همه پدر و مادرها دوست دارند کودک سالمی داشته باشد و فرزند دلبندشان بدون اینکه خطری تهدیدش کنند و دچار آسیب و حادثه شود، با محیط اطراف ارتباط برقرار کند و تجربه به دست بیاورد اما متاسفانه آسیب‌ها و خطرهای زیادی، سلامت و زندگی کودکان را تهدید میکنند.خوشبختانه بیشتر آسیب‌ها در کودکان قابل شناسایی، قابل پیش‌بینی و قابل پیشگیری هستند. پیشگیری از آسیب یکی از بخشهای ضروری مراقبت از کودک و یکی از مسوولیتهای اصلی والدین و مراقبان کودک است. با شناسایی آسیب‌ها، برنامهریزی برای کنترل آنها و درنظر داشتن یک پیش‌بینی ساده بیشتر آسیب‌ها قابل پیشگیری هستند. هدف پیشگیری از آسیب کاهش تعداد و شدت آسیبهاست.
برای این کار لازم است خطرات بالقوه در محیط اطراف کودک شناسایی شده و اقدامات پیشگیرانه مانند تغییرات محیطی، اجرای موارد ایمنی و تغییرات رفتاری ارتقا پیدا کرده و اجرا شوند. بررسیهای منظم ایمنی برای شناسایی خطرات، تغییر در محیط برای کاهش خطرات، نظارت و رسیدگی به کودکان، وضع و اجرای قوانین برای فعالیتهای تفریحی و آموزش کودکان، والدین و مراقبان کودک درباره اهمیت پیشگیری از آسیب، از اقداماتی است که برای پیشگیری از آسیب انجام میشود.
قدم اول، شناخت آسیب
آسیب‌ها در اثر قرار گرفتن در شرایط و موقعیتهای ناایمن، مشارکت کودک در فعالیتهایی که با تواناییهای او سازگار نیست، تقلید و پیروی کودک از افرادی که در مقایسه با او توانایی جسمی بیشتری دارند و یا فقدان نظارت‌دیداری بزرگسالان اتفاق می‌افتد. برای پیشگیری از آسیب در کودکان لازم است درباره انواع آسیب، علل به وجود آمدن آنها، گروههای در معرض خطر و شرایط، زمان و مکانهایی که آسیب در آن رخ داده است و همچنین گروههای در معرض خطر، اطلاعات کافی به دست آورد و راههای کاهش و کنترل این خطرات را شناسایی کرد. هر حادثه علل و نتایجی دارد. آسیب‌ها اغلب وقتی اتفاق میافتند که خطر یا احتمال وقوع آن در محیط وجود دارد. همان طور که ذکر شد، برای پیشگیری از این آسیب‌ها لازم است عواملی که سبب ایجاد آنها میشود شناسایی و پیش‌بینی شود.
چه نوع آسیبهایی در میان کودکان شایع‌تر است؟
کودکان در اغلب موارد با این نوع آسیب‌ها روبه‌رو می‌شوند:
• آسیبهای خفیف مانند بریدگی، زخم، خراشیدگی و ضرب‌دیدگی
• آسیبهای شدید و جدی مانند آسیب به سر، شکستن استخوانها، آسیبهای داخلی، در رفتگی استخوان و مفاصل و آسیبهای دندانی
• مسمومیت
• غرق‌شدگی
• سوختگی
• خفگی
کدام کودکان بیشتر آسیب میبینند؟
مطالعات نشان داده است که میزان آسیب‌ها در نوزادان کم و نادر است و با بالا رفتن سن کودک بیشتر میشود.
• آسیب‌ها در سنین 2 تا 5 سالگی بیشتر اتفاق می‌افتد.
• تفاوت برای دخترها و پسرها پیش از دبستان بسیار کم است. در سن 5 سالگی میزان آسیب‌ها در پسرها همزمان با مشارکت بیشتر آنها در بازیهای فعالتر و همراه با فعالیت بدنی بیشتر، افزایش مییابد.
کودکان چه‌طور آسیب میبینند؟
عوامل زیر به آسیب منجر شده و به عوامل مربوط به کودکان و عوامل مربوط به محیط، تقسیم می‌شوند:
• سقوط یکی از علل آسیبهای شدید است. زمین بازی محل اصلی آسیب در مجموعههای مراقبت از کودک است و بین 50 تا 60 درصد تمام آسیبهای ناشی از ضعف در مراقبت از کودک را شامل میشود. گاهی وقتها مبلمان، پلهها یا پنجرهها هم در ایجاد آسیب موثرند.
• ارتباط و درگیری با کودک دیگر (دعوا، هل دادن، زد و خورد و...)
• برخورد کودک با اجسامی مانند وسایل بازی در حال حرکت در زمین بازی، مبلمان، اجزای ساختمان، گیاهان، اسباب بازیها، در و دیوار و...
• ایجاد بریدگی با گوشههای تیز، سوختگی با سطوح داغ، شیر آب‌گرم یا وسایل گرم‌کننده یا مسمومیت با مواد سمی.
• آسیبهایی که در ارتباط با خودروها و وسایط نقلیه موتوری اتفاق می‌افتد.
چه زمانی آسیب‌ها رخ میدهند؟
زمانهایی که بیشترین میزان آسیب کودکان در آن اتفاق می‌افتد، عبارتند از:
• تابستان و بهار احتمالا در پی بازی و فعالیت در محیط باز و به‌ویژه استفاده بیشتر از وسایل زمین بازی.
• پایان روز و پایان بعد از ظهر هنگامی که کودکان گرسنه و خستهاند و والدین و مراقبان هم مشغولیت بیشتر و نظارت کمتری دارند.
چرا کودکان آسیب میبینند؟
کودکان ممکن است در پی موارد زیر دچار آسیب شوند:
• کمبود دانش ایمنی
• کمبود توانایی یا پیروی از افرادی که از نظر جسمیقویترند
• وجود خطر در محیط و دسترسی به مواد سمی
• نبود مراقبتهای ایمنی، فقدان تجهیزات و وسایل ایمنی و کمبود نظارت
احتمال آسیب در مراحل مختلف رشد کودک
در هر مرحله از رشد کودک، احتمال خطر و پتاسیل صدمه در اثر آسیبهای خاص، تغییر میکند. والدین و مراقبان کودک باید نسبت به این تغییرات و خطرات خاصی که در کمین کودک است هوشیار باشند. ارتباط بین رشد کودک و نوع خطری که او را تهدید میکند درک کنند. شایع‌ترین انواع آسیب در هر سن و محدوده رشد و چگونگی پیشگیری از آن را بدانند. البته این نکته نباید فراموش شود که لازم است علاوه بر سن تاریخی، نسبت به مراحل رشد کودکان آگاه بود. رشد کودکان با هم متفاوت است و برخی ناتوانیها ممکن است آنها را در مرحله رشدی دیگری، متفاوت با آنچه از سن واقعی‌شان انتظار میرود، قرار دهد. کودکان به دلیل عوامل رشد که تواناییهای جسمی، روانی و احساسی‌شان را محدود میکند در معرض آسیب قرار دارند. آنها سریع رشد میکنند و میخواهند محیطشان را بررسی کنند و بشناسند. حس کنجکاوی، نترس بودن و فقدان دانش ایمنی آنها را در معرض خطر انجام کارهایی که مهارت و توانایی لازم برای انجامش را ندارند قرار می‌دهد. نوع آسیبهایی که به کودکان وارد میشود با رشد آنها ارتباط دارد. برای مثال، گردن نوزاد برای تحمل و نگه داشتن وزن سر خیلی ضعیف است بنابراین اگر کودک تکان داده شود ممکن است در معرض خطر آسیبهای جدی و حتی مرگ قرار گیرد. نوزادان و کودکان نوپا با قرار دادن اشیا در دهان محیط اطرافشان را بررسی و شناسایی میکنند و به همین دلیل در معرض خطر خفگی قرار دارند. نوپایان دوست دارند تند راه بروند، از میز و صندلی بالا بروند و به اشیا و اجسام برسند، در نتیجه در معرض خطر سقوط و مسمومیت قرار میگیرند. حوادث و تصادفات موتوری یکی از عوامل ایجادکننده آسیب در تمامیگروههای سنی است. والدین و مراقبان کودک باید مطمئن شوند که کودکان با محیط اطراف در ارتباط هستند و میتوانند به‌طور ایمن محیط اطرافشان را بشناسند. شناخت کودکی که تحت مراقبت شماست و دقت برای برطرف کردن خطرات و متناسب کردن محیط با تواناییهای او میتواند از آسیب‌ها پیشگیری کند. توجه داشته باشید هر کودکی با سرعت خودش رشد میکند و سرعت رشد و نمو در همه کودکان یکسان نیست. به‌عنوان مثال یک کودک ممکن است در 6ماهگی سینه‌خیز برود اما کودک دیگری در یک سالگی این کار را انجام دهد.
منبع:www.salamat.com
/ک
