گفتگو با دکتر حسین طباطبایی متخصص پوست
خانه‌تکانی از جمله آیین‌های نوروزی است که این روزها در همه خانه‌ها جایی برای خود باز کرده است. البته در گذشته به دلیل فضاهای کوچک‌تر، اسباب و اثاثیه هم کمتر بود و در نتیجه خانه‌تکانی این قدر دردسر نداشت اما به مرور زمان و با بزرگ‌تر شدن فضاها و افزایش تجمل‌گرایی‌ها، این خانه‌تکانی‌‌ها جنبه وسواس گونه‌ای به خود گرفته است. در عین حال، با توجه به تنوع در تولیدات کارخانه‌ای مواد شوینده، سفید‌کننده و غیره، امور شستشو و تمیزکاری‌ها در خانه سرعت یافته است. البته مواد طبیعی مختلفی مثل نمک طعام، آب لیموترش، گلیسیرین، سرکه سفید و جوش شیرین و... نیز وجود دارد که برای لکه‌بری و سفید کردن می‌توان از آنها استفاده کرد. اما به عقیده بسیاری از افراد این مواد کافی نیستند و در کنار آنها یا حتی به تنهایی باید از محصولات شیمیایی و شوینده‌های کارخانه‌ای بهره گرفت. این شوینده‌ها اعم از پاک‌کننده‌ها، لکه‌بردارها، ضدعفونی‌کننده‌ها، سفیدکننده‌ها و... چندان هم بی‌خطر نیستند و در این روزهای پایانی سال باید در استفاده از آنها دقت ویژه کنیم. مطالب و مصاحبه این دوصفحه را بخوانید تا با مشکل شوینده‌ها بیشتر آشنا شوید.
آقای دکتر! اگر شوینده‌ها مستقیما با پوست ما در تماس باشند چه اثراتی به جا می‌گذارند؟
تماس مستقیم شوینده‌ها با پوست مانند صابون‌ها، پودرها، مایع ظرفشویی، سفیدکننده‌ها و ضدعفونی‌کننده‌ها به علت دارا بودن pH قلیایی باعث می‌شوند pH طبیعی پوست که اسیدی و حدود 5 است برای حدود سه ساعت قلیایی شود. حالت اسیدی پوست خاصیت میکروب‌کش داشته و باکتری‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها را از بین می‌برد. هر چه پوست قلیایی‌تر شود این خاصیت دفاعی پوست کاهش می‌یابد ضمن اینکه pH صابون‌ها حدود8 و pH مایعات ظرفشویی حدود 12 است و هر چه pH شوینده بالاتر باشد، میزان pH اسیدی پوست کاهش بیشتری یافته و به حالت قلیایی درمی‌آید.
ناراحتی پوست با چه علایمی آغاز شده و نهایتا به کجا ختم می‌شود؟
چنانچه فاصله دو بار تماس پوست با شوینده حدود 4 ساعت باشد پوست فرصت پیدا می‌کند که با ترشحات طبیعی آمونیاکی و مختصری اوره مجددا pH را به حالت اسیدی بازگرداند. مشکل وقتی شروع می‌شود که پوست شخصی به طور مکرر و با فواصل کمتر از 4 ساعت با شوینده‌ها تماس پیدا کند. در چنین افرادی ابتدا پوست به آرامی و تدریجی خشک شده و سپس قرمز می‌گردد و در ادامه پوست ترک‌دار شده و عفونت‌های قارچی و باکتریایی در آن رشد می‌کند، به‌خصوص در کسانی که پس از آبکشی پوست را کاملا خشک نمی‌کنند زیرا در محیط مرطوب و خراش‌دار میکروب‌ها آسان‌تر رشد می‌کنند. به غیر از مشکل تغییرات pH پوست با شوینده‌ها، به دلیل خنثی شدن چربی پوست به غیر از قرمزی و التهاب، خشکی پوست هم به آن اضافه می‌گردد. علاوه بر پوست دست‌ها، حاشیه ناخن‌ها هم متورم شده، بعدها دردناک و از گوشه‌های ناخن‌ها ترشح مختصری خارج می‌شود که نشانه ابتلا به قارچ است.
آیا این علایم در مورد تمام شوینده‌ها به همین شکل است؛ حتی موقع استفاده از یک مایع ظرفشویی ساده یا صابون و مایع دستشویی؟
همان‌طور که گفتم pH قلیایی شوینده‌ها مساوی نیست و هر چه شوینده pH قلیایی قوی‌تری داشته باشد صدمات آن هم بیشتر است به عنوان مثال سفیدکننده‌ها، پودرها و ضدعفونی‌کننده‌ها بسیار بیشتر از مایعات ظرفشویی و صابون‌ها به پوست صدمه می‌رسانند. مایعات دستشویی هم مانند صابون‌ها به پوست صدمه می‌زنند زیرا فقط از حالت صابون به حالت مایع درآمده‌اند و صدمات آنها مساوی است.
و برای درمان چه کارهایی باید انجام داد؟
بهترین درمان در اینجا هم پیشگیری است، یعنی اگر کارهای شستشوی منزل با دستکش انجام شود و بین استفاده از صابون‌ها و مایعات دستشویی حداقل 4 ساعت فاصله گذاشته شود مشکلی پیش نمی‌آید بنابراین صدمات پوستی در افرادی دیده می‌شود که کارهای منزل را بدون دستکش انجام می‌دهند و به دلایل وسواس بهداشتی با هر تماس پوست با لوازم غیرعفونی مانند میز، صندلی، دستگیره در و غیره بلافاصله دست‌ها را با صابون می‌شویند در حالی که می‌توانند با آب خالی دست‌ها را شسته و صابون و مایعات دستشویی را بعد از هر بار توالت رفتن و یا قبل از خوردن چیزی و یا تماس با یک مواد آلوده استفاده کنند و بعد از آبکشی، دست‌ها را با یک کرم معمولی چرب کنند تا مشکلی پیش نیاید.
آیا استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده و چرب‌کننده کمکی به کاهش علایم می‌کند؟
چنانچه فردی اصول بهداشتی فوق را رعایت کند استفاده از یک کرم چرب‌کننده معمولی کافی است و در غیر این صورت به کرم چرب کننده چند قطره آبلیمو اضافه می‌شود تا pH اسیدی آبلیمو سریع‌تر pH طبیعی پوست را برگردانده و مواد چرب کننده، چربی از دست رفته را جبران کند.
آیا شوینده‌های خارجی بر محصولات داخلی ارجحیت دارند؟
چنانچه تولید شوینده استاندارد باشد چه ایرانی چه خارجی فرق زیادی ندارند. اینکه از شوینده‌های خارجی استقبال بیشتری می‌شود به دلیل احتمال کم تقلب در آنها است. در مواردی شوینده‌های ایرانی به دلیل گران شدن قیمت مواد اولیه و افزایش هزینه‌های تولید و عدم امکان افزایش قیمت مجبور می‌شوند از کیفیت شوینده بکاهند که البته شایع نیست و موارد کمی گزارش شده است ولی ازنظر عوارض پوستی شوینده‌ها چنانچه نکات فوق رعایت نشود صدمات پوستی ایجاد می‌شود.
چه توصیه‌هایی به مصرف‌کنندگان برای کاهش مشکلات پوستی دارید؟
به طور خلاصه وسواس بهداشتی و استفاده مکرر از شوینده‌ها می‌تواند مضر باشد. افرادی که عادت به استفاده مکرر از شوینده‌ها دارند باید بدانند که این عمل نه تنها باعث حفظ سلامتی و بهداشت نمی‌شود بلکه مضر هم هست. موقع خرید شوینده‌های ایرانی به شماره پروانه تولید و بهره‌برداری توجه کنند. موقع خرید شوینده‌های خارجی باید به برچسب هولوگرام آن توجه شود که توسط مقامات مسوول ذیربط کنترل‌های ضروری انجام شده است یا خیر و اگر تاریخ انقضاء مصرف دارد با تاریخ روز، آن را مطابقت دهند. در صورتی که موارد فوق رعایت شده و از کرم‌های چرب یا گلیسیرین و آبلیمو استفاده شود ولی همچنان حساسیت و صدمات پوستی ادامه دارد باید به پزشک متخصص پوست مراجعه کنند.
منبع: http://www.salamat.com
ae
