دستگاه اسکلتی ما چهارچوبی برای عضلات فراهم میکند و به کارکرد پایه حرکت کمک میکند. ولی، به خاطر سن و عوامل مختلف دیگر، استخوانها ضعیف و شکننده میشوند و ممکن است توسط برخی اختلالات شایع تحت تأثیر قرار گیرند.
دستگاه اسکلتی انسان شامل 206 استخوان، غضروفها، تاندونها، رباطها و همچنین دندانهاست. استخوانها از طریق رباطها به یکدیگر و از طریق تاندونها به عضلات متصل شدهاند. دستگاه اسکلتی چهارچوبی حمایت کننده برای بدن انسان و نقاط لنگر پایداری برای بافتهای نرم را فراهم میکند. دستگاه اسکلتی نه تنها از اندامهای حیاتی مانند مغز، نخاع، قلب، ریهها، کبد، کلیهها و غیره محافظت میکند بلکه همچنین به عنوان محل ذخیره مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر عمل میکند که از طریق خون در دسترس اندامهای مختلف بدن قرار میگیرند.
فرآیند تشکیل و رشد سلولهای خونی در مغز استخوان استخوانهای بلند انجام میشود. به عمراه عضلات، دستگاه اسکلتی ماده دستگاه اهرمی تشکیل میدهد که به ما برای حرکت دادن اندامها و انجام فعالیتهای مختلف کمک میکند. بافتهای دستگاه اسکلتی ممکن است توسط عوامل مختلفی تحت تأثیر قرار گیرند. برخی از بیماریها و اختلالات شایع دستگاه اسکلتی در زیر مورد بحث قرار گرفتهاند.
آکندروپلازی: آکندروپلازی اختلال غالب اتوزومال است که رشد و نمو استخوانهای بلند را تحت تأثیر قرار میدهد. آکندروپلازی با تغییر شکل استخوانها توصیف میشود که منجر به کوتاهی نامتناسب پاها، بازوها، انگشتان دستها و پاها نسبت به تنه بدن میشود.
پاچنبری: پاچنبری شایعترین اختلال مادرزادی است که مفصلهای پا را تحت تأثیر قرار میدهد. در کودکانی که با این اختلال متولد میشوند، یکی از پاها یا هر دو پا به سمت پایین یا داخل کج هستند که باعث میشود راه رفتن و دور زدن برای آنها دشوار باشد.
اگزستوز متعدد ارثی: این بیماری که با الگوی غالب اتوزومال به صورت ارثی منتقل میشود، شامل ایجاد تومورهای استخوانی خوش خیم است که اگزستوز نامیده میشوند. چنین تومورهایی منجر به رشد ناهموار اندامها و حرکات محدود مفصلها میشوند.
استئوژنز ایمپرفکتا: استئوژنز ایمپرفکتا که بیماری استخوان شکننده نیز نامیده میشود، این بیماری ژنتیکی منجر به تولید کمتر غضروف میشود که باعث شکنندگی استخوانها و مفصلهای شل میشود. استئوژنز ایمپرفکتا همچنین به صورت الگوی غالب اتوزومال ارثی منتقل میشود.
استئوپتروز: استئوپتروز یک اختلال ارثی نادر است که بازجذب استخوان به خاطر اختلال در استئوکلاستها مختل میشود. این منجر به افزایش تراکم استخوان و سخت شدن استخوانها میشود.
اسپینا بیفیدا: اسپینا بیفیدا یک نقص لوله عصبی است که بافتهای اسکلتی اطراف نخاع بدون رشد باقی میمانند. تحت شرایط عادی، دو طرف استخوانهای مهره به همدیگر متصل میشوند تا ستونی در اطراف نخاع تشکیل دهند. در مورد این اختلال، چنین چیزی اتفاق نمیافتد.
دیسپلازی فیبری: دیسپلازی فیبری جهش ژنی است که ارثی نیست و در شکم مادر اتفاق میافتد. دیسپلازی فیبری بیماری است که بافتهای فیبری شروع به رشد در جای استخوانهای عادی میکنند. بافتهای فیبری طی رشد استخوانها گسترش پیدا میکنند و آنها را ضعیفتر و ضعیفتر میکنند. اگر جهش در مراحل اولیه رشد جنین اتفاق بیافتد، بافتهای بیشتری را تحت تأثیر قرار میدهد. چون جهش قبل از تولد اتفاق میافتد، اختلال ژنتیکی در نظر گرفته میشود ولی، ارثی نیست چون، اسپرم یا تخمک در جهش به جنین منتقل نمیشود
هیپوفسفاتمی: کاهش سطح فسفر در بدن منجر به هیپوفسفاتمی میشود. شرایطی مانند اسهال مزمن، قحطی، کمبود ویتامین D و غیره میتوانند منجر به بروز این بیماری شوند. شخصی که از هیپوفسفاتمی رنج میبرد ضعف عضلانی و درد استخوانها را تجربه خواهد کرد. و افرادی که از این بیماری رنج میبرند همچنین از بین رفتن دندانها در سن پایین را تجربه میکنند و استخوانها بیشتر مستعد شکستگی میشوند. کودکان مبتلا به هیپوفسفاتمی شکل سر غیر عادی دارند و اندامهای بیش از حد کوتاه با مفصلهای بزرگ دارند.
استئوسارکوم: این نوعی سرطان استخوان است که شامل رشد تومورهای سرطانی در نواحی دارای رشد سریع استخوانهاست. استئوسارکوم بیشتر در دوران کودکی و بلوغ اتفاق میافتد و میانگین سن تشخیص آن 15 سال است.
کندروسارکوم: کندروسارکوم سرطان استخوان بدخیمی است که منشأ آن غضروف است. استخوانهای لگن، استخوانهای شانه و قسمتهای بالای اندامها شایعترین محلهای منشأ کندروسارکوم هستند. کندروسارکوم بیشتر در بزرگسالان شایع است.
سارکوم یوئینگ: سارکوم یوئینگ نوعی سرطان استخوان اولیه است و ممکن است در استخوانهای بلند، استخوانهای لگن یا حتی استخوانهای مسطح جمجمه اتفاق بیافتد. سارکوم یوئینگ بیشتر در کودکان شایع است و به طور کلی در دوران بلوغ ایجاد میشود. سرطان سپس به بافتهای دیگر بدن نیز متاستاز میشود.
آرتروز: آرتروز گروهی از بیماریهاست که شامل التهاب مفاصل است. خود ایمنی، ساییدگی و پارگی مفصلها و بافتهای مربوطه و عفونت از علل شایع ابتلا به آرتروز هستند. بسته به علت و بافت تحت تأثیر قرار گرفته حدود 100 نوع آرتروز شناسایی شده است.
استئومیلیتیس: استئومیلیتیس ناشی از عفونت استخوان به خاطر عفونت اندامهای دیگر بدن یا به خاطر جراحی است. استئومیلیتیس با درد و التهاب شدید در استخوان عفونی، تب، لرز، حالت تهوع و ضعف توصیف میشود. استافیلوکوکوس اورئوس شایعترین عامل مسبب استئومیلیتیس است.
پوکی استخوان: پوکی استخوان از شایعترن بیماریهای استخوان است و با کاهش تراکم مواد معدنی استخوان توصیف میشود. پوکی استخوان ناشی از عدم تعادل در تشکیل استخوان و فرآیند بازجذب استخوان است. استخوانها ضعیف میشوند و به سادگی میشکنند.
نرمی استخوان: این اختلال شامل نرم و ضعیف شدن استخوانها به خاطر کمبود ویتامین D، کلسیم و فسفات است. علائم نرمی استخوان عبارتند از درد و حساسیت استخوانها به درد، گرفتگی عضلات، تغییرشکل دندانها و اسکلتی و غیره.
اسکولیوز: اسکولیوز بیماری با انحنای بیش از حد یا غیر عادی ستون فقرات است. اسکولیوز با کمر درد مزمن و درد در قسمت پایین پشت و همچنین مشکل در خم شدن، پیچش یا برداشتن اشیاء توصیف میشود.
استئونکروز: عدم رسیدن خون کافی به مفصلهای بزرگ مانند ران، شانه، آرنج و زانو منجر به مرگ بافتهای استخوانی در آن ناحیه میشود. این حالت استئونکروز نامیده میشود. این میتواند به خاطر جراحت، زخم، پرتودرمانی، شکستگی و دررفتگی استخوان اتفاق بیافتد.
کمبود ویتامین C: کمبود ویتامین C منجر به ترمیم ضعیف زخمها میشود. این بیماری باعث بیماریهای لثه، ضعف و خونریزی پوست میشود. علت اصلی کمبود ویتامین C پختن بیش از حد غذاست چون، محتویات ویتامین C غذا را از بین میبرد.
بیماری پاژه: بیماری پاژه بیشتر مردان و زنان مسن را تحت تأثیر قرار میدهد. سرعت متابولیسم در شخصی که از بیماری پاژه رنج میبرد تغییر پیدا میکند. استخوانها در بدن انسان معمولاً تجزیه میشوند و خود را دوباره میسازند. فرآیند تجزیه استخوان در این بیماری سریعتر از سرعت تجدید استخوانهاست. در نتیجه، استخوانها شکننده، ضعیف و مستعد شکستگی و عفونت میشوند.
بیماری ویلسون: مس دربدن انسان نقش مهمی در حفظ استخوانها، اعصاب، کلاژن و غیر ایفا میکند. کبد مس اضافی بدن را با کمک صفرا دفع میکند. بیماری ویلسون هنگامی اتفاق میافتد که مقدار اضافی مس از بدن حذف نمیشود و شروع به تجمع در کبد، مغز و اندامهای حیاتی دیگر بدن میکند.
سلامت دستگاه اسکلتی ما به انواعی از عوامل از جمله ژنتیک، رژیم غذایی، سبک زندگی و ورزش بستگی دارد. عدم توجه به این جوانب میتواند منجر به بروز انواع بیماریهایی شود که نه تنها دردناک هستند بلکه همچنین انجام فعالیتهای ساده را بسیار دشوار میکنند.