یکی از مواردی که بدبینی جایز است، در زمان انتخاب همسر است. این بدین معنی است که کوچکترین مسئله غیر عادی و شک برانگیز را بایستی نکته منفی تلقی نمود تا اینکه خلافش ثابت شود. یکی ازموارد شک برانگیز و زیر سؤال برنده، دروغ است. تقریباً بندرت انسانی پیدا می شود که هراز گاهی دروغ نگوید (چه به ظاهر
مصلحتی خیرخواهانه و چه از روی سودجویی). اما گاهی این دروغ ها بسیار حیاتی و مهم بوده ویا اساسا یکی از ویژگیهای شخصیتی فردبه شمار می رود (نظیر شخصیتهای هیستریانیک، خودشیفته و ضد اجتماعی).
هنوز هیچ روش قطعی برای شناسایی دروغ وجود ندارد. بطوریکه حساسیت دقت دستگاههای دروغ سنج (از جمله روشهای نوروفیدبک) حدود80% fMRI حدود 90% و بررسی دست خط و نقاشی حدود 70% تا80% می باشد و آنها فقط جهت مقاصد تحقیقاتی و خاص (از جمله قضایی) استفاده می شوند.
آیا چهره و حرکات فرد (زبان بدن) برای شناسایی دروغ قابل اعتماد است؟
خیر. هیچیک از حرکات و رفتار فرد در تشخیص دروغ حساس نیستند و فقط نمایانگر احتمال آن هستند. این علایم و نشانه ها عبارتند از:
* لمس صورت:
فرد ممکن است دماغ خود را بمالد یا بخاراند یا با چانه و لب خود ور برود.
* چشم ها:
فرد ممکن است به صورت شما نگاه نکند و چشمهای خود را به اطراف بچرخاند و یا برعکس بر چشم های شما برای مدت طولانی خیره شود. همچنین اگر دروغ بسیار جدی و مهم باشد مردمکها گشاد می شوند.
* حالت چهره:
فرد ممکن است معمولاً بطور کاذب چهره ی احساسی از خود نشان می دهد (خنده یا غم دروغین). در این حالت توجه به چشمها و پیشانی بیش از توجه به دهان در شناسایی واقعی بودن یا نبودن آن کمک می کند.
* تون صدا:
کلام یا تون صدای فرد دروغگو معمولاً هماهنگ با حرکات و قیافه فرد نیست (مثلاً نه می گوید ولی سر خود را به حالت بلی تکان می دهد).
* کف دستها:
فرد ممکن است کف دستهای خود را پنهان کند یا دستهای خود را داخل جیب یا پس سرش بگذارد.
* ور رفتن:
فرد در زمان دروغ گفتن ممکن است با چیزهای دم دست خود (ساعت، مو، تلفن، دست بند و...) ور برود و حالت بیقرار داشته باشد و یا کاملاً برعکس بسیار آرام، تقریباً خشک و بی تفاوت به نظر برسد.
سایر یافته ها و شواهد عدم صداقت
برخلاف حالات چهره و حرکات بدن که چندان قابل اعتماد نیستند توجه به نکات زیر بیشتر در شناسایی دروغ مفید و کمک کننده است:
* ریشخند و تمسخر:
فرد غیرصادق غیرممکن است در پاسخ به سؤال اتهام برانگیز با ریشخند و تمسخر پاسخ دهد.
* ذکر بیش از حد جزئیات:
فرد دروغگو با هدف قانع کردن مخاطب، وارد جزئیات بی مورد می شود.
* تکرار و پرت و پلا گفتن:
اگر فرد از قبل آمادگی نداشته باشد غالباً بطور غیرمعمول دچار خطاهای دستور زبانی شده و کلمات بی مورد و نامتناسب بکار می برد و یا اینکه صحبتهای طرف مقابل را تکرار می کند تا کنترل خود را حفظ کند و بدنبال پاسخهای مناسب بگردد.
* طفره رفتن از پاسخگویی صریح:
گاهی فرد پاسخ را با سؤال جواب می دهد و بدین ترتیب سعی می کند تا بر موضوع تسلط بیشتری پیدا کند و در صورت لزوم صحبتهای خود را اصلاح کند و یا اینکه حالت گیج و متحیر شدن به خود بگیرد و یا موضوع بحث را به جای دیگری بکشاند.
* حالت تدافعی گرفتن:
در همان وهله اول مواجه با یک اتهام، بجای رنجیده و آزرده شدن ممکن است حالت تدافعی و تهاجمی به خود بگیرد (و یا بعد از اینکه شک به دروغ بیشتر شده باشد).
* خنده و شوخی:
فرد غیرصادق ممکن است با خنده یا رفتار دوستانه بیش از حد به طرف مقابل تلقین کند که دوست واقعی اش است و طرفش دچار سوء تفاهم شده است.
* عدم همخوانی و تضاد گفتار:
بهترین روش برای کشف توجه کامل به گفته های فرد مقابل است. در این حالت تقریباً همیشه تناقض و ناهمخوانی در سناریو گفته شده وجود خواهد داشت (دروغگو همیشه کم حافظه است)(مگر اینکه فرد از قبل بطور کامل خود را آماده کرده باشد).
منبع مقاله :
ساداتیان، اصغر؛ آذر، ماهیار؛ (1389) آمادگی و شرایط لازم برای ازدواج، تهران: ما و شما، چاپ اول. 