نظافت شخصی مهمترین عامل جهت جلوگیری از فعالیت باکتری ها روی پوست بدن و ایجاد بوی نامطبوع است. برای شما هم اتفاق افتاده که در اتوبوس یا آسانسور، فردی در کنار شما قرار بگیرد که بوی بد بدنش آزارتان داده باشد؟ اگر چنین تجربه ای داشته باشید، به طور قطع می دانید بوی عرق بعضی از افراد آن قدر بد و منزجرکننده است که به کلی حال تان را به هم می زند.
این بوی زننده از کجا می آید؟
بوی بدن از ترکیب عرق و باکتری حاصل می شود. البته عرق به نوبه خود کاملاً بی بوست. این باکتری است که با عرق بدن مخلوط شده و چنین بوی زننده ای را به وجود می آورد.
بدن ما دو نوع آپوکرین و اکرین ترشح می کند. عرق اکرین برای پایین آوردن درجه حرارت بدن ما مثلاً هنگام ورزش یا زمانی که هوا خیلی گرم است، کاربرد دارد. این نوع عرق در همه قسمت های بدن به طور یکنواخت ترشح می شود و بی بوست.
آپوکرین نوع ویژه ای از ترشحات بدن است که در محل های مخصوصی مثل زیر بغل، کشاله های ران، دست ها و پاها ایجاد می شود. این نوع عرق است که دلیل پیدایش آن بوی تند و زننده است، ولی این هم مثل اکرین کاملاً بی بو و حاوی چربی و پروتئین است.
اما چه چیز باعث می شود که عرق آپوکرین چنین بوی زننده ای از بدن ما ایجاد کند؟
باکتری هایی روی بدن ما وجود دارد که از عرق آپوکرین تغذیه می کنند. وقتی این عرق را مصرف کرد، همان کاری که سایر موجودات زنده پس از غذا خوردن انجام می دهند، از او نیز سر می زند. بله، غذا را دفع می کند و این بوی زننده و منزجرکننده از آنجا ناشی می شود. در واقع باکتری ها عمل دفع غذا را دقیقاً مثل ما انجام نمی دهند. آنها پیوندهای شیمیایی را می شکنند، اما از عرق ما تغذیه می کنند و همین باعث بوی بد و چندش آور می شود.
عوامل پیدایش بوی بد بدن
حمام نکردن: یکی از دلایل عمده در پیدایش بوی بد این است که به میزان کافی حمام نمی کنیم. البته فقط شستشوی بدن کافی نیست، پاکی و نظافت لباسها نیز در این مسأله موثر هستند. انواع به خصوصی از پارچه ها مثل پارچه های نخی، بوی بد را سریع تر جذب می کنند.
عرق کردن: بدن برخی افراد بوی تندتری دارد، به این دلیل که بیشتر عرق می کنند. دلیل آن می تواند استرس یا فعالیت جسمی بیش از اندازه بشد. این روزها استرس عامل رایج تری است. توقعات بالا، برنامه های فشرده کاری و... همه و همه اضطرابی بیش از حد نرمال بر بدن وارد می کنند که باعث عرق کردن بیشتر می شود. عرق کودکان معمولاً بوی بد نمی گیرد به این خاطر که عرق آپوکرین ترشح نمی کنند. از این رو باکتری ها نمی توانند با چیزی فعل و انفعال داشته باشند. با بالا رفتن میزان تستوسترون بدن در دوران بلوغ، آپوکرین نیز ترشح می شود.
تغذیه: خوردن برخی از غذاها نیز می تواند بر بوی بدن شما تاثیرگذار باشد. غذاهای تند و تلخ، با بوهایی نافذ معمولاً تاثیری منفی بر بوی بدن دارند. سیر، زیره، شنبلیله و کاری نمونه هایی از آن هستند.
کمبود روی نیز می تواند در ایجاد بوی بد بدن موثر باشد، به دلیل که این ماده به دفع سموم بدن کمک می کند. همچنین عدم توازن قند و کافئین بدن نیز عواملی تاثیرگذار در میزان عرق بدن هستند.
مشکلات جسمی: برخی از بوهای زننده بدن می تواند ناشی از بیماری ها یا مشکلات جسمی باشد. دیابت، بیماری های کبدی و... انواعی از این مشکلات جسمی هستند.
بوی بدن مردها تندتر است
یکی از دلایلی که بعضی مردها عرق تندتری دارند، ممکن است میزان بالاتر تستوسترون بدن شان باشد، چون میزان تستوسترون در تولید عرق بدن بسیار تعیین کننده است. یکی دیگر از دلایل این است که برخی مردها به نظافت خود زیاد اهمیت نداده و به اندازه کافی استحمام نمی کنند. با توجه به این که خانم ها معمولاً خیلی بیشتر به نظافت خود اهمیت می دهند، می توان نتیجه گرفت که چرا بوی بدن خانم ها به تندی بوی بدن آقایان نیست.
در بدن مردان میانسال ماده ای به نام نونیال تولید می شود که بوی بد بدن را شدت می دهد، اما در خانم ها نیز دقیقاً به اندازه آقایان این ماده تولید می شود. پس باز هم به مسأله بهداشت آقایان بر می گردیم.
برخی مردها طبیعتاً نامرتب و ژولیده هستند. برای شان تفاوتی نمی کند لباسی را که یک هفته مداوم پوشیده اند، دوباره بر تن کنند. بله، شستشو و پاکیزگی لباسها در خصوص بوی بد بسیار مهم است. حتی اگر بدن تان نیز تمیز باشد، اگر لباس های تان تمیز نباشند، باز هم بدن تان بوی بدی متصاعد خواهد کرد.
یکی دیگر از دلایلی که بدن مردها بوی تندتری دارد، می تواند به فعالیت جسمی بیشتر آنها برگردد. زن ها معمولا در مقایسه با مردان، زندگی آرام تر و کم فعالیت تری دارند. به علاوه زنان خیلی کمتر به ورزش و فعالیت های شدید جسمی می پردازند. مردان ورزشکار طبیعتاً بسیار بیشتر از سایرین عرق می کنند و به همین ترتیب احتمال این که بدن شان بوی تند از خود متصاعد کند، بیشتر است.
چه باید کرد؟
بیشتر حمام کنید: حمام کردن می تواند شروع خوبی باشد. شستشوی به موقع لباس های تان نیز کمک کننده است. البته برای جلوگیری از بوی بد بدن، دوش گرفتن از حمام کردن بهتر است، چون فشار مستقیم آب روی بدن حین دوش گرفتن، چرک و باکتری ها را از بدن شسته و پاک می کند.
پاهای خود را بشویید: پاها به ویژه کف آنها مستعد تعرق و ایجاد بوی نامطبوعند. از این رو بلافاصله پس از مراجعت به منزل پاها را شسته و جوراب ها را تعویض کنید ( به ویژه پس از ورزش یا پیاده روی ). اگر با شستشوی معمولی بوی بد پاها از بین نرفت، می توانید از مخلوط آب و نمک یا آب گرم، صابون و مواد خوشبو کننده استفاده کنید. در صورتی که بوی پاها بسیار آزار دهنده بود و با این شیوه از بین نرفت، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
دئودورانت ها / ضد تعرق ها:
دئودورانت ها فقط بوی بد بدن را می پوشانند، اما دئودورانت هایی هستند که با این باکتری ها مقابله می کنند. موثرترین و بهترین دئودورانت ها حاوی آلومینیوم یا روی هستند که هر دوی این عناصر برای مقابله با باکتری های تولید کننده بوی بد، کارآمد هستند. ضد تعرق ها نیز غدد ترشح کننده عرق را مسدود می کنند و باکتری ها دیگر چیزی برای فعل و انفعال با آن ندارند. استفاده از صابون های آنتی باکتریال نیز در این مورد مفید.
تغذیه مناسب: کم کردن مصرف کافئین از برنامه غذایی روزانه بسیار مفید خواهد بود. قهوه، نوشابه، شکلات و سایر مواد غذایی کافئین دار، با تحریک غدد ترشح کننده آپوکرین، در ایجاد بوی بد بدن تاثیرگذارند. نوشیدن میزان کافی آب و مایعات، غدد ترشح کننده اِکرین را فعال می سازد که باعث رقیق تر شدن عرق آپوکرین می شود.
اسید بوریک: یکی از موثرترین و مفیدترین مواد برای مقابله با بوی بد بدن، اسید بوریک است که کمتر از موارد دیگر شناخته شده می باشد. در هر قسمت از بدن که نمی خواهید از آن بوی بد متصاعد شود، پس از حمام از این ماده استفاده کنید. اسید بوریک انتشار باکتری ها را کندتر می کند. البته استفاده بیش از حد آن نیز می تواند برای پوست ایجاد مشکل کند. درمان های دیگر: اگر بوی بد عرق بدن تان با هیچ کدام از روش های بالا از بین نرفت، بدانید که راه های دیگری نیز برای رفع آن وجود دارد که نیازمند تجویز پزشک است. موارد بسیار شدید احتمالاً از بیماریهایی خاص ناشی می شوند که باید تحت درمان پزشکی قرار گیرند.
به این نکات عمل کنید
1ـ در فصل تابستان حداقل هر دو هفته یک بار ملحفه ها را تعویض کنید.
2 ـ از خریدن لباس های زیر یا رویی که در آنها الیاف مصنوعی زیاد استفاده شده، بپرهیزید. بهترین نوع لباس برای لباس های زیر و رو، انواع نخی می باشد.
3 ـ به هیچ وجه از عطر، ادکلن، مام یا هر نوع خوشبو کننده دیگر، زمانی که احساس می کنید عرق کرده اید، استفاده نکنید.
4 ـ تعرق بین انگشتان پا و پشت لاله های گوش، این مناطق را مستعد رویش قارچ های پوستی می کند. از این رو به نظافت این نقاط توجه کنید.
5 ـ برای رفع بوی بد پا از سنگ پا استفاده کنید، اما فراموش نکنید پس از استحمام، حتما کف پاها را با کرم مخصوص مرطوب کرده و بلافاصله جوراب بپوشید. ترک پا عاملی جهت رویش قارچ به ویژه در فصل تابستان است.
6 ـ در فصل تابستان، هفته ای یک بار و در فصول دیگر هر دو هفته یک بار کفش های تان را بشویید. این نکته درباره کفش های ورزشی بسیار حائز اهمیت است. استفاده از خوشبو کننده به ویژه برای پسران در دوران بلوغ لازم است.
7 ـ از صابون ها و شامپوهای خوشبو کننده و ترجیحاً سازگار با پوست بدن استفاده کنید. تحریک پوست بدن عاملی جهت تشدید تعرق است.
منبع: نشریه راه موفقیت شماره 21.