سلام به بچه ها

پنج چیز است که تا پایان زندگی آن ها را ترک نمی کنم؛ یکی از آن ها سلام کردن به کودکان است.44

این فرموده حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم است، در عصری که بزرگسالان برای یکدیگر ارزش و احترامی قائل نبودند و حقوق یکدیگر را مراعات نمی کردند. گویند: آن والا مقام بر کوچک و بزرگ سلام می کرد و در سلام کردن بر همگان حتی به کودکان پیشی می گرفت و به آنان دست می داد و می فرمود: پیوسته در سلام کردن به بچه ها مراقبت دارم، تا پس از من به صورت یک سنّت میان مسلمانان باقی بماند و بدان عمل کنند.45

زمانی که در پی برخورد با بزرگسالان به آن ها سلام کنیم و در ملاقات با کودکان از سلام به آن ها دریغ ورزیم ناآگاهانه در روش تربیتی خود دچار تناقض رفتار شده ایم. ما از یک سو برای آرام کردن کودکان و دعوت آنان به انجام کارهای خوب و ترک کارهای بد، به آن ها می گوییم که بزرگ شده اند و دیگر نباید رفتار نادرست انجام دهند؛ از طرفی از سلام کردن به آنان دریغ می ورزیم و گویا ایشان را تا این میزان بزرگ نمی شناسیم که سزاوار سلامشان بدانیم. آنان گرچه خردسال باشند این تناقض رفتار ما را درک می کنند و می پندارند که بزرگسالان پیوسته آنچه به صلاح خود بدانند عمل می کنند، نه آنچه به واقع صلاح است.

دیگر آن که آن ها خوب متوجه می شوند که سلام نشان دهنده وجود ارتباط، تفاهم و صمیمیت است. دو فرد که به یکدیگر سلام نمی کنند یعنی که میان ایشان پیوند عاطفی برقرار نیست. همین احساس در اوّلین برخورد، میان کودک و بزرگسالان فاصله و بیگانگی پدید می آورد.

افزون بر اینها ترک سلام به بچه ها سبب می شود که آنان احساس کنند «نزدیک شدن و به تفاهم رسیدن با بزرگ ترها دشوار است. بزرگ ترها دنیای مخصوص به خود دارند که در آن می توانند با یکدیگر تفاهم برقرار کنند و این زمینه اصلاً برای کودکان فراهم نیست که به دنیای آنان نزدیک شوند.»

نکته پایانی این که: سلام بزرگ تر به کودک، عامل احساس امنیت و اعتماد به نفس کودک است. این تواضع بزرگسال گویی به کودک تلقین می کند که وی خود را برتر از کودک نمی داند و حاضر است همه مراتب احترام را به وی تقدیم نماید.

د. ترک تنبیه

هرگاه «تنبیه» به معنای آگاه ساختن، هشیار نمودن و عامل اظهار انزجار از رفتار نادرست دیگری باشد، باید آن را یکی از ابزارهای تربیت و پرورش کودکان دانست. اما اگر به معنای «کتک زدن و مجازات کردن» باشد، باید اعتراف کرد که چنین چیزی در رفتار حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم هرگز نسبت به کودکان مشاهده نشد.

از شگفتی های زندگی حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم یکی آن است که هرگز هیچ کودکی را تنبیه بدنی ننمود. به راستی، او با کودکان چگونه رفتار می کرد و تربیت شان می نمود که هیچ گاه نیازمند تنبیه بدنی ایشان نشد؟!می نویسند: زمانی که آن حضرت پس از وفات ابوطالب علیه السلام و شدت گرفتن فشار قریش به سوی مردم طایف رفت تا شاید حمایت آنان را جلب کند، اهالی طایف وی را از خود راندند و با تحریک کودکان، از ایشان خواستند که پیامبر را سنگ بزنند. بچه ها به آن حضرت سنگ می زدند، امّا رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم کمترین واکنشی نسبت به آنان انجام نداد و تنها علی علیه السلام بچه ها را از آن حضرت دور می نمود.