مقام معظم رهبری جهاد و شهادت را دو فصل حرکت بسیجی نامیدند. در دو شماره قبل به تعریف جهاد و زمینه های مختلف آن در بیان رهبر انقلاب پرداختیم و مشخص شد که هر تلاشی در راه ترویج اسلام ناب محمدی(ص) و بسط عدالت و خدمتگزاری به مردم جهاد است و هر چه این مسیر مشکل تر باشد جهاد بزرگ تر و باارزش تری خواهد بود.
در قرآن کریم در 45 ایه به موضوع قتال و در 29 ایه به موضوع جهاد اشاره شده است. قتال به طور مشخص به جنگیدن در جبهه ی نبرد اشاره دارد ولی جهاد دارای معنای وسیع تری است. لذا خداوند در 8 ایه از ایات 29 گانه ی فوق الذکر به جهاد با مال و جان اشاره می فرماید(1) و در ایات دیگر از بیان چگونگی جهاد در ایه مشخص می شود که شامل هر تلاشی در راه خدا می باشد.
در این شماره سعی داریم تا بسیار گذرا و تیتروار به بیان جهاد در ایات قرآن بپردازیم.
1 جهاد وسیله ی رستگاری:
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَابْتَغُواْ إِلَیهِ الْوَسِیلَةَ وَجَاهِدُواْ فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»
«ای کسانی که ایمان آوردهاید از خدا پروا کنید و به او [توسل و] تقرب جویید و در راهش جهاد کنید باشد که رستگار شوید».(2)
خداوند در این ایه راه رستگاری را سه چیز بیان می فرماید: «تقوا، وسیله ای به سوی خدا و جهاد در راه خدا» یعنی هر سه این لوازم برای رستگاری لازم است که تقوا عبارت از ترک گناه و انجام واجبات است و وسیله به سوی خدا طبق فرمایش امیرالمومنین علی(ع) اهل بیت می باشند(3) و جهاد نیز کوشش در آن مسیری است که خداوند به آن دستور داده است.
2 بهترین تجارت با خدا:
«ای کسانی که ایمان آورده اید ایا شما را به تجارتی سودمند که شما را از عذاب دردناک نجات دهد دلالت نکنم به خدا و رسول او ایمان آورید و با مال و جان در راه خدا جهاد (تلاش) کنید، این کار از هر تجارت برای شما بهتر است، اگر دانا باشید.» (4)
3 خیرات و خوبی ها ویژه ی جهادگران:
« لَکِنِ الرَّسُولُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ مَعَهُ جَاهَدُواْ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ وَأُوْلَئِکَ لَهُمُ الْخَیْرَاتُ وَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»
« ولی پیامبر و کسانی که با او ایمان آوردهاند با مال و جانشان به جهاد برخاستهاند و اینانند که همه خوبی ها برای آنان است اینان همان رستگارانند». (5)
4 جهادگران، امیدواران به رحمت الهی:
«إِنَّ الَّذِینَ آمَنُواْ وَالَّذِینَ هَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ أُوْلَئِکَ یَرْجُونَ رَحْمَتَ اللّهِ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ»
«آنان که ایمان آورده و کسانی که هجرت کرده و راه خدا جهاد نمودهاند، آنان به رحمت خدا امیدوارند و خداوند آمرزنده مهربان است.» (6)
5 مومنان واقعی، جهادگرند:
«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أُوْلَئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ»
«مومنان واقعی تنها کسانی هستند که به خدا و رسولش ایمان آورده اند، سپس هرگز شک و تردیدی به خود راه نداده و با اموال و جان های خود در راه خدا جهاد کرده اند، آن ها راستگویانند.» (7)
6 برتری جهادگران:
«لاَّ یَسْتَوِی الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ غَیْرُ أُوْلِی الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِینَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ عَلَی الْقَاعِدِینَ دَرَجَةً وَکُلاًّ وَعَدَ اللّهُ الْحُسْنَی وَفَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَی الْقَاعِدِینَ أَجْرًا عَظِیمًا»
«مؤمنان خانهنشین که زیاندیده نیستند با آن مجاهدانی که با مال و جان خود در راه خدا جهاد میکنند یکسان نمیباشند خداوند کسانی را که با مال و جان خود جهاد میکنند به درجهای بر خانهنشینان مزیت بخشیده و همه را خدا وعده [پاداش] نیکو داده و[لی] مجاهدان را بر خانهنشینان به پاداشی بزرگ برتری بخشیده است.» (8)
این أیه یرباره ی کسانی است که ظاهراً مؤمنند ولی بدون عذر از جهاد در راه خدا سر باز می زنند و خداوند دو بار در این ایه می فرماید مجاهدین بر کسانی که تلاش نمی کنند برتری دارند و برتری آن ها عظیم است و درجه آن ها یکسان نیست و این دو گروه هرگز یکسان نخواهند بود.
از طرفی این ایه مربوط به زمانی است که جهاد واجب کفایی باشد و با عدم جهاد آن عده ضرری متوجه جامعه نگردد والا همان گونه که در ایه بعدی خواهید دید در زمانی که نرفتن به جهاد باعث ایجاد مشکل برای مسلمین گردد و یا به حد کفایت به جهاد نرفته باشند، عدم اقدام برای جهاد گناه بزرگی است که مستوجب عذاب الهی خواهد بود.
7 متخلفین از جهاد در عذاب الهی:
در هنگام یکی از نبردها عده ای رسول خدا(ص) را همراهی نکرده و از این عدم همراهی خوشحال بودند (فرح المخلفون) و اکراه داشتند که پیامبر(ص) را با مال یا جان خود یاری کنند و برای توجیه کار خود سعی می کردند دیگران را نیز همراه خود کنند و می گفتند که در این گرما به جنگ نرویدز خداوند نیز به پیامبر(ص) فرمود: « قُلْ نَارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرًّا لَّوْ کَانُوا یَفْقَهُونَ بگو آتش دوزخ سوزانتر است اگر می فهمیدند.» (9)
یعنی به هر کس به بهانه های مختلف از جهاد سرباز زند وعده ی دوزخ داده شده است.
امروزه نیز شاهدیم که بعضی نه تنها خود برای اسلام و انقلاب تلاش نمی کنند بلکه تلاشگران و زحمت کشان را نیز ملامت می کنند و سعی دارند تا آ ن ها را نیز از تلاش منصرف نمایند تا زشتی کار خود را بپوشانند.
در این مورد هم خداوند در ایاتی می فرماید که هر کسی عزم جهاد دارد باید از ملامت دیگران نترسد که در این خصوص در شماره های بعد توضیحاتی ارائه خواهیم نمود.
|