شهرستان یزد مرکز استان یزد بوده و در دره ای وسیع و خشک و محصور بین رشته کوههای شیرکوه و خرانق قـرار گـرفته اسـت. ایـن شهـر از شمال به شهرستان اردکان و از شرق به شهرستان بافق و از جنوب به شهرستان تفت و از غرب به استان اصفهان محدود گشته است.
این شهر از قرن پنجم رو به گسترش نهاد و اتابکان سهم به سزایی در آبادانی این شهر ایفا کردند. اکثر دانشمندان قرن هفتم و هشتم برای در امان ماندن از هجوم مغول این شهر را مرکز فعالیت خود قرار دادند. این شهرستان اماکن دیدنی و جاذبه های جهانگردی متعددی دارد که از مهم ترین آنها می توان به مسجد کبیر یزد، مسجد جامع فهرج، بقعه سید رکن الدین، مجموعه باغ دولت آباد ، تکیه و مسجد امیر چخماق ، آب انبار شش بادگیری ، آتشکده و برج و باروی قدیمی و … اشاره کرد.
مراکزتاریخی وباستانی
خانه لاری ها – خانه عرب ها – خانه حاج کاظم رسولیان – خانه ملک التجار – مدرسه ضیائیه یزد – حمام خان – مدرسه شهاب الدین قاسم طراز – باغ دولت آباد – آتش ورهرام ( بهرام )یزد ، دخمه زرتشتیان
اماکن زیارتی ومذهبی
مسجد جامع کبیر – مسجد میرچخماق – مسجد ملا اسماعیل – مسجدبندرآباد – مسجد آمنه گل – امامزاده ابوجعفر – بقعه سیدخلیل- بقعه دوازده امام- بقعه شاه سیدرضا – بقعه شیخ احمدفهادان – بقعه شیخ داد- مقبره شیخ زین‌العابدین علی خاموش – بقعه سید پنهون – امامزاده زیدبن موسی کاظم – امامزاده میرحسن – بقعه زرندیان – مسجد جامع مهرپادین- سادات قل هو الله – مسجد ابوالمعالى – مسجد شاه‌تهماسب – مسجد ریگ یزد – مسجد فرط – مسجد حظیره – مسجد سرپلک – کنیسهٔ ملا آقا بابا – مسجد جامع ندوشن – مسجد جامع عزآباد صدوق – مسجد جامع خرانق
صنایع و معادن
یزد علاوه بر کارگاه های کوچک نساجی و شیرینی سازی، دارای کارخانه های تولیدی بزرگ و کوچک پشم ریسی، پشم بافی، نخ بافی، فرآورده های نایلونی، ابریشم بافی، پتوبافی، تویلد فرش ماشینی و موکت، میخ سازی، قند، بیسکویت، ملامین و پلاستیک، صنایع فلزی، تولید آرد، یخ سازی، نان ماشینی و دستمال کاغذی است.
کشاورزی و دام داری
کشاورزی یزد به دلیل بارش اندک به گونه کشت آبی است و رونق چندانی ندارد، تنها تلاش کشاورزان این ناحیه است، که با بهره گیری از کم ترین آب و خاک حاصل خیز، توانسته اند کشاورزی را در محدوده ای اندک به دیگر بخش های اقتصادی پیوند دهند. از مهم ترین فرآورده های کشاورزی یزد می توان گندم، جو، آفتاب گردان، نباتات علوفه ای، جالیز، زیره، گوجه فرنگی، بادمجان و سردرختی به ویژه انار، انجیر و پسته را نام برد. دامپروری نیزبه روش سنتی و صنعتی رواج دارد، اما به دلیل کمبود علوفه رونق زیادی ندارد. مردم آبادی های پیرامون شهر یزد، به پرورش گوسفند، بز، گاو و شتر می پردازند.
هوشمندانه سفر کنید و برای رزرو هتلهای یزد ، ایران هتل آنلاین در کنار شماست.
مشخصات جغرافیایی
شهرستان یزد در مرکز استان یزد، در دره ای خشک و پهناور بین کوه های شیرکوه و خرانق، در 15 درجه و 53 دقیقه تا 40 درجه و 54 دقیقه درازای خاوری و46 درجه و 31 دقیقه تا 15 درجه و 32 دقیقه پهنای شمالی واقع شده است. این شهرستان از سوی شمال به شهرستان های میبد و اردکان، از خاور به شهرستان های اردکان و بافق، از باختر به استان اصفهان و از جنوب به شهرستان تفت، ابرکوه و مهریز محدود می شود. میانگین بلندی شهرستان یزد از سطح دریا 1200 متراست. آب و هوای این شهرستان بیابانی و نیمه بیابانی با تابستان های گرم و خشک و زمستان های سرد و خشک بوده و باران سالیانه اندک است. هر چه از نقاط دشتی به کوه های پیرامون آن نزدیک می شویم، زمستان ها سردتر و بارندگی بیش تر و تابستان ها معتدل تر می شود.
بر اساس سرشماری سال 1375جمعیت شهرستان یزد، 416569 نفر شامل 215850 نفر مرد و 200719 نفر زن بوده است. مردم یزد آریایی نژاد و از ایرانیان باستان هستند که از آمیختن با سایر نژادها مصون مانده‌اند. زبان مردم یزد فارسی است، که به لهجه شیرین محلی سخن می گویند. زرتشتیان شهر یزد نیز به زبان فارسی دری تکلم می کنند. مردم شهر یزد مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. اقلیت های مذهبی زرتشتی، کلیمی و مسیحی نیز در این منطقه زندگی می کنند. پیش از ورود مسلمانان به ایران، مردم استان یزد نیز مانند مردم سایر نقاط ایران زرتشتی بودند. با انقراض حکومت ساسانیان در نیمه نخست سده اول هـ.ق، مردم بیش‌تر نقاط ایران از جمله یزد نیز به دین اسلام گرویدند؛ ولی برخی از آنان با پرداخت جزیه، آیین خود را حفظ کردند و زرتشتی باقی ماندند. قریب به اتفاق مردم استان یزد، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. از اقلیت‌های مذهبی که در این منطقه زندگی می‌کنند، می‌توان از زرتشتیان، یهودیان و مسیحیان نام برد. یزدی ها مردمانی پاک اندیش و سخت کوش بوده و عیدهای ملی و مذهبی چون جشن سده، نوروز، زادروز زرتشت و مهرگان برگزار می کنند.
مهم ترین راه های آسفالته اصلی به یزد عبارتند از :
– راه یزد – اردکان – نوگنبد، به درازای 130 کیلومتر
– راه یزد – مهریز – شمس، به درازای 110 کیلومتر
– راه یزد – تفت، به درازای 18 کیلومتر
– راه دهشیر – ابرکوه، به درازای 33 کیلومتر
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
یزد‌ازکهن‌ترین مناطق ایران زمین است. یزدواژه‌ای باستانی است که ریشه در «یشت yast »یا «یزت yazt» و «یسن yasn»به معنای ستایش، نیایش، پرستش، ایزد و … دارد. یکی‌از فصول پنج‌گانه اوستا هم به یکی از این نام‌ها یعنی «یشت» خوانده شده است. در پاره‌ای از متون قدیمی، یزد را «دارالعباد» یا «دارالعباده» نیز گفته‌اند.«احمد کاتب» مورخ یزدی قرن نهم هـ.ق نوشته است: «در سال 504 هـ.ق، ملک‌شاه سلجوقی حکومت یزد را به علاءالدوله کالنجار واگذار کرد و آن را دارالعباده نامید.» در دوران هخامنشی و شاید بیش از آن «ایستاتیس» نامیده می‌شده که «هرفته» (فرافر) و «سریزد» کنونی، در 30 کیلومتری خاور شهر یزد بازمانده این منطقه واقع شده اند. یزد، یعنی آفریننده خوبی ها، پاکی ها و شهر خداست. نام گذاری این شهر با واژه «یزش» به معنای ستایش و نیایش در زبان پارسی میانه و با واژه یزدان یا یزتان به معنی پاک، مقدس، فرخنده و هم‌چنین به معنی ذات خدا در ارتباط است. یزد شهر بادگیر ها و نگین کویر چندین سده پیش از آمدن اسکندر مقدونی به ایران، ناحیه ای آباد و از اهمیت نظامی، راه‌داری و بازرگانی برخوردار بود. در دوران ساسانیان، استخر بزرگ ترین کوره فارس بود و ناحیه یزد، بزرگ ترین منطقه استخر به شمار می رفت. یزد، در زمان خلافت عثمان به دست مسلمانان افتاد. با روی کار آمدن صفاریان سیستان، یزد جزو قلمرو یعقوب لیث شد و در دوره آل بویه به دست فخرالدوله دیلمی افتاد.
از سال 536 تا 718 هـ . ق، اتابکان یزد یا آل وردان، خاندانی از امرای دیلمی از فرزندان وردان زور نام، که خویشاوندان امرای اخیر بنی کاکویه بوده اند، بر این ناحیه حکومت می کردند. در زمان آل مظفر، حاکمان دوره تیموری و حکومت صفوی شهر یزد گسترش یافته و رو به آبادانی نهاد. سده های 7 تا 11 هـ . ق را دوران شکوفایی، آبادی و پر از جمعیت یزد خوانده اند. دورانی که در آن، آثار زیبا، مسجدهای باشکوه، مدرسه های بزرگ ومعماری اصیل شهری پدید آمد. در دوره زندیه، کریم خان زند مدت ها در باغ دولت آباد این شهر، که از بناهای محمد تقی خان یزدی وهم زمان با شاهرخ میرزای افشار بود، به سر برد. در یورش افغان ها به ایران، مردم دلاور و آزاده یزد به رهبری میرزا عنایت سلطان، با آنان جنگیدند. محمود افغان در گشودن یزد ناکام ماند و سرانجام یزد را راها کرده و اصفهان را گشود. اشرف افغان پس از محمود، حدود 4 سال با عنایت سلطان و جنگجویان رشید یزد جنگید و با نیرنگ، بر او و یارانش پیروز شد و جز مومن خان و محمد تقی خان، همه را کشت. مومن خان، از سوی نادرشاه افشار به حکومت کرمان گمارده شد و محمد تقی خان و بازماندگانش تا اواخر دوران قاجار، گاه در سمت حاکم و گاه مستوفی یزد خدمت کردند.
