آرزوی دل مشتاقان‏

نیایش، کلید عشق و آرزوی مشتاقان است. نیایش، محفل نورانی عاشقانی است که درد عشق را به وسیله آن درمان می‏کنند. نیایش، بستری روحانی است که به وسیله آن تمام حجاب‏ها بین انسان و حضرت محبوب در هم می‏ریزد و نقطه اتصال بین آنان و دوست است. و بالاخره نیایش، آرزوی دل مشتاقان و تنها امید محبان و پرچم عبودیتِ آزاد مردانی است که شعارشان این است:

 «یا مُنی‏ قُلُوبِ الْمُشْتاقینَ وَیا غایَةَ آمالِ المُحِبّینَ»[1]

 «ای آرزوی دل مشتاقان و ای نهایتِ آمال دوستان!»

چه رمز و رازی در نیایش نهفته است که ائمه علیهم السلام تمام همت خویش را برای رسیدن به آن صرف می‏کنند و بزرگ‏ترین درخواست آنان در ادعیه از خداوند متعال همین ذکر و دعا و نیایش و لقاء و شهود جمال یاراست؟ آیا نه بدین خاطر است که غیر او (خدا) چیزی نیست و آنجا که اوست همه فضیلت‏ها وجود دارد. به قول امام حسین علیه السلام:

 «ما ذا وَجَدَ مَنْ فَقَدَکَ وَمَاالَّذی فَقَدَ مَنْ وَجَدَکَ»

 «آن کس که تو را یافت چیزی را از دست نداده و آنکه تو را ندارد همه چیز را از دست داده است.»

آری به قول حافظ:

 امام علی علیه السلام فرمود:

 «الدُّعاءُ مِفْتاحُ الرَّحْمَةِ وَسِراجُ الزَّاهِدینَ وَشَوْقُ الْعابِدینَ»[2]

 «نیایش کلید رحمت پروردگار و چراغ زاهدان و عشق و شوق عبادت کنندگان است.»

استاد شهید مطهری گوید:

درد عارف، اعلام نیاز فطرت عشق است که می‏خواهد پرواز کند و تا حقیقت را به تمام وجود لمس نکرده آرام نمی‏گیرد. عارف خودآگاهی کامل را منحصراً در خداآگاهی می‏داند.[3]

دانشمند و نویسنده فرانسوی می‏گوید:

عارف همیشه آرزومند است که روحش به جانب کسی یا چیزی پرواز نماید که آن را سرچشمه تمام آرزوهای خود می‏داند؛ نیروی پر عظمتی که مردمان مذهبی نام او را «خدا» می‏گویند. یک مرد عارف، چیزی را جستجو می‏کند که مافوق تمام حقایقی است که سایر هنرمندان در جستجوی آن هستند.[4]

و در اینجا به پای درس مکتب چهارمین امام معصوم حضرت امام سجاد علیه السلام می‏نشینیم که آرزوی خداپرستان را اینچنین ترسیم می‏کند:

 «اللَّهُمَّ وَخُصَّنی مِنْکَ بِخاصَّةِ ذِکْرِکَ وَاجْعَلْنی لَکَ مِنَ الخاشِعینَ»

 «پروردگارا! مرا یاد کن به بهترین نوع آن و نیز از خاشعان درگاهت قرارم بده.»

او که در اوج مقام معرفت و انس است، از ذکر و دعا و یاد خدا چه مشاهده می‏کند که هیچ نعمتی- اخروی و دنیوی، مادی و معنوی- را بالاتر از آن نمی‏داند و بالاترین سؤال و درخواست او از خدا اینچنین است؟! و آن بزرگ امام معصوم در پرتو مناجات با خدا چه یافته و چه نوع شیرینی را تناول فرموده است که اینچنین می‏گوید:

 «اللَّهُمَّ احْمِلْنا فی سُفُنِ نَجاتِکَ وَمَتِّعْنا بِلَذیذِ مُناجاتِکَ وَأَوْرِدْنا حِیاضَ حُبِّکَ وَأَذِقْنا حَلاوَةَ وُدِّکَ وَقُرْبِکَ»[5]

 «بار الها! ما را به کشتی نجات خویش ببر و با راز و نیاز جان‏پرورت بهره‏مند ساز و بر سرچشمه دوست داشتن خود وارد کن و شیرینی مِهرت و نزدیکی به خودت را به ما بچشان.»

و نیز امیر المؤمنین علیه السلام از خداوند این گونه می‏خواهد:

 «اللَّهُمَّ نَوِّرْ ظاهِری بِطاعَتِکَ وَباطِنی بِمَحَبَّتِکَ وَقَلْبی بِمَعْرِفَتِکَ وَرُوحی بِمُشاهَدَتِکَ وَسِرّی بِاسْتِقلالِ اتِّصالِ حَضْرَتِکَ یا ذَالْجَلالِ وَالإِکْرامِ»

 «پروردگارا! ظاهر مرا به فرمانبرداریت و باطن مرا به عشقت و قلب مرا به شناختت و روح مرا به شهودت و جان مرا به استقلال اتصال حضرتت نورانی گردان.»

گرچه ما از شناخت و فهم این مقامات والا و لذت شیرینی مناجات با او محروم هستیم ولی توجه به مفاهیم بلند ادعیه و احادیث حضرات معصومین صلوات اللَّه علیهم اجمعین، این واقعیت را بیان می‏کند که باب مناجات و نیایش و معرفت و انس با پروردگار که باب رحمت خاصه اوست، به روی بندگان باز است و هر کس به اندازه وسعت وجودی خود می‏تواند از این دریای بیکران معرفت و مناجات بهره ببرد اما «گر گدا کاهل بود، تقصیر صاحب‏خانه چیست؟»

کیست که همچون علی بن ابیطالب علیه السلام آثار محرومیت از انس با خدا را به تمام معنا درک کند؟ آن حضرت در دعای کمیل عرض می‏کند:

 «ای خدای من و ای سرور و مولا و پروردگار من! گیرم که بر عذاب تو صبر کردم؛ چگونه صبر و تحملِ جدایی از تو را خواهم داشت؟! و گیرم که بر حرارت آتش تو شکیبایی نمودم؛ چگونه خواهم توانست از دیدار کرامت ربوبی‏ات محروم بمانم و صبر و شکیبابی داشته باشم؟!»[6]

بهترین لحظه و گرامی‏ترین دم برای سالک راه خدا آن لحظه و هنگامی است که به عشق و راز و نیاز با معشوق حقیقی صرف نموده و دل به چنین دریای بی ساحلی بسپارد.

 «یا مَنْ أَذاقَ أَحِبائَهُ حَلاوَةَ المُؤانَسَةِ فَقامُوا بَیْنَ یَدَیْهِ مُتَمَلِّقینَ وَیا منْ أَلْبَسَ أَوْلِیائَهُ مَلابِسَ هَیْبَتِهِ فَقامُوا بَیْنَ یَدَیْهِ مُسْتَغْفِرینَ»[8]

 «ای کسی که به دوستانت شیرینی انس با خود را چشاندی که این لذتْ آنان را به تملق و خواهش از تو وا داشت، و ای آن که دوستانت را با گوشه‏ای از هیبت و عظمت خود آشنا نمودی که با دیدن آن به استغفار و طلب آمرزش روی آوردند.»

پی نوشت ها: