نوروز، 12/8/80
امکان پذیری روشنفکری دینی از دیدگاه ما به امکان جمع میان «دین داری » و «عقلانیت انتقادی » بازمی گردد . روشنفکری دینی در سده اخیر ایران به چهار دوره تقسیم می شود: 1 . دوره مشروطه; 2 . دوره تجربه (پس از شهریور 20) ; 3 . دوره غرب ستیزی (پس از دهه چهل) ; 4 . دوره بازنگری (از سال 1367) . روشنفکر دینی در دوره سوم و چهارم به طور نسبی نقش برجسته تری دارد . در دوره سوم به دلیل ضعیف شدن دو جریان روشنفکری رقیب (جریان مارکسیستی و جریان نیروی سومی) به تدریج سردرگمی جنبش اجتماعی به روشنفکران دینی انتقال یافت و آنها در کنار روحانیون نقشی اساسی در پیروزی انقلاب اسلامی ایفا کردند .
روشنفکران دینی در دوره چهارم با پرسش های تازه ای مواجه شده اند . با حاکمیت اصلاح طلبان در نهادهای انتخابی، نیاز به ارائه یک برنامه تفصیلی که بتواند راهنمای عملی باشد، احساس می گردد . در زمینه اندیشه دینی نیز گفتمان «بنیادگرا و شریعت محور» توان حضور جدی در عرصه اندیشه و جامعه را از دست داده است و گفتمان های دیگری روشن فکران دینی را به چالش و رقابت فرا می خواند .
رهبری اصلاحات دو جنبه متمایز دارد: نخست، هدایت فکری، به معنای ایجاد مفاهیم جدید و ارائه سرمشق های راهنمای عمل و اندیشه و رفتن به سوی نظریه پردازی های کلی است و دیگری، مدیریت اصلاحات، به معنای برنامه ریزی، سازمان دهی، هدایت و نظارت و مهار است .
برنامه پژوهشی نواندیشی دینی که همان وجه اندیشه ای روشنفکری دینی است، در مقایسه با سایر برنامه های پژوهشی در عرصه دینی (بنیادگرایی و سنت گرایی) پیشرو است . نواندیشی دینی با ارائه چارچوبی معرفت شناختی، به تفسیر روشی از رابطه میان بینش دینی و دانش های بشری از یک سو و اندیشه دینی و نظام معیشتی از سوی دیگر دست می یابد; در میان داده های دینی، بین «ذاتی » و «عرضی » فرق می گذارد و با تفسیر دین شناسی به عنوان دانشی جمعی، تاریخی و بشری، امکان قرار دادن قرائت ها و تفاسیر معتبر، اما متفاوت از دین را تحت یک منظومه واحد فراهم می سازد .
