از تشکلهای عمده اجتماعی، حزب عثمانیه است که در حجاز شکل گرفت. به لحاظ طولانی بودن مدت خلافت عثمان و نیز روحیه قوم گرایی که وی داشت، در زمان عثمان، بستر مناسبی برای تشکل بنی امیه فراهم آمد. مدیران عثمان، نوعاً، از بنی امیه بودند. بنی امیه، در زمان وی، از امتیازی بالا برخوردار شدند و به تعبیر عمر، بر گردن مردم سوار شدند.[28]
در زمان عثمان، آن گونه میدان برای بنی امیه فراهم شد که زمینه دولت اموی در شام فراهم شد. حجاز، به لحاظ اینکه مرکز خلافت اسلامی بود و نیز عراق، مانند کوفه و بصره، به لحاظ یک منطقه حساس، مورد توجه بنی امیه و حزب عثمانیه قرار داشت.
برخی از افراد سرشناس عثمانیه که هوادار سرسخت سیاستهای وی بودند، عبارتند از: حَکم بن عاص؛ مروان بن حکم؛ ولید بن عقبه؛ عبدالله بن ابی سرح؛ معاویة بن ابی سفیان؛ عبدالله بن عامر؛ سعید بن عاص؛ یعلی بن منیه؛ عبدالله بن عمرو حضرمی؛ جریر بن عبدالله؛ قاسم بن ربیعه؛ عمرو بن حریث؛ عمارة بن ولید؛ حجر بن عمرو؛ عمر بن سعد؛ ابوبرده فرزند ابوموسی؛ اسماعیل و اسحاق دو فرزند طلحه.[29]
این تشکل، مؤثرترین حزب در امور سیاسی و اجتماعی در زمان عثمان بود و در انقلاب علیه عثمان، بیشترین دفاع را از عثمان داشت. هنگامی که تلاشهای آنان به ثمر نرسید و عثمان به قتل رسید، سران این گروه، در حالی که بغض و کینه علی(ع) در دل آنان موج می زد، از همدستان ناکثین شدند. در مکه، در سمینار ناکثین که برای مشاوره و انتخاب منطقه شورش تشکیل شده بود عده ای از اینان، مانند مروان، ولید، یعلی بن منیه، و عبدالله بن عامر، سعید بن عاص، شرکت داشتند. در قدم نخست، یعلی بن منیه، چهار هزار دینار کمک مالی و نیز شتر سرخ موی را در اختیار زبیر و عایشه گذاشت.[30] اینان، همراه ناکثین، در جمل شرکت کردند و پس از ناکامی توطئه ناکثین، مورد عفو امام همام قرار گرفتند. و از بصره به سوی شام در کنار بنی عم خویش، معاویه، رفتند. گرچه سران این جریان، به معاویه ملحق شدند، ولی هواداران آنان در عراق و حجاز، باقی بودند و از سیاستهای معاویه، در زمان امام علی(ع) و امام مجتبی(ع)، حمایت می کردند.
موضع گیری امام در برابر اینان، همان موضع گیری حضرت در برابر قاسطین است که شرح آن خواهد آمد.
