عیادت به شرط سلامت (۱)

عیادت از بیمار، یکی از سنت‏های خوب و پسندیده اجتماعی و فرهنگی است که مورد سفارش دین هم قرار گرفته؛ تا جایی که در بعضی روایات، عیادت از مومن بیمار را هم‌ردیف با زیارت خدا ذکر کرده‏اند و اولیای اسلام در احادیث متعددی، این کار را به‌عنوان یکی از وظایف پسندیده اجتماعی به مسلمانان توصیه کرده‏اند. در اشعار و متون کهن فارسی هم بارها از لذت عیادت توسط دوستان یاد شده و این بیت مشهور سعدی که: «گر طبیبانه بیایی به سر بالینم، به دو عالم ندهم لذت بیماری را» اشاره ظریف شاعرانه‎ای است به همین مطلب. اگر شما هم تجربه یک بیماری شدید یا یکی بار بستری شدن را داشته باشید، حتما می‏دانید که عیادت و ملاقات، به‌خصوص از جانب کسانی که دوست‌شان داریم، چه تاثیر انکارناپذیری بر روحیه بیمار دارد. البته عیادت هم آداب خاصی دارد که اگر درست انجام نشود، گاهی ممکن است حتی نتیجه معکوس داشته باشد. برای اینکه بدانید عیادت از بیمار چه تاثیرات روانی و جسمانی روی عیادت‏شونده و عیادت‏کننده دارد و در این ملاقات چه نکاتی بهتر است رعایت شوند، این مقاله را بخوانید.
یکی از مهم‏ترین جنبه‏های عیادت، تاثیرات روانی آن روی بیمار و همین‌طور روی ملاقات‏کننده است.
دکتر پرویز رزاقی، روان‌شناس، عیادت را یک نوع ارتباط موثر با فردی که دچار اختلال در سلامت جسمانی یا روانی شده می‏داند و می‏گوید: «اگر این ارتباط، به شکلی مناسب، برقرار شود؛ بیمار احساس امنیت می‏کند که این امنیت یکی از نیازهای اصلی انسان است و باعث تسریع و تسهیل بهبود و سلامت می‏شود. بیمار در این ارتباط از احساس تنهایی فاصله می‏گیرد و حس می‏کند که دیگران ضمن احترام به شخصیت او، در شرایط سخت هم آماده همکاری با او هستند، حتی اگر این همکاری به شکل عمل کوچکی مثل ملاقات کردن جلوه کند.»
وقتی این همه احساسات مثبت مثل باارزش بودن و دوست‌داشتنی بودن در وجود یک آدم تقویت شود، هیچ بعید نیست که دردهایش تسکین پیدا کند و حالش رو به بهبود برود: «یک ملاقات خوب می‏تواند بیمار را از نظر روانی تقویت کند؛ به این ترتیب که باعث می‏شود فرد فرآیندهای شناختی مثل مهم بودن و باارزش بودن را در ذهن خودش تقویت کند و از طریق تجسم و تصویرپردازی مثبت، روند غلبه بر بیماری را تسریع و تسهیل کند.» هیچ‌کس نمی‏تواند انکار کند که ذهن انسان تا چه حد قدرتمند است و در بسیاری از موارد می‏تواند روی جسم تاثیر مستقیم می‏گذارد. بنابراین بخش عمده‌ای از بهبود یک فرد بیمار، بستگی به میزان مقاومت روانی او دارد، چیزی که با حمایت اطرافیان تقویت می‏شود.

بیمار را تنها نگذارید
 

البته همه آثاری که برای عیادت گفتیم، در صورتی اتفاق می‏افتند که عیادت‏کننده‏ها نکاتی را رعایت کنند تا ملاقات خوب و مفیدی صورت بگیرد.
دکتر رزاقی به همه کسانی که می‏خواهند به عیادت بیمار بروند، توصیه می‏کند: «عیادت‏کنندگان باید فضای شادی را به وجود بیاورند؛ پوشیدن لباس‏های رنگی و شوخی‏های روحیه‌بخش چیزهایی هستند که فضای اطراف فرد بیمار را شاد می‏کنند. حضور دسته جمعی بر بالین بیمار، به شرط اینکه بیماری‏اش خیلی حاد نباشد، باعث می‏شود بیمار احساس کند به جمع تعلق دارد و از دیگران جدا نیست و این می‏تواند در روحیه بخشی به او موثر باشد. ملاقات‏کنندگان باید توجه داشته باشند که محتوای حرف‏هایشان مثبت باشد و از پیام‏های ارتباطی امیدوارانه استفاده کنند. همدلی با بیمار در تخفیف رنج و ناراحتی او نقش موثری دارد و سبب می‏شود که او دوباره این را به خاطر بیاورد که دیگران هم مثل او به مشکلات جسمی دچار شده‏اند و می‌شوند و بیماری مختص او نیست. یاد کردن از نمونه‏های موفقی که این بیماری را گذرانده‌اند و درمان شده‏اند، نیز روحیه فرد را تقویت می‏کند. در مورد بیمارانی که باید طول درمان بیشتری را طی کنند، دعوت به صبر و بردباری نیز بسیار مفید است.» البته دکتر رزاقی تاکید می‏کند که همه اینها در صورتی اثربخش است که ملاقات از بیمار به طور مرتب تکرار شود و افراد متعددی به دیدنش بیایند، نه اینکه بیمار در یک روز 40 عیادت‏کننده داشته باشد و روزهای دیگر، تنها باشد.
اما از چه کارهایی بر سر بالین بیمار باید اجتناب کرد؟ دکتر رزاقی در پاسخ به این سوال می‏گوید:«هرگونه منفی بافی، حرف زدن درباره تنش‏ها و مشکلات زندگی، صحبت از سختی‌های راه و مشکلاتی که در بیمارستان وجود دارد یا ایراد و ابراز تردید درباره پزشک معالج می‏تواند بیمار را دچار رکود روانی کرده و فرایند بهبودی بیمار را دچار اختلال کند.»

چه کسانی بهتر است به عیادت نروند؟
 

عیادت فقط برای بیمار نیست و فرد عیادت‏کننده هم تحت تاثیر روانی این ملاقات قرار می‏گیرد؛ تاثیری که می‏تواند مثبت یا منفی باشد. دکتر رزاقی می‏گوید: «وقتی شما به ملاقات یک بیمار می‏روید، ناخودآگاه به این فکر می‏افتید که ممکن است روزی شما هم به مشکل او دچار شوید و این می‏تواند باعث شود توجه‏تان بیشتر از قبل به سلامت‏تان معطوف شود. برای مثال، اگر عادت غذایی یا رفتار نادرستی دارید که در آینده می‏تواند به همین بیماری منجر شود، آن را ترک کنید و سبک زندگی‏تان را اصلاح کنید. این حالت مثبتش است ولی همین فکر بیماری می‏تواند برای بعضی افراد که دارای حساسیت‏های ذهنی و فکری هستند مشکلاتی ایجاد کند، مثلا عده‏ای هستند که هروقت شرح بیماری دیگران را می‏شنوند، فردای همان روز علایم آن بیماری را در خودشان مشاهده می‏کنند که اکثرا کاذب است. این افراد بهتر است که به ملاقات بیمار نروند. افراد دیگری هم هستند که ما عیادت رفتن را به آنها توصیه نمی‏کنیم؛ از جمله، کسانی که زمینه‏های روان‌شناختی خاصی مثل عدم سلامت روانی دارند؛ مثلا ظرفیت روانی‏شان کم است و یا آستانه تحمل پایینی دارند. اینها ممکن است در مواجهه با بیمار و علایم بیماری، دچار حالت‏های عصبی شوند و ارتباط موثر عیادت که قرار است شادی و رضایت برای طرفین به همراه داشته باشد، برای اینها تبدیل به یک اتفاق منفی و سرمنشأ یک سری اختلالات روانی شود.»

ملاقات ممنوع
 

اما غیر از جنبه‌های روانی، عیادت، ابعاد دیگری هم دارد. وقتی یک بیمار در بیمارستان بستری است، عیادت‏کننده‏ها باید برای دیدن او به بیمارستان بروند. ‌پذیرش ملاقات‏کننده‏ها جزو حقوق هربیمار است ولی بیمارستان‏ها هم قوانین خاص خودشان را دارند که یکی از اینها منع ورود کودکان است. درحالی که ممکن است یک بیمار به مدت طولانی در بیمارستان بستری باشد و نتواند بچه‏ها یا نوه‏هایش را ببیند،گاهی خانواده‏ها در این زمینه قانون‏شکنی می‏کنند و با هزار ترفند، بچه‏ها را به بخش‏های مختلف بیمارستان می‏برند تا با عزیزان‌شان ملاقات کنند، اما در هرحال بیمارانی که در بیمارستان بستری می‏شوند، از دیدن کودکان زیر 7 سال محروم هستند.
دکتر حمید عمادی، متخصص بیماری‏های عفونی و عضو هیأت علمی‏ دانشگاه علوم پزشکی تهران، درباره منع ورود کودکان به بیمارستان می‏گوید: «این ممنوعیت از نظر من، در حالت کلی‏اش صحیح است؛ چون در هرحال، بیمارستان محیط آلوده‏ای است. شاید مردم تعجب کنند؛ چون بیمارستان جایی است برای تامین سلامت افراد، ولی این یک واقعیت است که حتی تمیزترین و شیک‏ترین بیمارستان‏ها هم مکان‏های آلوده‏ای هستند. دلیل اولش میکروارگانیسم‏هایی است که بیماران با خودشان می‏آورند؛ مثلا یک بیمار مبتلا به سل، با هر سرفه یا عطسه، یا با 5 دقیقه صحبت کردن، 3 هزار باسیل سل را در هوا پراکنده می‏کند که اثرش هم تا یک ساعت باقی می‏ماند و وارد بدن هرکس که در اتاق باشد،می‏شود. پس خود مریض‏ها یک منبع آلودگی در بیمارستان هستند. از طرف دیگر، با وجود ضدعفونی کردن مکرر، باز هم میکروارگانیسم‏ها از طرق مختلف، مثل کفش و دست پزشکان و پرستاران و وسایل پزشکی مثل لوله‏ها، وارد بخش‏های بیمارستان مثل آی‏سی‏یو می‏شوند و چون در بیمارستان از آنتی‏بیوتیک‏ها زیاد استفاده می‏شود، این میکروارگانیسم‏ها بسیار مقاوم می‏شوند؛ طوری که اگر بیماری در آی‏سی‏یو دچار عفونت شود با هیچ آنتی‏بیوتیکی خوب نمی‏شود. در چنین محیط آلوده‏ای، شما فکرش را بکنید که ورود کودکان هم به بخش‏های بیمارستان آزاد باشد؛ خب، طبیعی است که کودک به دلیل کنجکاوی‏اش به همه چیز دست می‏زند و بعد دستش را به دهان و چشمش می‏زند و نمی‏شود او را از این کارها منع کرد. پس اگرچه بیمارستان برای بزرگسالان هم محیط آلوده‏ای است ولی کودکان در مقابل این آلودگی آسیب‌پذیرترند.»
البته دکتر عمادی قید می‏کند که این یک بحث کلی است ولی حضور کودکان بربالین بیمار در موارد خاص و با تایید پزشک اشکالی ندارد، به خصوص در بخش‏هایی مثل زایمان و مامایی یا بخش‏هایی که مربوط به جراحی‏های زیبایی است: «در این بخش‏ها میزان میکروارگانیسم‏ها کمتر است چون افراد بستری شده در این بخش‏ها لزوما بیمار نیستند؛ یعنی معمولا افراد سالمی‏اند که برای زایمان یا جراحی پلاستیک و زیبایی مثل لیپوساکشن آمده‏اند.»

بیمار بر بالین بیمار
 

اما فقط کودکان نیستند که از نظر پزشکی نباید به بیمارستان بروند. بعضی از افراد دیگر نیز، به علت شرایط خاص‌شان، بهتر است که برای عیادت بیمار به بیمارستان نروند. دکتر عمادی می‏گوید: «افرادی که مبتلا به عفونت هستند، مثلا آنفلوآنزا گرفته‏اند، نباید به هیچ وجه به عیادت بیمار بروند چون با حضورشان میکروارگانیسم‏ها را در محیط منتشر می‏کنند که این موضوع می‏تواند برای بیمار مشکل‏ساز شود. در واقع این افراد باید به دلیل رعایت حال بیمار به ملاقاتش نروند در حالی که عده‏ای دیگر را برای حفظ سلامت خودشان از رفتن به بیمارستان منع می‏کنیم. اینها افرادی هستند که به هر دلیلی آسیب‌پذیرند، مثل کسانی که ضعف سیستم ایمنی بدن دارند، افراد اچ‏آی‏وی مثبت، کسانی که داروهای شیمی‏درمانی مصرف می‏کنند یا مصرف کورتون بدنشان را ضعیف کرده، کسانی که پیوند عضو داشته‏اند و داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی می‏خورند و زنان باردار، چون در این دوره به عفونت‏ها بسیار حساسند. سالمندان هم از جمله کسانی هستند که در مقابل میکروارگانیسم‏ها حساس‏ترند. به طور کلی، بهتر است اینها از رفتن به بیمارستان خودداری کنند ولی بازهم باید شرایط بیمار و محیط بیمارستان و نظر پزشک را در نظر گرفت.»
ادامه دارد ...
منبع:www.salamat.com
/ک