مخمل نوعی پارچه نخی یا ابریشمی است که یک روی آن صاف و روی دیگر آن دارای پرزهای لطیف و نزدیک به هم و پرزها به یک سو خوابیده است. بعبارت ساده تر مخمل نوعی جامه پرزدار است.آغاز پیدایش مخمل را می توان به قرون اولیه اسلامی نسبت داد. در دوران آل بویه و سلجوقی بعد از افت و رکود زری بافی، بافندگان کاشانی جهت تجلید کتاب آسمانی قرآن در صدد برآمدند تا پارچه ای با ارزش و در خور شان این کتاب اختراع نمایند تا بوسیله آن قرآن را جلد و محفوظ دارند و از آن زمان پارچه مخمل ایجاد گردید.
ری بافی و مخمل بافی از صنایع دستی و هنرهای ظریفی است که از دیر باز در کشور ما رواج بسیار داشته است . با اینکه تاریخ پیدایش زری بافی یطور دقیق معلوم نیست ولی آنچه از نوشته های پیشینیان و نظرات مورخان نتیجه گرفته می شود اینست که حدود 2000 سال قبل محصولات ابریشمی و بافندگی ایران در آسیا و اروپا اعتبار خاصی داشته و بهترین پارچه های زری و مخمل و انواع دیگر آن بدست هنرمندان با ذوق ایرانی بافته شده است . اگرچه بافندگی از صنایعی است که همیشه در ایران مقامی ارجمند داشته ولی بعضی از محققین معتقدند که از پاره ای جهات این صنعت در زمان سلجوقیان به منتهای درجه خود رسید.
در زمان صفویان مخمل نیز در کنار دیگر صنایع نساجی بیش از پیش شکوفا گردید و پیشرفتهای چشمگیری در نوع بافت و رنگ آمیزی و طرح و نقشه آن بوجود آمد. از آنجایی که پارچه مخمل دارای انواع مختلف بوده و به لحاظ طرح و نقشه بسیار متنوع می باشد، لذا با گسترش این هنر در جامعه از مخمل جهت لباس عروس، روتختی، سجاده، کت و عبا، پرده و رویه مبل و صندلی استفاده گردید. در زمان صفویه مخملهای منقوش بسیار با ارزش و گرانبهایی تولید گردید که بیشتر آنها بعنوان هدایای پادشاهان صفویه برای پادشاهان اروپا فرستاده می شد.
