کتاب در طول تاریخ نماد فرهنگ و دانش جامعه بشریت بوده است به همین جهت در تمدن اسلامی به کتابخانه بهای بسیار داده شده است. و این ارج گذاری باعث رشد علمی و فرهنگ اسلامی جامعه می گردد. کتابخانه ها گنجینه ای از فرهنگ اسلامی، انسانی را در خود نهفته دارند. شهر مقدس قم به لحاظ موقعیت علمی، دینی و وجود عالمان و تشنگان علم و معرفت، دارای کتابخانه های بزرگ و معتبری است که بانی آنها عالمان و انسانهای خیری بودند و هستند که دوستدار اعتلای فرهنگ اسلامی و قرآنی می باشند.
کتابخانه آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) به برکت وجود مبارک کریمه اهل بیت(س) در جوار آن حضرت در سال 1331 ه ش با تعداد 1500 جلد کتاب خطی و چاپی تاسیس گردیده است.
کتابخانه آستانه بخشی از مجموعه عظیم مرکز فرهنگی آستانه مقدسه می باشد. و برای آگاهی بیشتر از این کتابخانه با مسؤول محترم آن، حجة الاسلام آقای محمد رضا احمدیان گفتگویی داشتیم که حاصل آن را از نظر می گذرانید.
درباره بخشهای مختلف کتابخانه توضیحاتی بفرمایید.
این کتابخانه از نظر نوع فعالیت دارای سه قسمت; سالنهای مطالعه، مخزن کتابخانه و بخش مطبوعات و تحقیقات است. از دو سالن مطالعه سالن شماره یک مخصوص روحانیون معمم و سالن شماره دو عمومی می باشد. در گذشته کتابخانه دارای یک سالن بود که توانستیم بحمدالله آن را به دو سالن بزرگ گسترش دهیم. خدمات رسانی کتابخانه صبح و عصر از ساعت 5/7 الی نماز ظهر و بعد از ظهر از ساعت 5/2 الی 9 شب می باشد و سعی شده که حداکثر استفاده از آن بشود. تعداد اعضای کتابخانه که دارای کارت مخصوص اند 1050 نفر می باشند که شامل محصلین طلبه و دانش آموزان و دانشجویان هستند. روش عضوگیری در هر سال یک ماه و آنهم در شهریور ماه می باشد. با توجه به اینکه روحانیون معمم در هر دو شیفت آزادند و می توانند از امکانات کتابخانه استفاده کنند. کارت برای آنها صادر نمی شود مراجعین این کتابخانه به طور میانگین در صبح و بعد از ظهر 700نفر می باشند. البته این ارقام در زمان امتحانات حوزه و مدارس دولتی و دانشگاهها تا دو برابر افزایش می یابد.
میزان اهداء کتاب به این کتابخانه تا چه حدی است؟
- در چند ساله اخیر حجم قابل توجهی از کتب و نشریات مورد نیاز به صورت وقف و اهدایی بوده است. برای نمونه می توان به مرحوم حاج شیخ محمد علی کرکوم (خوش دل) اشاره کرد که کتابخانه شخصی خودشان را به این کتابخانه اهداء نموده است و قبلا هم علاقه مندان زیادی بودند که کتابهای چاپی و خطی خود را به این مرکز اهداء کرده اند.
کتابخانه آستانه مقدسه با چه مشکلاتی روبروست؟
مشکل مهمی نداریم. لکن یک سری مشکلاتی وجود دارد که به لحاظ موقعیت کتابخانه طبیعی است. دوم; با توجه به اینکه سالن شماره 2 در طبقه سوم قرار دارد. وجود پله های زیاد برای افراد مسن باعث مشکلاتی می شود. و از نظر مکانی هم با کمبود فضای مطالعه مواجه هستیم که سعی می شود این مشکلات تا حد امکان رفع شودو احتیاج به زمان دارد. مشکل سر و صدا با دربهای دو جداره و شیشه ای، مشکل پله ها با آسانسور و مشکل ضیق مکان با احداث کتابخانه جدید قابل حل است.
چه فعالیتهای برای آینده کتابخانه در نظر دارید؟
یکی از فعالیتهای آینده ما جهت گسترش کتابخانه، تاسیس کتابخانه است که در مقابل ساختمان دائرة المعارف فقه جعفری زمین وسیعی به این منظور در نظر گرفته شده است. در رابطه با سرویس دهی هم تصمیم داریم سیستم خدمات فنی کتابخانه را مجهز به رایانه بکنیم که از بهترین برنامه ها استفاده خواهد شد.
چه انتظاری از مراجعه کنندگان دارید؟
- این مجموعه متعلق به فرد و شخص خاصی نیست و لذا از علاقه مندان خواهش می کنم در نگهداری کتب کتابخانه، نهایت کوشش را مبذول دارند و مقررات کتابخانه را مراعات نمایند.
در مخزن کتاب از چه شیوه هایی استفاده می کنید؟
از آنجا که این مخزن در آغاز کار بصورت مطلوب و منظم نبود. مبادرت به شمارش کتابهای مخزن نمودیم که تعداد آنها معلوم شد. بعد از کار شمارش، تفکیک کتابها صورت گرفت که این کار شش ماه به طول انجامید و توانستیم کتابها را در پنجاه موضوع از هم جدا کنیم. همچنین با مشخص شدن نواقص و مکررات بعضی از کتابها به حذف مکررات و جبران نواقص آنها پرداختیم. کار ثبت کتابها هم شش ماه توسط یازده نفر از نیروهای خودی و تعدادی معلمین صورت گرفت. فهرست برداری از کتابها هم با توجه به روشهای مختلف از روش استاندارد کتابخانه ملی صورت گرفت. جدا نمودن کتابهای چاپ سنگی که تعداد آنها 3382 جلد می باشد و برای کتابهای به زبان خارجی که تعداد آنها به 1145 جلد است هم فهرست مختصر و مجزا تهیه گردید.
کتابها را چگونه تهیه می کنید؟
برای تهیه کتابها جهت مخزن از دو نمایشگاه بین المللی کتاب، نمایشگاه ناشران داخلی اراک و از نمایشگاه ناشران داخلی شیراز تعداد قابل توجهی کتاب خریداری شد.
از آقای بابانیا مسؤول مخزن کتابخانه درباره سرویس دهی کتابخانه پرسیدیم. و ایشان جواب دادند:
- سرویس دهی مخزن کتابخانه به چند بخش تقسیم می شود: بخش اول به صورت قفسه باز می باشد که مختص به کتابهای درسی حوزوی است و این امر با توجه به اینکه بیشتر مراجعین را روحانیون معمم تشکیل می دهند صورت گرفته ما نیز سعی می کنیم روش قفسه باز را تقویت نموده تا کتابهای مورد نیاز طلاب بیشتر مورد استفاده قرارگیرد. بخش دیگر مربوط به کتابهای غیر درسی حوزه است. و کتابهای این قسمت داخل مخزن می باشد. که روحانیون محترم می توانند با ارائه هر نوع کارت شناسایی از این کتابها استفاده کنند. قسمت دیگر مربوط به دانشجویان و دانش آموزان و طلاب غیر معمم است که با ارائه کارت کتابخانه، کتابهای درخواستی خود را می گیرند و در همین کتابخانه استفاده می کنند.
ایشان درباره قسمتهای مختلف مخزن و طبقه بندی کتابها می گویند:
کتابها از نظر چاپی در دو بخش است. قسمتی از آن چاپ سنگی و قسمت دیگر چاپ حروفی یا ماشینی است. از نظر موضوعات هم شامل بخشهای تفسیر، روایی و منابع تاریخی اهل تشیع و تسنن. تاریخی شامل تاریخ ایران و کشورهای مختلف، معارف و ادبیات و لغت نامه ها و علوم تجربی و ریاضی که خود به بخشهای مختلفی تقسیم می شود. مخزن نفایس از سایر قسمتها جداست و دارای تعدادی کتاب است که از حیث کاغذ و خط و جلدسازی روی آنها زحمت فراوانی کشیده شده. این کتب در مخزن مخصوص نگهداری می شود که فقط افراد خاصی می توانند از آن استفاده کنند. گنجینه قرآن هم شامل قرآنهای چاپی است و تا آنجا که امکان داشته این مجموعه جمع آوری و فهرست برداری شده است، قفسه بندی کتابها بصورت موضوعی، و ارائه کتابها به روش شماره مسلسل و طریقه سرویس دهی به صورت عناوین است.
