حقایق صفراوی

از کیسه صفرا چه می‌دانید؟
 

کیسه صفرا روی سطح زیرین لوب چهارم کبد قرار دارد و عمل اصلی آن غلیظ کردن، ذخیره‌سازی و ترشح صفرای تولید شده توسط کبد است. ترکیب اصلی صفرا را کلسترول، بیلی‌روبین و نمک‌های صفراوی تشکیل می‌دهند.بیلی روبین از آزاد شدن هموگلوبین در گلبول‌های سرخ منهدم شده به دست می‌آید. این ماده پس از انتقال به کبد، از طریق صفرا دفع می‌شود. نمک‌های صفراوی که به وسیله‌ سلول‌های کبدی از کلسترول ساخته می‌شوند، برای هضم و جذب چربی‌ها، ویتامین‌های محلول در چربی و بعضی از مواد معدنی ضروری‌اند. صفرا وارد مجاری صفراوی شده و در نهایت از طریق مجراها وارد کیسه‌ صفرا می‌شود. طی عمل هضم با رسیدن غذا به دوازدهه (قسمت فوقانی روده باریک)، با تحریک کیسه صفرا، صفرا وارد دوازدهه می‌شود.

صفرا چیست؟
 

صفرا مایع زرد آبکی و تلخ می‌باشد که توسط سلول‌های کبد ساخته می‌شود و توسط لوله‌های باریکی به کیسه صفرا و روده کوچک می‌ریزد.
صفرا مایعی است که در کبد ساخته شده و در کیسه صفرا ذخیره و تغلیظ می‌‌شود تا موقعی که بدن نیاز به هضم چربی‌ها پیدا کند. در این زمان کیسه صفرا منقبض شده وصفرا را از طریق مجاری صفراوی به داخل روده کوچک می‌ریزد، جایی که صفرا به هضم چربی‌ها کمک می‌کند. صفرا حاوی آب، کلسترول، نمک‌های صفراوی، پروتئین‌ها و بیلی‌روبین است. نمک‌های صفراوی، با چربی‌ها ترکیب می‌شوند و بیلی‌روبین (رنگ دانه) نیز به صفرا و مدفوع رنگ زرد می‌دهد.

شایع‌ترین بیماری‌های صفراوی
 

در حدود 5 تا 10 درصد از افراد بالغ دچار بیماری‌های کیسه صفرا می‌شوند اختلالات سیستم صفراوی هر ساله میلیون‌ها نفر را مبتلا می‌کند. بیماری‌های شایع صفراوی عبارت‌اند از:
- سنگ کیسه صفرا،
- سنگ مجرای اصلی صفراوی،
- التهاب کیسه صفرا و سایر بیماری‌ها.

سنگ کیسه صفرا
 

سنگ‌های صفرا چگونه تشکیل می‌شوند؟
 

سنگ‌های کیسه صفرا اجسام بلوری هستند که به دلیل سخت و متراکم شدن اجزای طبیعی و غیرطبیعی صفرا به وجود می‌آیند.
1) سنگ‌های کلسترولی: حدود 80 درصد سنگ‌های صفرا از رسوب کلسترول ایجاد می‌شود و به سنگ‌های کلسترولی معروف هستند. در بسیاری از افراد که دچار سنگ‌های کیسه صفرا می‌شوند میزان کلسترول موجود در صفرا بیش از حدی است که بتواند به حالت محلول پایدار باقی بماند و در نتیجه در صفرای فوق اشباع با کلسترول، بلورهای کلسترول تشکیل می‌شود. رسوب تدریجی کلسترول منجر به پیدایش سنگ‌های صفراوی کلسترولی می‌شود.
2) سنگ‌های رنگ‌دانه‌ای (پیگمانته): سنگ‌های کوچک و تیره‌ای هستند که از بیلی‌روبین ساخته می‌شوند.
• سنگ‌های کلسترولی: این نوع سنگ‌ها همان‌طور که از نامشان پیداست، از کلسترول ساخته شده اند و رنگشان سبز- زرد است. تقریبا 80 درصد سنگ‌ها از این نوع هستند.
• سنگ‌های صفراوی رنگی: دو نوع هستند: سنگ‌های سیاه و سنگ‌های قهوه‌ای
این نوع سنگ‌ها از مواد زاید هموگلوبین به وجود می‌آیند. هموگلوبینی که در گلبول‌های قرمز خونی کهنه و تخریب شده وجود دارد، تبدیل به بیلی روبین شده و در خون آزاد می‌شود. بیلی روبین توسط کبد و صفرا از بدن خارج می‌شود.
حال اگر مقدار زیادی بیلی روبین در صفرا موجود باشد، با دیگر اجزای صفرا ترکیب می‌شود. اگر بیلی روبین با کلسیم ترکیب شود، سنگ‌های صفراوی سیاه رنگ را تشکیل می‌دهد که سخت هستند.
• گاهی باکتری‌های موجود در روده، وارد مجرای صفراوی و کیسه صفرا می‌شوند و بیلی روبین را تغییر می‌دهند. اگر بیلی روبین تغییر یافته با کلسیم وسپس با چربی موجود در صفرا ترکیب شود، سنگ‌های صفروای قهوه‌ای را تشکیل می‌دهد که نرم‌تر از انواع سیاه هستند.
• خانم‌های 20 تا 60 ساله بیشتر دچار سنگ صفراوی می‌شوند.
• به‌طور کلی، خانم‌ها دو برابر آقایان دچار این بیماری می‌شوند.

علایم سنگ کیسه صفرا
 

1- مهم‌ترین علامت وجود سنگ کیسه صفرا، درد معده یا درد در بالای شکم و زیر قفسه سینه است. این درد:
• ناگهان در بالای شکم به وجود می‌آید و به قسمت راست پشت یا شانه‌ها کشیده می‌شود.
• معمولا این درد باعث می‌شود بیمار به سختی دست خود را حرکت دهد.
• از تنفس راحت و عمیق جلوگیری می‌کند.
1) تا 5 ساعت ادامه دارد.
• در شب اتفاق می‌افتد و بیمار نمی‌تواند خواب آرامی‌داشته باشد.
• بعد از هر وعده غذایی رخ می‌دهد.
• غالبا با تب، تهوع و کاهش اشتها همراه است.
2) نفخ به تکرر و تناسب
3) عدم تحمل غذاهای چرب
4) هضم نکرن غذا
5) آروغ زدن

• علایمی‌که نشان دهنده مسدود شدن مجرا و بیرون نرفتن سنگ صفراست، عبارتند از:
 

یرقان (علایم یرقان عبارت است از زردی پوست و سفیدی چشم‌ها)
ادرار تیره، مدفوع روشن، تب و سرماخوردگی و تعریق

 

منبع:www.salamat.com
/ک