هنر فکر کردن با کمک تصاویر و خیال پردازی و ایده سازی پیرامون خودمان است. این فرایند خصوصاً در هنرهایی مثل ادبیات و هنرهای تجسمی مفهوم زیادی پیدا می کند، به همین خاطر هنر می تواند از واقعیات زندگی و ایده های ذهنی بیانی نمادین به وجود آورد و در احساسات و افکار تأثیرگذارد. هنر درمانی بیانگر شیوه های استفاده از نمادها و فعالیت های هنری برای ایجاد احساسات مثبت و مهارت ذهنی برای سازگاری و مقابله ی بهتر با مشکلات است.
انجمن هنر درمانگران بریتانیایی در سال 2003 هنردرمانی را این چنین تعریف کردند: هنردرمانی کاربرد مواد و ابزار هنری برای بیان و انعکاس فرد با کمک هنردرمانگری آموزش دیده است. این هنردرمانگر، در محیطی ایمن با استفاده از مواد هنری رشد سطوح شخصی او را هموار می کند.
انجمن هنردرمانی آمریکا در سال 2003 هنردرمانی را اثر هنر و فرایند کار بر آگاهی مراجع از خود و مقابله با علایم بیماری و استرس تعریف کرده است. آنان معتقدند فعالیت های هنری توانایی های عقلی و احساسات مثبت را در بیمار افزایش می دهد.
هم چنین در هنر درمانی از نیروی تخیل فعال شخص و ظرفیت های تجسمی و شهودی او در فرافکنی، ترمیم و یکپارچه سازی اندیشه و احساساتش استفاده می شود.
هنردرمانی به مفهوم روان شناختی با نام خانم مارگارت نامبرگ شناخته می شود. او زمانی که مشغول تعلیم نقاشی به کودکان بود، فهمید هنر، تداعی آزاد را بسیار روان و ارتباط نمادین ناخودآگاه را به شکلی بدون سانسور و عینی آسان می کند و عملاً جنبه ی درمانی آن در رهاسازی ناخودآگاه از طریق تصویرسازی و مشاهده آگاهانه«خود» است. اما هم زمان با نامبرگ، خانم آدرین هیل که هنرمندی بریتانیایی بود برای اولین بار واژه ی «هنردرمانی» را با نگاه هنری به کار برد و اثر درمانی هنرهای تجسمی و تصویرسازی را در قالب هنردرمانی توصیف کرد. به دنبال این دو خانم بنیان گذار در سال 1961 خانم دیگری به نام اِدیت کرامر بر توانایی های ذاتی هنر در درمان تأکید کرد و او نیز مانند هیل معتقد بود فرایند آفرینش هنری ذاتاً توانایی درمان و شفابخشی دارد. در بولتن هم هنردرمانی در سال 1961 توسط خانم الینور اولمان انتشار یافت و از سال 1970 تا اواسط 1985 کتاب های زیادی در زمینه ی هنر درمانی منتشر شد که انتشار مجله ی انجمن هنردرمانی آمریکا در سال 1983 نقطه ی عطف سایر کتب انتشار یافته بود.
در حال حاضر مارگارت نامبرگ به عنوان مادر رشته ی هنردرمانی در آمریکا شناخته می شود؛ او با استفاده از ایده های فروید و یونگ هنردرمانی با رویکرد روان تحلیلی را مطرح کرد.
در بعضی از ایالت های آمریکا رشته ی هنردرمانی در دانشگاه ها تدریس می شود و دانشجویان موظفند برای امتحان نهایی و دریافت مجوز هنردرمانی به ایالت هایی مانند نیومکزیکو مراجعه کنند. در انگلستان انجمن هنردرمانی انگلستان«BATT»دانشجویان هنردرمانی را بیشتر به عنوان روان درمانگرانی با تمرکز بر روان تحلیلی آموزش می دهد. این انجمن چهارده حوزه در انگلستان، یک حوزه در ولز، چهار حوزه در اسکاتلند، یک حوزه در اروپا، و یک نمایندگی در کشورهای دیگر دارد، یعنی این انجمن جمعاً بیست و یک حوزه دارد.
بسیاری از افرادی که در بریتانیا و آمریکا آموزش دیده اند برای گسترش این حرفه به سایر کشورها مراجعت می کنند، آنان این افراد را آموزش می دهند و برای سازماندهی انجمن های حرفه ای در کشورهای خود فعالیت می کنند. لازم است کشورهای مختلف برای ایجاد و توسعه ی هنردرمانی با آمریکا یا بریتانیا مرتبط باشند و فارغ التحصیلان آن ها دیپلم یا درجه ی دانشگاهی آمریکا یا بریتانیا و استاندارد آن ها را دریافت کنند. استانداردهای علمی و آموزشی هنردرمانی در دنیا متفاوت است و علت این تفاوت ها به رویکردهای نظری، و رقابت مؤسسات بستگی دارد. وقتی هنردرمانگرانی که در آمریکا تحصیل کرده اند به کشور خود بازگردند، با مجوزی که دریافت کرده اند مرکز هنردرمانی تأسیس می کنند، برای مثال در کشور عربستان که به دلیل مذهب موضوعات روان شناسی چندان فرصت جلوه نداشت هنر درمانگری که در آمریکا تحصیل کرده بود با تلاش فراوان توانست در سال 2000 مجوز صدور هنردرمانی را از دولت سعودی بگیرد. دانشجویان در این مرکز در رشته ی روان شناسی یا هنر با تخصص هنردرمانی تحصیل می کنند و برای این که مدرک فوق لیسانس دریافت کنند لازم است دو سال آموزش به اضافه ی دو سال انترنی را بگذرانند.
در حال حاضر در آمریکا، ایالت نیومکزیکو مجوز هنردرمانی صادر می کند و گروه زیادی از کسانی که در حوزه ی روان شناسی، مشاوره، خانواده درمانی، مددکاری و سلامت روان کار می کنند با گذراندن دوره هایی، مجوز استفاده از روش های هنردرمانی در کار و حرفه ی خود را به دست می آورند. در ایران نیز روان شناسان و مشاوران با گذراندن کارگاه های آموزشی هنردرمانی به طور تجربی از تکنیک های آن در کلینیک خود استفاده می کنند.
منبع مقاله :
زاده محمدی، علی؛ (1388)، هنردرمانی: مقدمه ای بر هنردرمانی ویژه ی گروه ها، تهران: نشر قطره، چاپ اول 