تاریخ خبر : 1393/2/6 – به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران(istta) به نقل از کسب و کار، مناطق آزاد که عمدتا در مناطق مرزی ایران واقع شده‌اند ضمن ایجاد فضای بازتر برای کسب‌وکار و سرمایه‌گذاری می‌توانند به یکی از نقاط قوت توسعه در گردشگری هر کشوری تبدیل شوند. منطقه آزاد تجاری، عبارتی است که هر شنونده‌ای با شنیدن آن به یاد تجارت، دادوستد و صادرات و واردات در قالب شرایط گمرکی می‌افتد. مناطق آزاد که عمدتا در مناطق مرزی ایران واقع شده‌اند ضمن ایجاد فضای بازتر برای کسب‌وکار و سرمایه‌گذاری می‌توانند به یکی از نقاط قوت توسعه در گردشگری هر کشوری تبدیل شوند. ایران اکنون چیزی در حدود 7 صدم تا 10 صدم از بازار گردشگری دنیا را به خود اختصاص داده در حالی که طبق برنامه‌ریزی تا افق چشم انداز 1404 باید به حدود 2 درصد برسد. باید رقم گردشگران ورودی به ایران 20 تا 25 میلیون باشد تا به اهداف مورد نظر دست پیدا کرد که این امر بدون برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مرتبط با گردشگری قابل دسترسی نخواهد بود.
مـدیـریـت‌هـــای مناطق آزاد برای فــراهــم‌آوردن امکانات جهانگردی و تامین ابزار و وسایل لازم برای توسعه این صنعت سعی فراوان و قابل ملاحظهای میکنند. هم‌اکنون در بسیاری از این مناطق امکانات و نیازهای اولیه مربوط به گردشگری فراهم شده اما این همه، چیزی نیست که با تکیه بر آن بتوان به جذب گردشگران داخلی و خارجی امیدوار بود و بالطبع در این زمینه باید توانایی‌ها، امکانات و تسهیلات خود را بسیار بالاتر از آنچه که امروز هست، افزایش دهیم.
به عقیده رضانژاد کارشناس اقتصادی، ایجاد امکانات لازم برای رشد صنعت توریسم و جذب جهانگرد یکی از راه‌های کمک مناطق آزاد به اقتصاد ملی است.
وی معتقد است می‌توان استعداد جاذبه‌ای توریستی جزیره‌ها را متناسب با خواسته‌ها و سلیقه گردشگران خارجی و داخلی شکل داد تا انگیزه مسافرت به مناطق آزاد در توریست‌ها افزایش یافته و از این راه به درآمدهای مناسبی دست یافت.
مناطق آزاد کشور ما به عنوان مناطق جذب گردشگران خارجی و نیز مکان‌های گردشگری داخلی عمدتا با بینش‌هایی درون‌گرایانه و بر اساس نیاز و ساختار ذهنی و فرهنگی جهانگرد داخلی طراحی شده‌اند و چنانچه هدف جذب جهانگرد خارجی باشد، چنین دیدگاهی از بنیاد باید دگرگون شود و شرایط و امکانات و ساختارهای تازه‌ای در آنها فراهم شود.
از نگاه بین‌المللی، فلسفه اصلی رویکرد کشورهای در حال توسعه به ایجاد مناطق آزاد، دستیابی به توسعه اقتصادی است. این کشورها برای تحقق توسعه، با کمبودها و محدودیت‌هایی روبه‌رو هستند، اگرچه از برتری‌ها و امکاناتی نیز برخوردارند. منطقه آزاد، ابزاری است که می‌تواند تا حدودی کمبودها را جبران و امکانات و برتری‌های بالقوه را در سطح ملی به توانایی بالفعل تبدیل کند.
ایران یکی از کشورهای درحال توسعه است که با وجود برخورداری از منابع عظیم انسانی و اقتصادی، ویژگی متنوع آب‌وهوایی، منابع قابل توجه معدنی و نفتی، برخورداری از جاذبه‌های توریستی بی‌نظیر و آثار باستانی نتوانسته است، مراحل دستیابی به توسعه مطلوب را به‌طور کامل طی کند.
براساس پژوهش‌های صورت گرفته در بخش گردشگری و اتفاقاتی که تا به امروز در این حوزه رخ داده اگر بخواهیم با نگاه توسعه گردشگری به مناطق آزاد تجاری بنگریم لزوم ایجاد برخی از سازوکارها در جهت توسعه گردشگری احساس می‌شود. برای مثال چنانچه ورود و تجارت در مناطق آزاد برای عموم مردم تسهیل شود، به طبع توسعه گردشگری در این مناطق رونق خواهد یافت.
پس اگر دولت در یک طرح جامع به گسترش و تعدد مناطق آزاد تجاری در سطح پهناور در کشور مبادرت کند هر منطقه آزاد تجاری ایجاد شده بستر مناسبی برای فعالیت‌های گردشگری خواهد شد. اگر همانطور که پایانه‌های گمرکی محدود به شهرهای مرزی نیستند و در پایتخت هم امکان ترخیص کالا از گمرک وجود دارد، مناطق آزاد تجاری هم در نقاط مرکزی و پر جمعیت کشور احداث شوند بستر مناسبی برای توسعه گردشگری بوجود میآید.
بدین گونه می‌توان رونق اقتصادی را با توسعه توام مناطق آزاد تجاری و پایگاه‌های گردشگری در کنار هم ایجاد کرد از سوی دیگر با افزایش این مناطق کسانی که هدفشان از گردشگری بیشتر خرید کالاهای متنوع است به شیوه‌ای آسان‌تر با طی مسافتی کمتر به خواسته خود خواهند رسید. برای مثال اگر خانواده‌ای سالی یک‌بار به جزیره کیش یا حتی خارج از کشور برای خرید سفر می‌کردند و به علت بعد مسافت متحمل صرف زمان بیشتر و افزایش هزینه‌های جاری می‌شدند حال با به وجود آمدن این شرایط می‌توانند با طی مسافتی کمتر و در مرزهای کشور خود را سریع‌تر به منطقه آزاد رسانده و چه بسا همین امر باعث تشویق گردشگری و تعدد سفرهای در طول سال خواهد شد.
با نگاهی به سفرهای نوروزی ایرانیان به سهولت می‌توان مشاهده کرد که برای مناطق آزاد جنوبی کشور مانند اروند، فقط در طول ایام نوروز امکان پذیرایی از گردشگران وجود دارد که یکی از دلایل آن گرم بودن جنوب کشور در این ایام است. دلیل دیگر طولانی بودن مسیر تا مرکز کشور
(1005 کیلومتر تا تهران) و… خواهد بود.
از سوی دیگر کاهش مسیر سفر برای گردشگران که به قصد خرید کالا طی مسیر میکنند از جنبه‌های مختلفی چون کاهش هزینه‌های سفر، مصرف سوخت و انرژی، کاهش تصادفات جاده‌ای و همچنین امکان چنین سفرهایی در زمان‌های کوتاه‌تر مانند تعطیلات آخر هفته ممکن خواهد شد. این سازو کار می‌تواند موجب توسعه پایدار در مناطق کمتر توسعه یافته از نظر حوزه گردشگری شود.
رحیم یعقوب‌زاده، پژوهشگر و استاد گردشگری در دانشگاه علم و فرهنگ تهران در این زمینه نظر دیگری داشت و به «کسب‌وکار» گفت: این موضوع را باید در ابتدا از 2 دیدگاه مورد بررسی قرار داد: از یک سو مسئله امنیت و از سوی دیگر دسترسی به این مراکز.
وی ادامه داد: بسیاری از کارشناسان گردشگری معتقد هستند که نباید مناطق آزاد تجاری خارج از خاک سرزمین (اصلی) باشد چون امنیت این مناطق بسیار مهم است. مناطقی مانند کیش و قشم به دلیل دوری از تهران و در دسترس نبودن و خارج از خاک اصلی شرایط بهتری برای سرمایه‌گذاری خارجی و جذب توریست دارند زیرا شرایط این مناطق به گونه‌ای است که امنیت مالی را برای حفظ سرمایه‌های خارجی مهیا می‌کند که این هم خوب و هم یکی از معایب این مناطق به حساب میآید. خوبی آن از جهت آزادی و امنیت برای سرمایه‌گذاران و گردشگران خارجی است که با خیال راحت سرمایه‌گذاری میکنند اما قسمت بد آن قابل دسترس نبودن این مناطق برای سرمایه‌گذاران داخلی است که باید مسافت‌های زیادی را طی کنند که این کار را برای آنها بسیار سخت می‌کند.
وی همچنین به اختلاف عقیده و مذهبی اشاره کرد و ادامه داد: در ایران به دلیل وجود مسائل فرهنگی و مذهبی نمی‌توان این مناطق را خیلی سریع و بی‌محابا به مراکز قابل دسترسی دیگری انتقال داد؛ در نتیجه این کار نیازمند زیرساخت‌های اساسی است که هم بتوان جذب توریست و گردشگر زیادی داشت و هم اینکه امنیت را برای سرمایه‌گذاران خارجی فراهم کرد تا بتوانیم در این صنعت موفق باشیم.
