کاخ گلستان از دوران زندیه و قاجار در شهر تهران به جای مانده. قدمت این کاخ بیش از 440 سال است. البته بنیان این کاخ به دوران صفوی و به سال 998 هجری قمری برمی‌گردد که در زمان شاه طهماسب در محل فعلی 4 باغ بنا شد و در دوره شاه سلیمان صفوی، در آن‌جا دیوان‌خانه‌ای تاسیس شد که در طول تاریخ از میان رفته است. ساختمان‌های فعلی موجود در کاخ گلستان در دوران زندیه ساخته شده است.
پس از مرگ کریمخان، آغا محمدخان قاجار تهران را به عنوان پایتخت برگزید و ناصرالدین شاه به خاطر سفرهای پی در پی به اروپا، تغییراتی اساسی در این کاخ ایجاد کرد. بعد از انقراض سلسله قاجار و روی کار آمدن سلسله پهلوی، هر دو پادشاه این سلسله در کاخ گلستان تاج‌گذاری کردند.
کاخ گلستان در سی و هفتمین اجلاس سالانه کمیته میراث جهانی سازمان یونسکو در «پنوم پن» کامبوج در تاریخ 2 تیر سال 1392 به عنوان میراث جهانی شناخته شد و به ثبت رسید.
موقعیت جغرافیایی
این مجموعه تاریخی در خیابان پانزده خرداد قرار دارد که از شمال به خیابان و میدان امام خمینی، از غرب به خیابان خیام و از شرق به خیابان ناصر خسرو منتهی می‌شود.
وسعت فعلی کاخ گلستان
وسعت فعلی کاخ گلستان 4.5 هکتار است که این یک دهم از وسعت اولیه این کاخ به حساب می‌آید. بناهای فعلی کاخ عبارتند از شمس‌العماره، تالار سلام، تالار آیینه، ایوان تخت مرمر، تخت مرمر، حوضخانه، کاخ ابیض، خلوت کریمخانی، عمارت بادگیر، تالار عاج، تالار الماس، تالار برلیان و حوضخانه عمارت بادگیر.
قبلا در این کاخ بناهای دیگری به نام عمارت اندرونی، خوابگاه ناصری، تالار خاقان مغفور، عمارت خروجی، عمارت صندوق‌خانه و تکیه دولت نیز وجود داشت که به تدریج از بین رفته‌اند.
رویدادهای تاریخی کاخ گلستان
در طول تاریخ، برخی رویدادهای مهم در این کاخ اتفاق افتاده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به تاج‌گذاری برخی از پادشاهان قاجار از جمله احمد شاه و مظفرالدین شاه اشاره کرد. گشایش مجلس یکم ایران در اتاق برلیان عمارت گلستان صورت گرفت و به تخت نشستن رضا شاه در سال 1304 شمسی نیز در تخت مرمر انجام شد. او در 4 اردیبهشت 1305 در تالار سلام تاج‌گذاری کرد و تاج‌گذاری محمدرضا پهلوی هم در تالار سلام صورت گرفت.
سکونتگاه پادشاهان قاجار
تعداد زیادی از پادشاهان قاجار از جمله آغا محمدخان قاجار، فتحعلی شاه، محمدشاه، ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه و احمد شاه قاجار همگی در کاخ گلستان سکوت داشتند.
اشیاء مهم موجود در موزه
از جمله اشیاء مهمی که در بازدید از کاخ موزه گلستان آن‌ها را مشاهده می‌کنید، می‌توان به تخت مرمر اشاره کرد که برخی از پادشاهان روی آن تاج‌گذاری کرده‌اند. در کاخ ابیض که موزه مردم‌شناسی است، می‌توان پوشاک مناطق مختلف ایران و پوشش مردان و زنان دوران قاجار را مشاهده کرد.
در عکسخانه تصاویری از ناصرالدین شاه قاجار همراه با دستخط او و هم‌چنین تعدادی از عکس‌هایی که توسط او گرفته شده‌اند، به نمایش گذاشته شده.
علاوه بر گچ‌بری‌ها، آیینه‌کاری‌ها، نقاشی‌ها و تزئینات زیبا و چشم‌نواز روی دیوارهای کاخ، در سالن‌های مختلف موزه آن می‌توان آثار هنری هنرمندان بزرگی همچون کمال‌الملک، محمودخان صبا، میرزا مهدی خان (مصورالملک) و آقا میرزا موسی را ملاحظه کرد.
اثاثیه و مبلمان موجود در کاخ نیز که بسیاری از آن‌ها هدایای پادشاهان کشورهای مختلف است در نوع خود جالب توجه هستند.
در یکی از سالن‌های موزه، ظروف چینی مربوط به جنگ‌های ناپلئون، سرویس اهدایی نیکلای اول روسیه، سرویس جواهرنشان ملکه ویکتوریا و سرویس اهدایی الکساندر سوم و بسیاری ظروف نفیس و دیدنی دیگر به نمایش گذاشته شده‌اند.
زمان و هزینه بازدید
طبق اعلام سایت رسمی کاخ موزه گلستان، مبلغ ورودی برای بازدیدکنندگان ایرانی 25.000 ریال و برای بازدیدکنندگان خارجی 150.000 ریال است و برای بازدید از هر یک از تالارهای مجموعه باید جداگانه بلیط خرید. البته بازدید از ایوان تخت مرمر رایگان است.
مسئولان کاخ موزه گلستان درصدد هستند تا امکان بازدید مجازی از موزه را نیز فراهم نمایند و سایت کاخ گلستان در حال به‌روزرسانی است.
ساعات بازدید
در 6 ماهه اول سال از ساعت 9 تا 18 و در 6 ماهه دوم سال از ساعت 9 تا 17 می‌توان از این کاخ زیبا بازدید کرد؛ برای بازدید از این مجموعه دست‌کم 2 ساعت زمان نیاز است.
عکاسی در برخی از سالن‌های موزه بدون فلاش و سه پایه مجاز است و در برخی سالن‌ها مثل موزه‌های حوضخانه، نگارخانه، موزه مخصوص و تالار اصلی امکان عکاسی تحت هر شرایطی وجود ندارد. لازم به یادآوری است که برای عکاسی حرفه‌ای در داخل مجموعه باید از قبل هماهنگی‌های لازم صورت پذیرد.
