حفاظت ازتالاب ها به عنوان زیست بومی ارزشمند در طبیعت چند سالی است در کشور جدی گرفته شده اما دراین میان نقش جوامع محلی در اجرای موفق آن بسیار حایز اهمیت است؛ کاری که در قالب یک طرح مردمی برای حفاظت تالاب حله انجام شده است.
به گزارش به نقل از ایرنا،تالاب حله یکی از تالاب های استان بوشهر است، این تالاب درسال 1342براثر طغیان رودخانه حله به وجود آمد و از آن سال به بعد به عنوان تالاب و منطقه حفاظت شده زیر نظر محیط زیست استان بوشهر قرار گرفت، آب این تالاب از سرریز جریان رودخانه دالکی و شاپور، بارندگی زمستانه و تا حدودی جزر و مد خلیج فارس تامین می شود البته اکنون به علت خشکسالی وضعیت مناسبی ندارد.
تاثیر سد سازی دامن تالاب حله را هم گرفته است، از زمانی که سد رییس علی دلواری بر روی رودخانه شاپور احداث شد حقابه این تالاب قطع و از حدود 20 هکتار وسعت بنا به گفته سازمان حفاظت محیط زیست اکنون به 8 هزار هکتار رسیده اما رییس هیات مدیره انجمن توسعه سبز اقلیم پاک بوشهر معتقد است وسعت این تالاب در بهترین حالت حدود 5 هزارهکتار است.
ستاره تناور گفت: استان بوشهر به دلیل موقعیت خاص مکانی، شرایط نامساعد اقلیمی، کمی منابع آب های سطحی و زیرزمینی، بالا بودن سطح آب های زیر زمینی شور در سواحل و بنادر، قرار گیری در معرض ریزگردها و تمرکز منابع انرژی نفت و گاز و پتروشیمی در سراسر نوار ساحلی موجب تخریب و تغییر چشم اندازهای خشکی و دریا شده است.
وی با اشاره به خشک شدن تالاب حله به علت خشکسالی افزود: با توجه به اهمیت موضوع، انجمن توسعه سبز اقلیم پاک بوشهر اوایل سال 94 طرح تغییر نگرش جوامع محلی در خصوص کارکردها و ارزش های تالاب حله را تهیه و به دفتر طرح حفاظت از تالاب های ایران ارایه کرد که مورد موافقت قرار گرفت.
وی درباره آشنایی این انجمن با طرح حفاظت از تالاب های ایران گفت: قرار است برنامه جامع مدیریت زیست بومی تالاب حله توسط این طرح تهیه شود از این رو برای این کار کارگاه هایی در منطقه برگزار می شود که ما هم به عنوان انجمن زیست محیطی در آن حضور داریم که این حضور موجب آشنایی با اعضای طرح حفاظت از تالاب های ایران شد.
این فعال محیط زیست ادامه داد: برنامه مدیریت جامع تالاب حله یک بخش اجتماعی هم دارد که بر این اساس نیاز بود یک سری برنامه های فرهنگی و اجتماعی در کنار برنامه های مدیریت زیست بومی شکل گیرد که نیازمند تغییر نگرش جوامع محلی نسبت به تالاب بود که برای این کار انجمن توسعه سبز اقلیم پاک بوشهر وارد عمل شد.
وی افزود: با اینکه جوامع محلی همجوار با تالاب سالهای سال است از این تالاب بهره می برند اما هیچگاه به اهمیت آن پی نبردند، شاید علت آنهم دیده نشده آنها توسط نهادها و سازمان های متولی مانند محیط زیست و جنگل و مراتع بود، از این رو اهالی بومی ارتباط خوبی با تالاب نداشتند چون نگاهشان این بود که تالاب خاصیت چندانی برای آنها ندارد در حالی سود زیادی از جمله تعلیف دام و ساخت صنایع دستی را از تالاب می بردند اما باز تعلق خاطری به آن نداشتند.
تناور اظهار کرد: البته علت اصلی این عدم اهمیت دادن به تالاب، شناخت ناکافی آنها از تالاب و شاید هم نادیده گرفته شدن از سوی نهادهای ذیربط بود، شاید چون ارتباط درستی میان سازمان ها و جوامع محلی برقرار نبود اهالی خود را جدا از تالاب می دانستند.
وی تاکید کرد: از این رو لازم دیدیم به عنوان یک سازمان مردم نهاد به موضوع ورود کنیم تا شاید بتوانیم ارتباط بهتری با جوامع محلی برقرار کنیم، بر این اساس در این طرح سه گروه کشاورزان، زنان و کودکان را تعریف کردیم و سعی کردیم برای هر گروه راهکارهایی برای گفت و گو تعریف کنیم که می توانست در قالب کارگاه، تور و یا نشست های صمیمانه باشد.
تناور گفت: بر این اساس دو تور گردشگری تالاب برای کودکان و زنان اجرا کردیم که نتایج بسیار جالبی به همراه داشت، با اینکه کودکان در همان منطقه تالاب حله زندگی می کردند اما هیچ آشنایی با این حوضه آبی نداشتند اما در این تور متوجه اهمیت آن شدند.
وی افزود: همچنین نشست هایی هم با کشاورزان داشتیم که بسیار مفید بوده است به طوری که برخی از آنان می گفتند ما سالها است از این تالاب استفاده می کنیم اما اصلا متوجه اهمیت آن نبودیم اکنون که بخش های زیادی از آن خشک شده و روستای ما ( روستای کره بند واقع در اطراف تالاب) دچار خشکسالی شده به اهمیت آن پی برده ایم.
رییس هیات مدیره انجمن توسعه سبز اقلیم پاک بوشهر گفت:اهالی این منطقه به راحتی ارتباط برقرار نمی کنند اما ما با تلاش توانستیم نگاهشان را تغییر دهیم و اکنون به راحتی به صورت خودجوش وارد عمل می شوند به طوری که اهالی منطقه به ویژه زنان در مراسم روز جهانی تالاب ها به اراده خود در مراسم شرکت کردند.
وی افزود: شغل اصلی مردم منطقه از جمله روستای کره بند کشاورزی و دامپروری است که نیاز به آب دارد بنابراین وقتی آب نباشد این شغل ها هم از بین می رود اتفاقی که اکنون برای این منطقه افتاده است و موجب شد جمعیت هزار و 800 نفری روستا به حدود هزار و 200 نفر کاهش یابد.
تناور اظهار کرد: خشکی به روستا که زمانی سرسبز و محل پرورش اسب های اصیلی بوده غالب شده است، شاید علت نامگذاری روستا هم همین کره های اسب باشد اما به هر حال امروزه خشکسالی گریبان این روستا را گرفته به طوری که مردم زمین های خود را کاشته اند اما حتی یک گندم هم به علت خشکی زمین سبز نشده است و مردم خود از این وضعیت بسیار ناراحت هستند.
وی گفت: برای این طرح فاز دوم هم تعریف کردیم که مربوط به حقابه تالاب حله است، در تمام این سالها حقابه تالاب نادیده گرفته شد و علت خشکسالی و خشکی تالاب احداث سد رییس علی دلواری بر روی رودخانه شاهپور است.
این فعال محیط زیست تاکید کرد: زمانی که سد احداث شد قرار بود وضع بهتر شود اما همیشه در طرح های کلان کشاورزی را در اولویت قرار می دهند و سهم طبیعت نادیده گرفته می شود در حالی که اگر طبیعت نباشد کشاورزی هم نیست، این دو باید در کنار هم دیده شوند، اگر به طبیعت توجه نشود جواب می دهد که خشک شدن تالاب حله هم جواب و قهر طبیعت به عملکرد انسان است.
وی اظهار کرد: زمانی که سد احداث شد دیگر آب به تالاب نرسید و روبه مردن رفت، اما در مقابل در بالادست نخلستان ها و مزارع غرق آب شدند و اکنون تالاب به این نابرابری واکنش نشان داده و جواب تمام بدی های ما را می دهد.
تناور گفت: شکارهای بی رویه، تنش بر سر مالکیت و بازپس گیری زمین های کشاورزی، قطع پوشش گیاهی و آتش سوزی عمدی برای کشت زمستانه گندم و دامپرروی و تغییرات اقلیمی در سال های اخیر از دیگر مواردی است که موجودیت تالاب را در معرض خطر جدی قرار داده است.
وی اظهار کرد: زمانی تالاب حله محل زمستان گذرانی پرندگان مهاجری بود که از سیبری وارد می شدند اما اکنون دیگر خبری از آنها نیست، تالاب خود نیز پرندگان زیادی داشت که دراج گونه شاخص این تالاب است و گرگ، گراز و روباه نیز در این تالاب زیاد بود اما اکنون بسیار کم شده اند.
