زرین شهر

زرین شهر (ریز سابق)شهرستان زرین شهر یاهمان شهرستان لنجان یکی از شهرهای استان اصفهان در مرکز ایران است. این شهر مرکز شهرستان لنجان استان اصفهان است. جمعیت زرین‌شهر بر اساس سرشماری سال 1385 خورشیدی برابر با 56٬375 نفر بوده‌است. و جمعت این شهر در آمارگیری سال 1390برابر 60118نفر بوده است.

زرین‌شهر، در 32 کیلومتری اصفهان واقع شده‌است و از آب و هوایی خشک با فصول نامنظم برخوردار است. میزان بارندگی در این شهر بطور متوسط سالیانه 115 میلی‌متر و متوسط درجه حرارت سالیانه 14+ درجه سانتیگراد می‌باشد.

اماکن تاریخی این شهر عبارتند از: مسجد جامع و مسجد صباحی که مسجد صباحی مربوط به سدهٔ پنجم هجری و حضور اسماعیلیان در این منطقه می‌باشد.

رودخانه زاینده‌رود از کنار آن عبور می‌کند. آب وهوای آن خنک بوده ولی به دلیل مجاورتش با کارخانه‌هایی چون ذوب آهن و صنایع دفاع آب و هوایش آلوده شده‌است.

آبشار شاه لوکاک در نزدیکی این شهرستان واقع است. مسجد صباحی از جاذبه‌های گردشگری آن می‌باشد.

شهر زرین‌شهر به دلیل مجاورتش با کارخانه ذوب آهن اصفهان مورد موج مهاجرت اقوام مختلف از سراسر ایران قرار گرفته که بیشتر آنها را قوم بختیاری تشکیل می‌دهند. سنتی ماندن برخی از محل‌ها از جمله قهوه‌خانه‌های مجاور رودخانه جلوه خاصی را به این شهر داده‌است.

پارک زرین‌شهر در حاشیه زاینده‌رود از مکان‌های دیدنی آن است.

کشاورزی

از جمله محصولات مهم این منطقه برنج لنجان است که در زرین شهر و شهرهای اطراف کشت می‌شود. در بیشتر مناطق کشاورزی و شالیکاری (به زبان محلی: تولِکی) هنوز به صورت سنتی و با دست انجام می‌پذیرد. از جمله مناطق مهم کشت برنج در زرین شهر می‌توان به قروق، طوله شوغالی و باغ آقا اشاره کرد .

تاریخچه

مرکز شهرستان لنجان به سبب مجاورت با زاینده رود در سال 1336 طبق مصوبه شورای شهر ریز، با الهام از نام کهن زرین‌رود به زرین‌شهر تغییر نام یافت. به گفتهٔ باستان‌شناسان، اشیاء کشف شده در تله‌های باغ محمود، باغ دراز و تله کافر که در جنوب این شهر و در مجاورت مادی کهن ریز قرار دارد، برآمده از دل معدودی از تپه‌های باستانی مسیر زاینده رود می‌باشد که از لحاظ تاریخی همدوره با تمدن سیلک کاشان است. از دیگر آثار تاریخی فرهنگی این منطقه می‌توان به مسجد صباحی (مسمی به رییس فرقه اسماعیلیه) حمام صحرایی با کتیبه 800 ساله، قلعه اعراب، پل شاه نشین و تالار کهن ریز، آسیاب‌ها، کبوتر خانه‌ها و عصار خانه، حمام‌های خزانه‌ای، قلعه‌های دفاعی و مساجد گوناگون اشاره کرد که به جز مسجد رحیم خان (جامع) قلعه حسین آباد و باغ برجی شرق ریز مربوط به دوره قاجار و حوزه علمیه قدیمی ریز کلیه آثار ذکر شده در هجوم صنعت و توسعه بی حساب همچون دیگر نمادهای تاریخی فرهنگی شهر از صفحه روزگار محو گردیده‌اند.

بزرگان

فیلسوف اسماعیل ابن محمد ریزی (از دانشمندان قرن هفتم هجری قمری)صاحب کتب رساله نصرتیه و حیات النفوس، علامه ملا عبدالوهاب ریزی صاحب چند جلد تعلیقات مفصل بر کتاب القسطاس المستقیم و رسالاتی در احکام متوفی 1281(ه-ق)، علامه شیخ مرتضی ریزی (پیشوای دینی اهالی اصفهان و اطراف و رهبر مبارزات آنان در مقابل تعدیات ظل السلطان و ارسال کننده حکم درخواست انفصال ایشان از حکومت اصفهان و پشتیبان مردم تاخلع نهایی او از حکومت اصفهان) مدفون در تکیه ریزیها تخت فولاد اصفهان متوفی1329(ه-ق)، شیخ ابوالمعالی ریزی اولین استاد حضرت آیت الله بروجردی مرجع اعلای تشیع، مجتهد و فقیه اصولی آقاشیخ ابوالفضل ریزی (مدفون در تکیه ریزی تخت فولاد متوفی 1339 ه-ق)، شیخ ضیاء الدین ریزی از علمای برجسته حوزه نجف اشرف، ملا حسن ریزی شاگرد خاص حوزه درس حاجی آباده‌ای و مدفون در تکیه آباده‌ای تخت فولاد اصفهان متوفی(1299 ه-ق)، آقا سید اسماعیل ریزی از علمای برجسته سامرا ونجف اشرف و شاگرد میرزای بزرگ شیرازی در سامرا (از رهبران مذهبی مشروطیت و نماینده اولین دوره مجلس شورای ملی، آیت الله شیخ محمود شریعت ریزی نوه شیخ ابوالمعالی ریزی و حاج سید نظام الدینی خطیب و مدرس حوزه و فقیه وارسته مریم ریزی صاحب کتاب وزین و مرجع مطالب السوال، شیخ جعفر ریزی پدر فقیه وارسته مریم ریزی، سید آقاجان نوربخش جد اعلای دکتر محسن نور بخش وزیر اقتصاد و دارایی و رییس اسبق بانک مرکزی، ملا لطف اله شمس الواعظین ریزی صاحب کتب جواهر الکلام و شمس طالعه، ملا ابوالقاسم ریزی، ابوالحسن ریزی همچنین هنرمندان، صنعتگران و شخصیت‌های اجتماعی برجسته همچون سردار جعفرقلی خان ریزی (رهبر اهالی ریز درمبارزه علیه تعدی‌های شاهزادگان قاجار)، میرزا عبدالجواد خطیب از خطاطان برجسته اصفهان و صاحب دیوان اشعار با قریب بر سه هزار بیت شعر و استاد نامدار حاج علی پرورش سازنده اولین پل معلق کشور بر روی زاینده رود با ابزار ساده آهنگری قدیم و میرزا احمد نقاش استاد حاج میرزا آقا امامی معروف از نقاشان برجسته کشور در دوره قاجار اشاره کرد که همه و همه به عنوان زیر ساختار جامعه علمی فرهنگی شهر در عصر نوین منجر به ظهور چهره‌های شاخصی همچون پرفسور عبدالرحیم رجایی ریزی، دکتر خدامراد مرادیان، دکتر هوشنگ رجایی ریزی، پروفسور مهدی پرورش ریزی و فاطمه وردیان (نفر سوم المپیاد جهانی ریاضیات و صاحب نظریه گراف ریاضی)، و ده‌ها چهره برجسته علمی فرهنگی دیگر گردیده‌است.

تقسیمات کشوری

شهرستان لنجان شامل هشت شهر، دو بخش و بیش از سی روستا می‌باشد.

بخش مرکزی شهرستان لنجان

اُشیان:این بخش به نام سر بلوک لنجان معروف است وتقریبا قبل از سال54 کلیه روستا‌ها از جمله خود زرین شهر(قبلا ریز می‌گفتند)جز این بخش بوده وهم اکنون دارای 2200نفرجمعیت است. شغل اکثر مردم آزاد وتعداد کارمند دولتی انگشت شمارند.
دهستان خرم‌رود

دهستان

دهستان چم رود
دهستان زیرکوه
دهستان چم کوه

شهرها

باغ بهادران
چرمهین

روستاهای بخش باغبهادران شورجه – چم آسمان – چم پیر – مورکان – همام – کرچگان-کته شور – دورک – صادق آباد -برنجگان – خشوئیه – آیدوغمیش – زرد خشوئیه – حاج الوان – قلعه ترکی – پرکستان – چم علیشاه – چم کهریز – چم نور (چم گاو) – چم طاق – چم حیدر – چم یوسفعلی – کچوئیه- زمان آباد – هاردنگ – لای بید – حاجت آقا- قلعه آقا – کلیشاد رخ – رکن آباد – جعفرآباد – قلعه سنگی درطرح جدید منطقه‌ای کردن لنجان به سبک زیر است.

زرین شهر(منطقه مرکزی1لنجان)

فولادشهر(منطقه2لنجان)

ورنامخواست(منطقه3لنجان)

چمگردان(منطقه4لنجان)

سده(منطقه5لنجان)

زاینده رود(منطقه6 لنجان)

باغبادران(منطقه7لنجان)

چرمهین(منطقه8لنجان)

شهرستان لنجان در سالهای پیش از 1355 ه. ش به لنجانات معروف بود. لنجانات شامل شهرستان‌های فلاورجان و مبارکه کنونی و بخشی از خمینی شهر فعلی بوده‌است؛ که در سالی 1355 بخش فلاورجان و سال 1369 نیز بخش مبارکه از آن جدا و به شهرستان تبدیل شدند. درحال حاضر شهرستان لنجان دارای هشت شهر و دو بخش و پنج دهستان است. بخشها شامل دو بخش مرکزی و باغ بهادران. بخش مرکزی شامل دهستانهای آسیان و خرم رود و بخش باغ بهادران شامل دهستانهای چم رود و چم کوه و زیر کوه می‌باشد. شهرها شامل: زرین شهر، فولادشهر، چمگردان، سده، ورنامخواست،چرمهین ، باغ بهادران و زاینده رود است.

جغرافیای طبیعی

شهرستان لنجان با وسعت 5/1172 کیلومتر مربع در فاصله 35 کیلومتری جنوب غربی اصفهان قرار گرفته‌است. ارتفاع نسبی ان از سطح دریا 2270 متر است و دارای آب و هوایی متغیر که همواره تحت تأثیر ناحیه نیمه خشک مرکزی و نیمه مرطب چهارمحال و بختیاری قرار می‌گیرد. ارتفاعات آن شامل کوههای گاوپیسه از رشته کوههای مرکزی که در شمال شهرستان واقع شده‌اند و کوههای بیدکان و کوهستان «رخ» در غرب آن می‌باشند. لازم به ذکر است که خط مرزی این شهرستان با استان چهارمحال و بختیاری از میان کوهستان «رخ» عبور می‌کند.

جغرافیای اقتصادی

لنجان محل بزرگترین کارخانه‌های کشور است. تأسیسات عظیم ذوب آهن و کارخانه‌ها و شرکتهای اقماری آن و نیز کارخانه‌های صنایع دفاع در محدوده این شهرستان و تعداد زیادی از صنایع و کارخانه‌های کوچک و بزرگ به این منطقه بافت صنعتی بخشیده که بر رونق و آبادانی منطقه نیز افزوده شده‌است؛ همچنین صنایع دفاع نیز در محدوده شهر زرین شهر قرار گرفته که در نوع خود در کشور بی نظیر است.

کشاورزی

لنجان از لحاظ کشاورزی مهمترین تولید کننده برنج در استان به شمار می‌آید. برنج این منطقه از نوع صدری اما بسیار خوش بو و خوش طعم است؛ چنانچه عطر برنج لنجان را در هیچ نقطه‌ای از جهان نمی‌توان یافت. به همین خاطر در سطح استان هوا خواه بسیار دارد و کلیه تولیدات آن در همین استان مصرف شده وامکان صدور نمی‌یابد. سایر محصولات این منطقه، گندم، چعندر قند، صیفی جات و اقسام میوه‌های سردرختی است.

لنجان از واژه «لنج» به معنی بیشه زار و سبزه زار گرفته شده‌است.

مردم شناسی

ساکنان زرین شهر از دیرباز لنجانی بوده‌اند که با مشروطیت و بعدها باتأسیس کارخانه‌های متعدد در این منطقه و سیل مهاجران برای اشتغال ؛ گروههای بزرگی از طوایف بختیاری و خوزستانی به این خطه وارد شدند که بخش عمده آنان در زرین شهر سکونت دارند.

صنایع

کارخانه ذوب آهن از بزرگ‌ترین صنایع این شهرستان است. کارخانه صنایع دفاع، مجتمع فولاد مبارکه، کارخانه نوید منگنز، کارخانه سیمان سپاهان دیزیچه و زرین خودرو از جمله صنایع این منطقه‌اند.

دردهه‌های اخیر با توجه به احداث صنایع عظیم دراین شهرستان وکشاورزودامداربودن مردم بومی منطقه بسیاری از نیروهای فنی از سایر نقاط کشور خصوصاً خوزستان و چهارمحال بختیاری با توجه به اشتغال فنی قبلی در صنایع فولاد و نورد خوزستان، نفت، گاز و پتروشیمی ونیروگاهی دراین شهرستان ساکن شده‌اند.

مراکز گردشگری

امامزاده سید ابراهیم ورنامخواست
پارک ملت ورنامخواست در مجاورت امامزاده
امامزاده باباسبز روستای اُشیان
امامزاده سید هادی محمد روستای هاردنگ
کنار رودخانه زاینده رود(معروف به سر سنگ)روستای اُشیان
پارک ساحلی شهر سده لنجان
پارک ساحلی شهرچمگُردان
پارک ساحلی زرین شهر
مسجد رحیم خان(جامع)زرین شهر
مناظر بسیار زیبای حاشیه زاینده رود
آبشار شاه لوکاک ر نزدیکی شهر چرمهین
مجموعه باستانی کوه قلعه بزی
برجهای کبوترخانه زرین شهر و ورنامخواست
زیارتگاه بابا شیخ علی شهر زاینده رود
امامزاده شاهزاده ابراهیم(ع) شهر باغبهادران
مجموعه چهاربرج باغبهادران
پیر چنارروستای خشوئیه

سایر جاذبه‌ها

پارک ساحلی زاینده رود در زرین شهر

ویلاهای ساحلی باغ بهادران

چشم انداز گردنه رخ

مجموعه تفریحی و قایقرانی ذوب آهن

منطقه گردشگری سعید آباد

منطقه گردشگری باغ بهادران

منطقه گردشگری برنجکان

بافت تاریخی و دیدنی روستای خشوئیه