محمد کاظمی، نایب رییس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، می‌گوید: رییس مجلس شخصا پیگیر تسریع در تصویب لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان است.
به گزارش به نقل از خبرآنلاین، این روزها با اتفاق‌های تلخی که درباره کودکان افتاده، لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان بیشتر از همیشه موضوع بحث قرار گرفته. لایحه‌ای که در سال 1387 توسط اداره تدوین لوایح قوه قضاییه تدوین و در همان سال به دولت ارسال شد، دولت وقت نیز با سه سال تاخیر یعنی در سال 1390 با حذف 5 ماده آن را به مجلس فرستاد. این لایحه یک بار در مجلس نهم مورد بررسی قرار گرفت اما به سرانجام نرسید، پس از شروع به کار مجلس دهم و اخبار مکرر کودک‌آزاری، مطالبه عمومی برای تصویب این لایحه افزایش یافت. با این همه فعالان حقوق کودک معتقدند که این لایحه اگرچه گامی رو به جلو در جهت حمایت از کودکان است اما باید به‌روزرسانی و اصلاح شود.
هفته گذشته در نشست «بررسی راهکارهای کنترل و پیشگیری از کودک‌آزاری» که توسط پویش «بدسرپرست تنهاتر است» برگزار شد، نایب رییس کمیسیون قضایی در جمع فعالان اجتماعی قول داد این لایحه تا یک ماه دیگر به صحن علنی مجلس بیاید. محمد کاظمی همچنین از این پویش دعوت کرد پیشنهادات اصلاحی و الحاقی خود را به صورت مکتوب به کمیسیون قضایی و حقوقی ارسال کند. بعد از این اتفاق، پویش «بدسرپست تنهاتر است» با همکاری کمیته حقوقی انجمن حقوق کودک، «پیشنهادات اصلاحی و الحاقی» خود را برای لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان تقدیم کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس کرد.
درخواست موکد از قانونگذاران برای پررنگ‌تر شدن جنبه‌های حمایتی و پیشگیرانه در مقابل جنبه‌های قضایی، تاکید بر اصول اساسی پیمان‌نامه حقوق کودک، الزام نهادهای مسئول به ارائه خدمات درمانی و اجتماعی و بیمه‌ای سراسری به کودکان، حمایت از کودکان اقلیت، ارائه تدابیری در بازسازی اجتماعی کودکان بزه‌دیده و بزهکار برای رهایی از در معرض خطر بودن، حمایت از کودکان کار به عنوان یکی از گروه‌های اصلی کودکان در معرض خطر، از جمله مواردی است که به عنوان پیشنهادات اصلاحی و الحاقی لایحه حمایت از حقوق کودک ارائه شده است.
همچنین پیش‌بینی نظام خاص ادله اثباتی جرائم علیه کودکان با توجه به مخفی بودن انواع غالب آن و وقوع بیشتر آن در خانواده و از جمله اعتبار اظهارات کودک در اثبات جرم با جلب نظر روانشناسان و مددکاران اجتماعی که در لایحه لحاظ نشده و پیش‌بینی سازوکار لازم برای ثبت اطلاعات مربوط به کودک‌آزاران جنسی به منظور اجتناب از به کارگیری آنها در مشاغل مرتبط با کودکان از درخواست‌های جدی برای بازنگری در لایحه است که تحت عنوان پیشنهادات اصلاحی و الحاقی تقدیم کمیسیون مذکور شده است. یکی از موارد دیگری که مورد انتقاد فعالان اجتماعی است، عدم کارایی دستگاه‌های دولتی برای اجرایی کردن وظایف خود در خصوص کودکان است، در متن پیشنهادات ارسالی از سوی فعالان حقوق کودک به نمایندگان مجلس، استفاده از ظرفیت تشکل‌های مردم‌نهاد برای حل مشکلات موجود هم توصیه شده است.
طبق اعلام محمد کاظمی، لایحه حمایت از حقوق کودک از دیروز شنبه 21 مرداد ماه در دستور کار کمیسیون قضایی قرار گرفت و هفته‌ای دو نوبت مورد بررسی قرار می‌گیرد. گفت‌وگوی ما با نایب رییس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس را درباره این لایحه، راهکارهای پیشگیری از کودک‌آزاری و مسئولیت نهادهای مختلف در این زمینه، در ادامه بخوانید.
حوادثی مانند قتل آتنا و بنیتا و چند مورد آزار دیگر کودکان، احساس ناامنی را در جامعه به وجود آورده. کمیسیون قضایی جلسه‌ای در این زمینه تشکیل داده که به بررسی ابعاد حقوقی و اجتماعی این آزارها بپردازد؟
بله متاسفانه شاهد این هستیم که آسیب‌های وارده به کودکان و نوجوانان در جامعه در حال افزایش است و خبرهای بدی از قتل، تجاوز جنسی به کودکان و ... به گوش می‌رسد. ما خیلی متاسفیم که خبرهای تلخی را در این روزهای اخیر درباره کودکان کشورمان شنیده‌ایم و در حد توان خودمان تلاش‌هایی را برای کاهش این مسائل خواهیم کرد، از جمله این موارد، تسریع در تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان است. رییس مجلس هم شخصا پیگیر تسریع در تصویب این لایحه است و معتقدیم این لایحه یک نیاز فرهنگی، قضایی و اجتماعی است که می‌تواند نقش پیشگیرانه در آسیب‌هایی که به کودکان وارد می‌شود داشته باشد بنابراین آن را به طور جد مورد پیگیری قرار می‌دهیم.
لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان سال‌هاست در مجلس منتظر تصویب است، فکر می‌کنید چه زمانی انتظار برای تصویب آن به پایان برسد؟ می‌شود زمان مشخصی را اعلام کرد؟
این لایحه در دستور کار کمیسیون حقوقی و قضایی قرار گرفته بود که به دلیل تعطیلات مجلس ادامه کار متوقف شد و حالا با از سر گرفتن کار مجلس، دوباره آن را شروع کرده‌ایم. امیدواریم ظرف همین یکی دو هفته رسیدگی به این لایحه در کمیسیون قضایی مجلس به اتمام برسد و به زودی به صحن علنی مجلس برسد.
با رسیدن این لایحه به صحن علنی مجلس، فکر می‌کنید مورد موافقت قرار گرفته و به تصویب برسد؟
به نظرم این لایحه تا یک ماه دیگر به تصویب می‌رسد چون سال‌هاست درباره ابعاد مختلف آن کار کارشناسی شده ضمن این که نمایندگان به ضرورت تصویب چنین قوانینی برای حمایت و حفاظت از کودکان بیش از هر زمان دیگری باور دارند. البته همانطور که قبلا هم نظرم را در این زمینه گفته‌ام، معتقدم تصویب قوانین همه مشکلات را حل نمی‌کند و باید اتفاقات دیگری هم در این زمینه در کنار تصویب قانون وجود داشته باشد.
چه اتفاقاتی؟
ببینید، این که در جامعه شاهد قتل و آزار کودکان باشیم، فقط ناشی از خلاءقانونی نیست، ناشی از این است که بیماری‌ها و اختلالاتی در جامعه ایجاد شده که چندوجهی هستند و باید برای رفع همه ابعاد آن تلاش کرد. این ابعاد شامل موارد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، تربیتی و ... هستند و نباید همه چیز را در قانون خلاصه کنیم بلکه باید تمام سازمان‌های مسئول در این زمینه تلاش کنند. سازمان‌هایی مثل آموزش و پرورش، وزارت علوم، وزارت فرهنگ و ... همه در این زمینه نقش دارند و باید پاسخگوی عملکردشان در زمینه حفاظت از کودکان باشند.
به عملکرد دستگاه قضایی در این زمینه هم انتقادهایی وارد است؛ مثلا درباره قاتل بنیتا گفته می‌شود چرا بعد از آزادی تحت نظارت‌های لازم نبوده که مرتکب جرم دیگری نشود.
به هر حال هرکس یک طول مدتی برای گذراندن دوره محکومیت دارد و به پایان می‌رسد، اما مساله اینجاست که باید سازوکارهایی داشته باشیم که مجرمین خطرناک و کسانی که نوع جرم ارتکابی آنها نشان می‌دهد ممکن است باز هم مرتکب جرم شوند، باید تحت نظارت‌های روانی و قضایی لازم قرار بگیرند. ما این خلل را در سیستم قضایی داریم و باید سازوکاری را پیش‌بینی کنیم که این افراد پرونده شخصیتی داشته باشند و بعد از پایان محکومیت در اختیار بهزیستی و سازمان‌های مددکاری قرار بگیرد که بتوانند فرد را کنترل کرده و اختلالات احتمالی روانی و شخصیتی او را بهبود ببخشند. این فرآیند در دنیا هم وجود دارد و چنین پرونده‌هایی مفتوح است و به نظر می‌رسد که ما هم باید این موضوع را جدی بگیریم.
کمیسیون قضایی می‌تواند چنین فرآیندی را پیش‌بینی کند؟
ضرورت این موضوع احساس می‌شود و شاید باید در درجه اول این پروسه را برای کسانی که مرتکب کودک‌آزاری می‌شوند در نظر بگیریم که بعد از پایان محکومیت، بهزیستی، وزارت بهداشت یا سازمان مرتبطی که در نظر گرفته می‌شود، گزارش‌هایی را به تناوب درباره وضعیت روحی و سلامت روانی آن فرد به قوه قضاییه اعلام کند. اگر این کنترل‌ها و پیشگیری‌ها را داشته باشیم شاید دیگر شاهد این جنایات فجیع علیه کودکانی مثل بنیتا و آتنا و کودکان معصوم دیگر نباشیم. در عین حال، نباید از نظر دور داشته باشیم که متولیان و مسئولان نهادهای مختلف که بودجه‌های فرهنگی را به خودشان اختصاص می‌دهند هم باید مسئولیت‌پذیر و در زمینه اقدامات فرهنگی که انجام داده‌اند پاسخگو باشند. دستگاه قضایی با این موارد برخورد قاطع می‌کند اما معتقدم بحث آموزش به کودکان و آموزش به والدین آنها را در نظام آموزشی کمتر می‌بینیم.
آموزش و پرورش چطور می‌تواند درکاهش کودک‌آزاری نقش داشته باشد؟
نظام آموزشی و رسانه، هم می‌تواند و هم باید کودک را با آموزش‌های لازم مصون کند و وظیفه خودش را در این زمینه ایفا کند مخصوصا در مناطقی که در حاشیه شهر هستند این آموزش‌ها بیشتر لازم است. در کتب درسی باید کودک و نوجوان را با حقوق خودشان آشنا کنیم و به آنها بگوییم که قانون چه حمایتی از آنها در موارد مختلف خواهد داشت. معتقدم این خلاء را پایه‌ای و از آموزش و پرورش باید حل کرد نه این که تنها به حلقه آخر یعنی نیروی انتظامی و قوه قضاییه بسنده کنیم اما متاسفانه متولیان امور فرهنگی ما متعدد هستند ولی پاسخگو نیستند. در عین حال باید از نهادهایی مانند وزارت بهداشت هم در این زمینه کمک بخواهیم چون همانطور که به پزشک خانواده نیاز داریم به مددکار و مشاور خانواده هم احتیاج داریم که اختلالات روانی خفیف یا شدید، به کودک‌آزاری منجر نشود.
