مرگ و سعادت

«انی لا اری الموت الاسعادة » (1)

حسین بن علی - علیه السلام - چه کرد؟ روح بلند، اندیشه و اراده بزرگ، همت و اخلاص والا و عمل بی نظیر حسین - علیه السلام - با چنان معنویتی قرین است که دیگر رنگ ها، رنگ باخته، در رنگ و بوی حسینی ذوب شده اند . خصومت ها و دوگانگی ها از میان رفته، گویی همه در کوی حسین - علیه السلام - بوی حسینی دارند . آب، انسان را به گریه می اندازد; دیدن طفل شیرخوار یا حتی هر پیر و جوان فرد را گریان می سازد; البته نه گریه خفت آور و برای تخلیه حقارت، بلکه گریه ای که انسان را متصل به منبع فیض ساخته و به وجود می آورد .

آن چه در طلیعه این مقاله آمده، عبارتی از سخنان آن امام همام است که فرمود: من مرگ را جز سعادت نمی بینم .

سعادت به معنای نیک بختی است و ضد آن شقاوت (بدبختی است) . این واژه، دو بار در قرآن کریم به کار رفته است . (2)

سعادت، گمشده همه انسان هاست و هر کس آن را در چیزی می جوید و در جایی می طلبد . سعادت، فراهم بودن اسباب تکامل برای یک فرد یا یک جامعه است; بنابراین هر کس از نظر شرایط روحی، جسمی، خانوادگی، محیط و فرهنگ، اسباب بیشتری برای رسیدن به هدف های والا در اختیار داشته باشد، به سعادت نزدیک تر است; ولی باید توجه داشت که پایه اصلی سعادت، اراده و خواست خود انسان است . اوست که می تواند وسایل لازم را برای ساختن خویش و حتی جامعه اش فراهم سازد و اوست که می تواند با عوامل بدبختی و شقاوت، به مبارزه برخیزد یا تسلیم آن گردد . سعادت، مطلوب هر عاقلی است که پیوسته می خواهد سعید زندگی کند; اما همان گونه که طبقات بشر مختلفند، افکار و عقاید آنان نیز با هم فرق دارد و هر دسته ای برای سعادت، راهی برگزیده اند . این راه ها عبارتند از:

1 . ثروت; آیا ثروت سعادت است؟ گروهی از افراد، خوشبختی را در به دست آوردن ثروت می دانند و از این رو از طرق مختلف شب و روز در این راه می کوشند; هر چند ثروت، اگر از طریق حلال حاصل شده باشد و در طریق حلال صرف گردد، موجب سعادت می شود; ولی خود ثروت فی نفسه سعادت نیست و اگر در راه خدا انفاق نشود، موجب عذاب الهی است . قرآن کریم می فرماید: «کسانی که طلا و نقره را ذخیره کرده، در راه خدا انفاق نمی کنند، آنها را به عذاب الیم بشارت بده » . چه بسیار ثروت مندانی همچون قارون که بدبخت و شقی بوده اند .

2 . مقام; آیا مقام سعادت است؟ برخی از مردم، پست و مقام را راه رسیدن به سعادت می دانند و روی همین اصل، بعضی در این راه تلاش و کوشش فراوان به خرج می دهند تا منصبی به دست آورند و وقتی به دست آورند، می کوشند تا به هر نحو ممکن آن را از دست ندهند و برای نیل به مقصود خویش، چه جنایاتی را که مرتکب نمی شوند . تاریخ بنی امیه و بنی عباس، بهترین شاهد برای این مدعاست . درست است که مقام و منصب در حکومت عدل یا در حکومت جور اگر به دست علی بن یقتین ها برسد، موجب سعادت است، ولی به تنهایی سعادت نخواهد بود .

3 . علم; آیا علم و دانش سعادت است؟ باید دانست که دانش آن چنان فضیلتی است که انسان را از منجلاب بدبختی ها می رهاند . پیامبر عظیم الشان اسلام صلی الله علیه و اله و ائمه معصومین علیهم السلام بهترین مشوق و مروج علم و دانش بوده اند و از سخنان آنان است: «اطلبوا العم من المهد الی اللحد» و خداوند عزوجل نیز فرموده است: «هل یستوی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون » اما باید بدانیم که علم تنها هم انسان را سعادت مند نمی کند و چه بسیار عالمان و دانشمندانی که مسیر انحراف در پیش گرفتند و «اذا فسد العالم فسد العالم » و یا «العلم هو الحجاب الاکبر» .

4 . عبادت; آیا عبادت می تواند سعادت باشد؟ واضح است که عبادت هم به تنهایی راه به جایی نمی بردو گاهی عبادت خالی از علم، انسان را به سمت ضلالت و سطحی اندیشی پیش می راند .

بر هر چه انگشت نهیم، به تنهایی سعادت نخواهد بود; پس سعادتی که ا مام حسین - علیه السلام - از آن سخن می گوید، چیست؟ دین مقدس اسلام راه سعادت را بیان کرده و در اختیار ما نهاده است . سعادتی که تمام طبقات جامعه اگر بخواهند، می توانند از آن بهره مند گردند، ایمان و عمل صالح است . در قرآن کریم در بیش از شصت آیه، بعد از ایمان، عمل صالح ذکر شده است .

در سوره والعصر آمده است: «والعصر ان الانسان لفی خسر (سوگند به عصر که هم در خسر و زیان هستند) الا الذین آمنوا و عملوا الصالحات و تواصو بالحق و تواصوا بالصبر و این است رمز سعادت در جمله مولا حسین علیه السلام و چه کوست سرنوشت سعادت مندان; و اما الذین سعدوا ففی الجنة ما دامت السموات و الارض الاماشاء ربک عطاء غیر مجذور» . (3)