‌های خاص، کارهای هنری و دیگر اطلاعات راجع به فرزندتان را در آن بگذارید.
کارهای هنری فرزند خود را به دیگران نشان دهید.
به خاطر داشته باشید که اعمال بلندتر از کلمات صحبت می‌کنند.
4- قوانین، عادات و ساختار خانواده را حفظ کنید
با این‌که قوانین خانه باید واضح و خاص باشند ولی نباید فهرستی طولانی از بایدها و نبایدها را در بربگیرند مثلاً کودک باید در ساعت خاصی به رخت‌خواب برود و بخوابد و هر روز ساعت مشخصی بیدار شود.
عادات هنگام خواب نیز شامل فعالیت‌های آرامی مانند خواندن داستان یا دعا و یا شنیدن یک آهنگ ملایم باشد.
5- آداب و رسوم خانوادگی را حفظ کنید
با حفظ این سنت‌ها فضای خانه مثبت‌تر می‌شود.
به‌عنوان مثال ممکن است در تعطیلات آخر هفته و یا سایر تعطیلات، مهمانی‌های خانوادگی و یا گردش‌های دسته‌جمعی برقرار باشد یا این‌که هر شب در زمان خاصی افراد خانواده دور هم جمع شوند و هر کس در مورد کاری که آن روز انجام داده صحبت کند.
سعی کنید این سنت‌ها توجه کودکان را جلب کند تا به انجام آن‌ها علاقمند شوند.
6- اهمیت ارتباط پدر و مادر
کشمکش‌های مکرر و شدید والدین قطعاً به کودکان آسیب می‌رساند بنابراین باید ارتباطات پدر و مادر مطلوب باشد. یکی از مؤثرترین راه‌ها برای افزایش ارتباط میان همسران افزایش زمان تفریح آن‌ها است.
در واقع میزان تفریحات مشترک زوج‌ها قوی‌ترین عامل در پیش‌بینی خوشبختی زناشویی است.
می‌توانید فعالیت‌هایی را که مورد علاقه مشترک هر دو نفر شماست انتخاب کنید. زمانی‌که شما از فعالیتی لذت می‌برید مسلماً در فرزند شما نیز تأثیر مثبت خواهد گذاشت.
در کنار این فعالیت‌ها سعی کنید راه‌هایی برای سازگاری با کشمکش‌ها با هم پیدا کنید مثلاً هنگامی که احتمال می‌دهید درباره موضوعی توافق ندارید و فرزندتان نیز حضور دارد، به‌دلیل احتمال بروز کشمکش از مطرح‌کردن آن صرف‌نظر کنید.
موضوع دیگر این‌که پدران باید در زندگی کودکان فعال باشند و خود را از پرورش و تربیت کودک کنار نکشند.
