اجتماع شکوه مند مسلمانان در همایش بزرگ حج، افزون بر پاس داشت عبادتی توحیدی و برافراشتن پرچم دین داری در جهان، نمایش قدرتمند ابهتِ امت اسلام است. مسافران حج، همه در لوای یک نام و آرمان، یک قبله و قرآن و با ره نمایی یک پیامبر، سرود همدلی و همراهی می خوانند. مجموعه های گوناگونی که از سرتاسر جغرافیای گسترده جهان اسلام گرد هم آمده اند، سهمی مشترک از یک تاریخ پرافتخار دارند. گفت و گو و ارتباط اینان و تأمل در محور واحدی که اسلام و قرآن و سنت باشد، عامل بسیار توان مندی برای وحدت و هم بستگی مسلمانان جهان شمرده می شود. این آهنگ یک پارچگی، اگر به درستی ساز شود، به حس مشترکی از توان زایی و سرانجام باور قدرتمندی در رویارویی با اسلام ستیزان و مستکبران جهان می انجامد و بدین روست که حج را می توان کنگره عظیم وحدت مسلمانان دانست.
زیباترین فصل مشترک
در تقسیم بندی های مرسوم حقوقی، اجتماعی و سیاسی جهان، ملاک تقسیم ها، یا مردم یک سرزمین هستند که آن را ناسیونالیسم یا ملت گرایی می نامند، یا نژاد، معیار تقسیم است که به آن راسیسم یا نژادگرایی گفته می شود، یا مرزِ هم گرایی، منافع مشترک مادی و اقتصادی یا اتحادیه های دفاعی است که نام ها و عنوان های گوناگون می گیرد. در اسلام، هیچ یک از این ملاک ها پذیرفته نیست و مرز دسته بندی انسان ها، تنها عقیده آنان درباره خدا و جهان و حقوق و هویت انسان است. قرآن به این گروه ها «امت» می گوید و امت اسلامی را گروهی از مردم می داند که در مدار عقیده به خدای یکتا و پیامبران فرستاده او وحدت و هماهنگی دارند. این باور ارزشمند و این معیار اعتقادی، بیش از هر عبادت دیگری در حج تجلی می یابد؛ آنجا که مرزهای جغرافیایی رنگ می بازد و سیاه و سپید و زرد و سرخ، پادشاه و فقیر، عالم و جاهل و قدرتمند و ضعیف، همه با یک تن پوش ساده، دور از هیاهوی اختلاف، در ضیافت حج، مهمان می شوند. این وحدت اعتقاد، زیباترین فصل مشترک تمامی مسلمانان گیتی و نیازمند تأمل و پاس داری است.
