تغذیه ی کودکان را جدی بگیرید!

رژیم غذایی و توصیه های تغذیه ای به مادران

در 6 ماهه اول، افزایش دریافت کالری تا 500 کیلوکالری بیشتر از مقدار توصیه شده روزانه RDA برای سن؛ و پس از آن استفاده از 400 کیلو کالری بیشتر از RAD برای سن، توصیه می شود.
به نیازهای ویژه بزرگسالان یا زنان مسن تر از 35 سال توجه کنید. از اینرو نیازهای انرژی و مواد مغذی متغیر خواهد بود.
افزایش دریافت پروتئین مادر به میزان 15 گرم ( یا تقریباً 65 گرم بری میانگین سنی ). دریافت منابع پروتئینی HBV ( پروتئین با ارزش لیولوژیکی بالا ) را تشویق کنید.
دریافت منابع غذایی ویتامین ها و املاح را تشویق کنید. دریافت کلسیم باید حداقل 1200mg در روز باشد. افزایش ویتامین B کمپلکس ( ویتامین B6 و تیامین ) و ویتامین های A و C باید در رژیم غذایی طرح ریزی شود. برای زنانی که از رژیم غذایی نامناسب برخوردارند و یا مبتلا به بیماری های مزمن هستند ممکن است به دریافت مکمل ها احتیاج شود.
افزایش دریافت مایعات.
منع مصرف الکل
در مورد ویتامین D اگر دریافت مادر کم باشد، به مقدار کافی مورد نیاز از طریق مکمل ها باید تأمین شود.
در مدت زمان بیشتر از 3 ماه اگر کاهش وزن مادر بیش از اندازه بود باید دریافت کالری مادر افزایش یابد.
زنانی که از رژیم گیاه خواری تبعیت می کنند، ممکن است به مکمل های روی، کلسیم، ویتامین D یا ویتامین B12 نیاز یابند. همچنین ممکن است مقدار کارنیتین این رژیم کم باشد.

کودکان نوپا

کودکان نوپا ( بین یک و نیم تا دو سالگی ) تا حدودی قادر به استفاده از غذای خانواده و هضم آن هستند. هر ماه هر توانایی آنها برای اینکه غذایشان را به تنهایی بخورند، بیشتر می شود و حتی می تواند از قاشق و فنجان کوچک برای این کار استفاده کنند.
اگر کودکتان از غذا خوردن امتناع می کند، هرگز برای ترغیب او از تنقلاتی مانند بیسکویت، پفک و شکلات استفاده نکنید چون در نهایت نه تنها به مقصودتان نخواهید رسید، بلکه با این تنقلات بی خاصیت، او را سیر خواهید کرد.
بیشتر مشکلات مربوط به تغذیه کودکان با حفظ آرامش برطرف می شود؛ در نتیجه نباید در مورد تغذیه فرزندتان مضطرب و نگران باشید چون این نگرانی در اغلب مواقع بی مورد است.
اگر کودکتان تمام وقت مشغول فعالیت و جست و خیر است و لحظه ای آرام و قرار ندارد، به احتمال زیاد به اندازه کافی کالری مورد نیاز را دریافت می کند.

راز تشویق

وقتی کودکتان خوب غذا می خورد، از او تعریف و تمجید زیادی کنید و اگر غذای کمی خورد، او را مجبور به غذا خوردن نکنید. توجه داشته باشید که بهترین پاداش برای کودکان و تثبیت رفتارها و عادت های خوب آنها، تعریف و تحسین است.
هرگز این تعریف را به تأخیر نیندازید و بلافاصله بعد از کار خوب، او را تشویق کنید.
از رشوه دادن به فرزندتان هم جدا خودداری کنید. توجه داشته باشید که رشوه با تشویق متفاوت است. زمانی که بعد از کار خوبی به کودکتان پاداش می دهید، در واقع او را تشویق کرده اید و زمانی که برای تغییر رفتار بد او، به وی چیزی می دهید تا شاید اصلاح شود، به او رشوه داده اید.
کودکان به جز غذا خوردن، از همراهی با جمع خانواده لذت می برند، بنابراین پس از اینکه بچه نشستن یاد گرفت، او را سر سفره یا میز غذا ببرید. برای نشستن کودک سر میز غذا باید از صندلی های بلندتر و پشتی دار استفاده کنید. جمع شدن همه اعضای خانواده سر میز با وجود همه دشواری هایش تا حدود زیادی از دردسرهای شما در غذا دادن به فرزندتان جلوگیری خواهد کرد.
بهتر است حداقل روزی یک وعده همه اعضا خانواده دور یک میز یا سفره با هم غذا بخورند. ارتباط بین اعضای خانواده در هنگام غذا خوردن کمتر از ارزش مواد غذایی که دریافت می کنند نیست. کودکان هنگامی که با والدین خود غذا می خورند به مرور آداب درست غذا خوردن را می آموزند.
قوانین غذا خوردن را خیلی ساده و روشن برای فرزندتان توضیح دهید و یادآور شوید بچه ها هم مانند سایر اعضای خانواده باید سر سفره غذا بخورند و اجازه ندارند غذایشان را جای دیگری مثلاً جلوی تلویزیون بخورند.
اگر انتظارات شما از فرزندتان متناسب با سنش باشد و نوع و مقدار غذا را متناسب با سن او در نظر بگیرید، دیگر غذا خوردن به یک کشمکش و دغدغه دائمی در خانه شما تبدیل نخواهد شد.
علاقه یا عدم علاقه کودک به غذاهای مختلف حق طبیعی اوست و نباید او را به خوردن غذاهایی که دوست ندارد وادار کنید. این کار شما نه تنها علاقه ای در او بر نمی انگیزد بلکه باعث تنفر و انزجار بیشتر او خواهد شد. اگر بچه شما غذاهای خاص و مشخصی مثلاً گوشت، قارچ، تخم مرغ و غیره را دوست ندارد بهانه گیر نیست بلکه فقط از این غذای خاص خوشش نمی آید اما اگر غذاهایی که دوست ندارد متغیر هستند. به احتمال زیاد در حال بهانه گیری است.
درباره غذاهایی که کودکتان دوست ندارد خیلی سختگیری نکنید چون با بزرگ تر شدن او علایق غذایش گسترش پیدا خواهد کرد و ممکن است بسیاری از غذاهایی که تا مدت ها از خوردنشان خودداری می کرد را دوست داشته باشد اما در مورد بهانه گیری وضعیت فرق می کند. این نوع بهانه گیری ها پایان ناپذیر است و فهرست غذاهایی که کودک بهانه گیر دوست ندارد و نمی خورد کم کم طولانی تر می شود.
بهانه گیری کودک ممکن است تا جایی پیش برود که در نهایت فقط نان و مربا بخورد. این بهانه گیری ها غذا خوردن را در خانه مبدل به عذاب و در خارج از خانه غیر ممکن می کند. این کودکان از غذا به عنوان ابزاری برای تسلط و کنترل به والدینشان استفاده می کنند.
اگر کودک شما بر سر غذا بهانه گیری می کند، قبل از هر چیز از کوچک ترین زمان هایی که او بدون بهانه گیری غذا می خورد برای تشویقش بهره ببرید.
هرگز چند نوع خوراکی یا غذا به فرزندتان پیشنهاد ندهید تا او یکی را انتخاب کند.
بهتر است تا حد امکان همه اعضای خانواده غذای یکسانی بخورند. پس چند نوع غذا نپزید، چون با این کارتان او را بد عادت می کنید. اما اگر از غذا خوردن او راضی هستید می توانید بعد از 5 سالگی به او حق انتخاب بین دو، سه نوع غذا را بدهید و سپس آن غذا را برایش تهیه کنید.
اگر فرزندتان غذایش را نمی خورد او را تا پایان غذا سرسفره یا میز غذا ننشانید. کودکان نوپا در لجبازی ماهر هستند و به احتمال زیاد شما را خسته خواهند کرد.
بنابراین باید با او سازش کنید مثلا می توانید به او بگویید 2 تا 3 قاشق از غذایش را بخورد و بعد از جایش بلند شود. در این موارد هرگز باقیمانده غذای او را خودتان یا سایر اعضای خانواده نخورید. در ضمن از شکلات و بیسکویت هم به عنوان رشوه استفاده نکنید، او باید بداند که اگر غذایش را نخورد چیز دیگری به جای غذا به او داده نخواهد شد. کودکان را تشویق کنید خودشان غذایشان را بخورند حتی اگر این کار در ابتدا باعث طولانی شدن زمان غذا خوردن و کثیف کاری شود. کودکان باید یاد بگیرند هنگام غذا خوردن از کلماتی مانند لطفا و متشکرم استفاده کنند.

چه غذاهایی سلامتی کودک را تهدید می کند.

امکان خفه شدن با مواد غذایی

دندان های کودک تا سن 3-4 سالگی قادر نیست، مواد غذایی را کاملاً خرد کند، بنابراین مواد غذایی کوچک یا سفت را که جویدن آنها مشکل است به کودک ندهید، زیرا ممکن است باعث خفگی او شوند. بسیاری از غذاها می توانند باعث خفه شدن کودک شوند، مگر اینکه شکل و ترکیب آنها را تغییر دهید. مثلاً کره بادام زمینی به تنهایی باعث خفگی خواهد شد، ولی مخلوط کردن آن با شیر و یا مالیدن آن بر روی تکه ای نان تُست نه نان معمولی ( که باعث می شود کودک خوب آن را بجَوَد ) امکان خفگی را کاهش می دهد.
در سنین پائین تر سوسیس، حبه های انگور و سایر میوه ها و سبزی های خام بایستی به تکه های خیلی کوچک تقسیم شوند. تکه های گرد سوسیس، هویج و حبه های انگور به علت گرد بودن به راحتی باعث خفگی می شوند.
کودک در هنگام غذا خوردن باید بنشیند، راه نرود یا ندود.
همیشه هنگام غذا خوردن کودک، کنار او باشید، چون در هنگام خفه شدن، کودک نمی تواند شما را صدا کند.
مواد غذایی زیر باعث خفگی می شوند، مگر اینکه شکل آنها را تغییر دهید:
1) سوسیس
2) تکه های بزرگ گوشت
3) ماهی استخوان دار
4) کره بادام زمینی
5) آجیل
6) میوه های سفت مثل سیب خام
7) حبه های انگور
8) سبزیجات سفت مثل هویج
9) حبوبات
10) آب نبات های سفت یا کوچک
11) آدامس
12) ذرت بو داده

نکات تغذیه کودکان 2 ساله

علاوه بر مواد غذایی آهن دار باید کودک همچنان قطره آهن دریافت کند.
- دفعات تغذیه به غیر از شیرمادر حداقل 4 تا 5 بار در روز است. که این امر می تواند تا 7 بار در روز افزایش داشته باشد.
- هنوز باید در غذا تغییراتی داد تا هضم آن آسانتر باشد؛ زیرا اگر غذا یکباره و به صورت آنچه که در سفره خانواده است به کودک داده شود، ممکن است هضم آن برای او مشکل باشد. مثلا بهتر است برنج به صورت کته و کاملاً نرم شده باشد. می توان آن را با کمی آب خورش نرم وله کرد و به کودک داد.
- نیاز کودک به کلسیم و پروتئین توسط شیر و مقدار ماست پاستوریزه ای که در روز می خورد تامین می شود.
- پس از یکسالگی سفیده تخم مرغ کم کم به همان صورت که در مورد زرده تخم مرغ شروع شده بود به صورت کاملا پخته و سفت شده شروع، و به تدریج یک سفیده کامل مصرف شود. می توان یک روز در میان یک تخم مرغ کامل به کودک داد.
- کودک فعالانه در غذا خوردن دخالت داشته باشد و خود غذا را با دست یا قاشق کوچک بردارد و به دهان ببرد.
- از 12 ماهگی به بعد، زمان انتقال از غذاهای مخصوص به غذای سفره خانواده است.
- حبوبات از مواد غذایی حاوی پروتئین، کربوهیدات و املاح است. در سال دوم به تدریج بر تنوع حبوبات مصرفی بیفزایید. می توانید آنها را به صورت کاملاً پخته شده همراه با سیب زمینی و با روغن یا کره و ترجیحاً روغن زیتون به کودک بدهید.
- باید توجه داشت که هنوز هم معده کودک کوچک است و نباید آن را با مقدار زیادی میوه یا آب میوه پر کرد.
- یه کودک یک تا دو ساله تنقلاتی مثل پفک، شکلات، چیپس و....نباید داده شود و در صورتی که فعالیت کودک زیاد باشد خرما، بیسکوئیت ساده، بادام و پسته بو نداده ولی ریز شده بعد از غذا به او داده شود تا جای وعده های اصلی غذا را نگیرد.
- در طول سال دوم، مصرف ویتامین های A و D و قطره آهن باید ادامه داشته باشد و این مشکل که آهن موجب سیاهی دندان ها می شود نباید مانع مصرف آن شود بلکه باید قطره را با قطره چکان در عقب دهان کودک ریخت و متعاقب آن به او آب داد و با پارچه ای تمیز روی دندان های کودک را تمیز کرد.
- در اواخر سال دوم احساس استقلال کودک بیشتر می شود، خودش غذا می خورد و از همه ی غذاهای سفره خانواده به دلخواه انتخاب می نماید. مادران در این مرحله از این زندگی باید به مصرف مواد غذایی کافی و پر انرژی که برای رشد کودک لازم است، توجه نمایند.
باید از شش گروه مواد غذایی استفاده کنید.
4 واحد از گروه نان و غلات ( نان یک کف دست - برنج یا ماکارونی پخته نصف لیوان - غلات پخته نصف لیوان - غلات آماده 30 گرم )
3 واحد از سبزیجات ( سبزیجات خام یک لیوان - سبزیجات پخته یک دوم لیوان )
2 واحد میوه ( هر واحد میوه تازه = یک عدد میوه متوسط )
3-2 واحد گروه شیر و لبنیات ( شیر 1 لیوان - پنیر 60 گرم )
2 واحد گروه گوشت ( گوشت قرمز، مرغ یا ماهی 60-90 گرم ).
حبوبات پخته = نصف لیوان - تخم مرغ یک عدد - کره بادام زمینی دو قاشق غذاخوری ).
توصیه می شود غذاهایی که چربی و قند بالایی دارند، بایستی به مقدار متعادل مصرف شوند.

میان وعده ها:

میان وعده ها بخش مهمی از انرژی و مواد مغذی مورد نیاز کودکان را تشکیل می دهند.
بچه ها به دلیل داشتن معده کوچک، نمی توانند در یک وعده مقدار زیادی غذا بخورند. به همین دلیل مصرف میان وعده برای آنها ضروری است که بایستی دارای مواد مغذی باشند. کودکان در میان وعده نباید هله هوله مصرف کنند یا نوشابه های شیرین و خوراکی های فاقد مواد مغذی و پر کالری بخورند.
زیرا این غذاها باعث کاهش اشتهای کودک خواهد شد که در اثر دریافت کم مواد غذایی، دچار کاهش رشد خواهد شد.
غذاهایی برای میان وعده ها:
- میوه های تازه مثل موز بصورت شیر موز، دسر یا خود میوه
- نان و پنیر
- انواع سبزیجات پخته مثل هویج، کدو سبز
- بیسکوئیت
- شیر بصورت ساده، شیر کاکائو، شیر و عسل یا شیر و خرما.
- برگه میوه ها مثل برگه زردآلو در کودکان 4 سال به بالا مصرف شود، چون امکان خفه شدن کودک زیر 4 سال با آنها وجود دارد.
- سبزیجات تازه، ذرت و نخود فرنگی پخته
- حبوبات پخته
کودک تمایل دارد همیشه فقط یک نوع غذا بخورد که شاید به دلیل راحتی انتخاب و آشنایی با آن باشد.
مهمترین کار این است که به کودک یاد دهید که انواع مواد غذایی را مصرف کند.
علایق غذایی هر کودک مربوط به خود اوست.
اوقات صرف غذا بایستی اوقات خوش و راحتی باشد و نباید کودک را مجبور به غذا خوردن کنید و با او دعوا کنید، چون در این صورت نمی تواند عادات صحیح غذا خوردن را یاد بگیرد.

بعضی توصیه های کاربردی برای کودکان شامل موارد زیر است:

- فقط در ابتدا یک یا دو قاشق غذا به کوادک بدهید و در صورت تقاضا مجدداً، غذا به کودک داده شود.
- سعی کنید غذاهای جدید را طوری تهیه کنید که تا طعم غذاهای قبلی را داشته باشند.
- مقدار واحدهای غذایی مورد نیاز کودکان را یاد بگیرد.
- غذاهای جذاب و خوش طعم برای کودک تهیه کنید.
- کودکان اغلب غذاهای دست خورده و مخلوط را دوست ندارد.
- به کودک اجازه ندهید بین وعده های غذایی و میان وعده ها مرتب چیزی بخورد، زیرا باعث کاهش اشتهای او در موقع صرف وعده اصلی غذا خواهد شد.
- کودک را مجبور به نشستن در سر سفره غذا تا اتمام غذایش نکنید؛ یعنی نگویید باید تمام غذایت را بخوری، بعد از سر سفره بلند شوی.
وعده های غذایی کودکان:
اوقات صرف غذا فرصت مناسبی است تا کودک حرف زدن و مهارت های اجتماعی را یاد بگیرد و شخصیت مستقلی داشته باشند.
این لحظات نباید به میدان جنگی تبدیل شود تا به اجبار به کودک غذا بدهیم.
یکی از مهم ترین وعده های غذایی که نقش مهمی در حفظ سلامتی کودک دارد، صبحانه می باشد.

این نکات را هنگام تغذیه کودک رعایت کنید

برای تأمین کلیه مواد مغذی مورد نیاز کودکان، برنامه غذایی آنان باید شامل ترکیبی از مواد مغذی مختلف از 4 گروه اصلی غذایی باشد. گروه های اصلی غذایی عبارت اند از: گروه نان و غلات که انرژی و مقداری پروتئین مورد نیاز کودک را تأمین می کند، گروه شیر و لبنیات که کلسیم، فسفر و پروتئین را تأمین می کند و برای رشد اسکلت و استحکام استخوان ها و دندان ها لازم اند، گروه گوشت، حبوبات و تخم مرغ که پروتئین و سایر مواد مغزی مورد نیاز کودک را تأمین می کند و برای رشد او لازم اند و گروه سبزی ها و میوه ها که ویتامین ها و املاح مورد نیاز کودک را تأمین می کنند.

نکاتی را که در تغذیه کودک 1 تا 5 سال باید رعایت کرد.

در غذا دادن به کودک صبور باشید و آرام آرام به کودک غذا بدهید. سعی کنید با تغییر مزه و یا نحوه طبخ آن را مجددا به کودک بدهید و در صورتی که باز هم علاقه ای به خوردن آن غذا نشان نداد، چند روزی از دادن آن غذا صرف نظر کرده و مجددا به برنامه غذایی کودک اضافه کنید. هنگام غذا دادن به کودک با او با آرامش و محبت صحبت کنید تا زمان غذا خوردن برای کودک خوشایند باشد و خاطره خوشی از غذا خوردن در ذهن کودک ایجاد شود.
مقدار غذای هر وعده کودک را با افزایش سن کودک در صورت تمایل وی بیشتر کنید.
به مقدار غذایی که کودک می خورد توجه کنید. برای هر کودک یک بشقاب جداگانه در نظر بگیرید.
با افزایش سن کودک برای غذا خوردن به کودک استقلال بدهید و به تدریج فقط مقدار و نحوه غذا خوردن کودک را نظارت و او را به خوردن ترغیب کنید.
برای غذا خوردن کودک به او جایزه ندهید بلکه برای ترغیب او به غذا خوردن از طعم غذا تعریف کنید.
به کودک اجازه دهید غذا خوردن را خودش تجربه کند حتی اگر مقداری غذا هنگام خوردن ریخته شود و یا دست و لباس های خود را کثیف کند.

برخورد با کودکان بدغذا:

مادران هنگام بی اشتهایی کودک، به رشد او حساس شده و در مورد نقش مادری خود احساس ناتوانی می کنند.
در نتیجه سطح اضطراب آنان بالا رفته و قادر به تعبیر درست علایم بی اشتهایی در کودکشان نمی شوند:
از تحمیل سلیقه خود در انتخاب غذا برای کودک خودداری کنید: بسیاری از والدین تصور می کنند همان غذایی که آنها دوست دارند، می بایست کودک هم دوست داشته باشد.
کودک را هنگام غذا خوردن آزاد بگذارند. این عمل باعث می شود احساس استقلال کودک رشد کرده و با احساس رضایت از تغذیه، از آن لذت ببرد. یک برنامه غذایی متعادل علاوه بر رفع گرسنگی، باید عناصر غذایی و مواد مغذی لازم برای تندرستی کامل را داشته باشد.
استفاده از چهار گروه اصلی غذایی مهم ترین راه برای اطمینان از تأمین نیازمندی های تغذیه ای کودک محسوب می شود.
مواد غذایی مقوی و مورد نیاز کودک را باید با احتیاط به غذای او اضافه کرد تا کودک به تدریج به غذای جدید علاقه مند شود.
کودک گرسنه نسبت به کودکی که در فواصل وعده های غذا با خوردن تنقلات سیر شده است، برای خوردن غذای جدید تمایل بیشتری نشان می دهد.
بهتر است ساعت صرف غذای کودک را هم زمان با افراد خانواده تنظیم کرد زیرا کودک با مشاهده غذا خوردن اعضای خانواده به خوردن غذا تشویق می شود.

نکات تغذیه در کودکان دبستانی

زمان مدرسه بهترین زمان برای بچه هاست تا با تغذیه سالم و فعالیت بدنی آشنا شوند تا بتوانند در آینده شیوه زندگی سالمی برای خود برگزینند. بچه ها در این سن خیلی سریع یاد می گیرند و همچنین تحت تأثیر دوستان و تبلیغات هستند. بچه ها برای داشتن یک رژیم غذایی متعادل و سالم، نیاز به انواع و اقسام مواد غذایی دارند. میزان فعالیت بدنی آنها در روز، مقدار خورد و خوراک آن ها را تعیین می کند. خیلی از بچه ها در این سن ایرادگیر هستند، اما وقتی سرشان گرم باشد و فعالیت داشته باشند، خوردن میان وعده سالم برای بالا نگه داشتن سطح انرژیشان بسیار مهم است. همچنین یک میان وعده مثل یک واحد میوه تازه بعد از اتمام مدرسه برای آنها لازم است.

اهمیت صبحانه

تشویق و ترغیب بچه ها به خوردن صبحانه بسیار خوب است. داشتن خواب کافی و با کیفیت در شب و به دنبال آن یک صبحانه خوب و مقوی، به بچه ها کمک می کند فعال باشند و بتوانند در مدرسه روی درسهای خود خوب تمرکز کنند. صبحانه همچنین کمک می کند که بچه ها در طول روز کمتر احساس گرسنگی کنند. شما می توانید الگوی خوبی برای فرزندان خود باشید. اگر شما صبحانه بخورید بچه ها هم از شما یاد می گیرند. یک صبحانه به همراه میوه های تازه و کمی شیر می تواند نقطه شروع خوبی برای همه اعضای خانواده باشد.

ناهار در مدرسه

با اینکه خیلی از مدرسه ها رستوران و سلف غذا دارند، اما بدون کمک ممکن است بچه ها انتخاب های چندان خوبی نداشته باشند و غذاهایی را برگزینند که با وجود هزینه بالا، فاقد مواد مغذی لازم باشند. بهتر است که بچه ها ناهار را از خانه با خود ببرند. به این روش بچه ها با تغذیه سالم آشنا می شوند و می توانند در آماده کردن غذا هم به شما کمک کنند. چند پیشنهاد برای ناهار بچه ها:
ساندویج نان و پنیر، گوشت و مرغ
بیسکویت و مربا
سبزیجات و میوه جات بریده شده و آماده
قمقمه آب خنک یا شیر
غذاهایی که باید محدود شود
غذاهای فرآورده ای و کارخانه ای، قندی، چرب و نمک دار باید فقط قسمتی از برنامه غذایی فرزند شما را به خود اختصاص دهد. غذاهایی که باید صرف آن برای ناهار بچه ها در مدرسه محدود شوند عبارتند از:
گوشت های فراورده ای مثل سوسیس و کالباس
چیپس، پفک و بیسکویت های شیرین
انواع ساندیس ها و آبمیوه های مصنوعی
انواع نوشابه گازدار

تغذیه های زنگ تفریح و فشار همکلاسی ها

فشار همکلاسی ها برای خوردن برخی مواد غذایی و تنقلات در این سنین خیلی زیاد است. در میهمانی ها، مناسبات خاص و همراه با خانواده. بهتر است میزان پولی که به بچه ها می دهید را محدود کنید. یک بسته چیپس یا پفک هر از چند وقت یکبار آسیبی به کودکتان نرساند، اما اگر بچه ها عادت به خوردن این مواد کنند با مشکلات زیر مواجه می شوند:
کمبود یا فقدان مواد مغذی لازم برای بدن
چاق شدن یا اضافه وزن بچه ها
متحمل شدن هزینه های بسیار گزاف برای خرید این خوراکی ها تغذیه هایی که در خانه درست شود بسیار کم خرج تر خواهد بود.
از دست رفتن فرصتها برای آشنا کردن فرزندتان با تغذیه سالم.

صرف غذا با خانواده

برای بچه های مدرسه ای، موقع صرف غذا کنار خانواده می تواند فرصت بسیار خوبی باشد تا در مورد فعالیت ها و اتفاقات مدرسه با آنها صحبت کنند. وعده شام زمان بسیار خوبی برای اینکار است.
بچه ها در این سن برحسب میزان فعالیتشان، اشتهایشان تغییر می کند. پس باید به آنها اجازه بدهید که مقدار غذایشان را خودشان انتخاب کنند و شما فقط انواع و اقسام غذاهای سالم را برایشان تهیه کنید. بعضی از بچه ها خیلی کم شام می خورند یا اصلاً میلی به خوردن آن نشان نمی دهند، به همین دلیل باید اطمینان حاصل کنید که تغذیه عصرانه آنها به اندازه کافی مغذی باشد. برخی از انواع عصرانه های سالم عبارتند از: یک ساندویچ کوچک با یک لیوان شیر، و میوه، یک کاسه سوپ و نان تست. در زیر پیشنهاداتی برای زمان صرف غذا به همراه خانواده برایتان مطرح می کنیم:
به بچه ها اجازه بدهید در این مواقع فعالیت های روزانه شان را برایتان شرح دهند.
از چیزهایی که حواس افراد را پرت می کند مثل تلویزیون، رادیو یا تلفن دوری کنید.
اجازه بدهید بچه ها خودشان تصمیم بگیرند که چه وقت سیر شده اند و سر خوردن غذا با آنها بحث و جدل نکنید.
به بچه ها اجازه بدهید در خرید خانه و آماده کردن غذا به شما کمک کند.
فواید غذایی انواع و اقسام خوراکی ها را برایشان شرح دهید، مثلاً: شیر باعث می شود که استخوانها محکم و قوی بماند.

نوشیدنی ها

توصیه هایی برای والدین

باید بچه ها را به خوردن آب تشویق و ترغیب کنید.
نوشیدنی های شیرین مثل ساندیس و آبمیوه های مصنوعی برای یک رژیم غذایی سالم توصیه نمی شود.
مصرف لبنیات برای تأمین کلسیم مورد نیاز بدن ضروری است. بهتر است تا حد ممکن از لبنیات کم چرب استفاده شود.

راهنمای تغذیه ای کودکان

- هرم مواد غذایی را در انتخاب برنامه غذایی به عنوان الگو قرار دهید.
- غلات متنوع بخصوص غلات کامل را در برنامه بگنجانید.
- هر روز میوه ها و سبزیجات متنوع انتخاب کنید.
- غذاهای سالم مصرف نمائید.
غذاهای متنوع شامل مواد مغذی مختلف و دیگر جایگزین های سالم می باشد. هیچ غذایی به تنهایی نمی تواند مقادیر مورد نیاز همه مواد مغذی را فراهم کند. به عنوان مثال، پرتغال از نظر ویتامین C و فولات غنی است اما ویتامین B12 ندارد، پنیر کلسیم و ویتامین B12 دارد ولی ویتامین C ندارد. برای اطمینان از گرفتن همه مواد مغذی و دیگر جایگزین های مورد نیاز برای حفظ سلامت براساس راهنمای هرم مواد غذایی برنامه صحیح پایه ریزی کنید. سهم های مورد نیاز هر 5 گروه اصلی مواد غذای توصیه شده را انتخاب کنید اگر از مصرف غذاهای موجود در 5 گروه اجتناب کنید. باید به دنبال راهنمای برای کمک به خود باشید تا مطمئن شوید تمام مواد مغذی را دریافت می کنید.
کودکان چند سهم از گروه های غذایی در هر روز نیاز دارند؟

گروه غذایی	کودکان 2- 6 سال (حدود 1600 کالری)	کودکان بزرگتر (حدود 2200 کالری)
نان و غلات	9	9
سبزیجات	4	4
میوه	2	3
لبنیات	2-3	2-3
گوشت ها و حبوبات و مغزها	5(150 گرم)	6 (180 گرم)

میزان یک سهم
گروه غلات جایگزین های آن
1 برش نان ( حدود 30 گرم )
حدود 1 فنجان غلات آماده مصرف
1/2 فنجان غلات، برنج و ماکارونی پخته شده
گروه سبزیجات
* 1 فنجان سبزیجات برگ دار خام
* 1/2 فنجان سبزیجات غیر برگ دار خام
* 3/4 فنجان آب سبزیجات
گروه میوه ها
* 1 سیب - پرتقال - گلابی - موز متوسط
* 1/2 میوه پخته ( کمپوت )
* 3/4 فنجان آب میوه
گروه شیر - ماست و پنیر
* 1 فنجان شیر یا ماست
* 45 گرم پنیر معمولی ( چدار )
* 60 گرم پنیر فرایند شده

گروه گوشت ها

* 60 گرم گوشت پخته بدون چربی، مرغ یا ماهی معادل 2 واحد گوشت.
* 1/2 فنجان حبوبات پخته شده یا 1/2 فنجان سویا که معادل 30 گرم گوشت بدون چربی است.
* 75 گرم همبرگ سویا یا 1 تخم مرغ معادل 30 گرم گوشت بدون چربی.
* 2 قاشق غذا خوری کره بادام زمینی یا 1/3 فنجان آجیل که معادل 30 گرم گوشت است.

اهمیت مصرف صبحانه در کودک

صبحانه مهمترین وعده غذایی روزانه می باشد و به دلایل ذیل هرگز نباید از برنامه غذای کودکان حذف گردد.
1- کودکانی که صبحانه مصرف می کنند نیازهای تغذیه ای روزانه خود را تامین می نمایند.
2- وزن مطلوب خود را حفظ می کنند.
3- میزان کلسترول خون پایین تری دارند.
4- سیستم ایمنی قوی تری دارند و کمتر بیمار می شوند.
5- دروس خود را بهتر می فهمند.
راه های فراوانی برای طراحی یک الگوی غذایی سالم وجود دارد. 3 گروه پایه و اساس اصلی هرم را تشکیل می دهد؛ غلات - میوه - سبزیجات.
غلات متنوع بخصوص غلات کامل در برنامه غذایی بگنجانید.
سبزیجات و میوه ها پایه اصلی رژیم غذایی سالم هستند که به مقدار لازم باید مصرف شود.
در برنامه غذایی از برنج - ماکارونی - ذرت با نان های سبوس دار به عنوان بخش اصلی غذا استفاده کنید و سبزیجات و میوه ها و گوشت و لبنیات نیز حتماً استفاده شود.
غذاهای پرچربی و شیرین را کمتر مصرف نمایید برای تغذیه خوب غذاهای متنوع انتخاب نماید از آنجایی که غذاهای هر گروه از نظر میزان مواد مغذی با یکدیگر متفاوت است انتخاب غذاهای متنوع به شما کمک می نماید مواد مغذی و فیبر مورد نیاز را به طور کامل دریافت نمایید. همچنین تنوع غذایی باعث می شود غذای روزانه شما خسته کننده نباشد.

الگوهای غذایی سالم

افراد مختلف غذاها و روش های طبخ متفاوت را دوست دارند فرهنگ - زمینه خانوادگی - مذهب و عقاید و باورها - در دسترس بودن و هزینه غذا - تجارب - عدم تحمل غذا - اثرات حساسیت زایی برخی غذاها در انتخاب غذاهای هر فرد موثر است.
در قدم او از راهنمای هر مواد غذایی استفاده نمایید تا اطمینان داشته باشید از همه مواد مغذی استفاده می کنید. از مواد غذایی گروه ها اصلی هرم استفاده کنید و آنرا با دیگر مواردی که دوست دارید ترکیب نمایید.
اگر از مصرف برخی غذاهای یک یا دو گروه اجتناب می نمایید مطمئن شوید که کمبود مواد غذایی ناشی از حذف آن غذاها را از طریق دیگر مواد غذایی آن گروه و یا سایر گروه ها تامین می نمایید. به عنوان مثال: اگر عدم تحمیل به لاکتوز ( قند شیر ) دارید و نمی توانید آن را مصرف نمایید دیگر مواد غذایی حاوی کلسیم را جایگزین نمایید.
گوشت - مرغ - ماهی از منابع آهن، روی و ویتامین های گروه B هستند. اگر شما به هر دلیلی بیشتر از همه مواد غذایی فوق را مصرف ننمایید، از نظر دریافت کافی آهن، ویتامین B12، کلسیم و روی دچار مشکل خواهید شد و نیاز به طراحی یک برنامه غذایی خاص دارید.

اهمیت تغذیه صحیح در رشد کودک

بیش از نیمی از آمار مرگ کودکان همراه با سوء تغذیه است. غذای نامناسب، بیماری مکرر، مراقبت و توجه ناکافی عوامل زمینه ساز و ایجاد کننده سوء تغذیه هستند.
چنانچه یک خانم در دوران بارداری دچار سوءتغذیه باشد با یک کودک در دو سال اول عمر دچار سوء تغذیه شود رشد جسمی و ذهنی او دچار تأخیر شده و برای تمام عمر گرفتار خواهد شد. حق همه کودکان است که از تغذیه خوب، محیط مناسب و مراقبت های بهداشتی اساسی برخوردار باشند تا در مقابل بیماری محافظت شده و از رشد و تکامل مناسب بهره مند شوند.
کودکان از رشد سریع برخوردارند لذا باید از تولد تا دو سالگی هر ماه وزن شوند.
چنانچه درست وزن نگیرند، مشکلی وجود دارد که باید به آن توجه شود. وزن گیری منظم بهترین علامت رشد خوب و حاکی از کسب مهارت های تکاملی کودک است.
چنانچه کودک در 6 ماه اول عمر فقط شیر مادر را دریافت کند از رشد خوبی برخوردار خواهد بود. تغذیه با شیر مادر کودک را در مقابل بیماری های محافظت می کند، همچنین تضمین کننده رشد خوب جسمی و ذهنی و کسب تکامل در کودک است. شیرخوارانی که از شیر مادر محروم هستند ممکن است به راحتی کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شوند یادگیری نداشته باشند.
چنانچه کودکی به مدت دو ماه وزن نگیرد ممکن است نیاز به دریافت مواد مغذی بیشتری داشته باشد، ممکن است بیمار باشد یا نیاز به توجه و مراقبت بیشتر داشته باشد.
لذا وظیفه والدین و کارکنان بهداشتی درمانی کشف سریع علت و رفع آن است. باید هر کودکی کارت پایش رشد خاص خود را داشته باشد تا وزن او روی آن ثبت شود که نشانگر رشد کودک باشد. اگر منحنی رشد کودک سیر بالا رونده داشته باشد او خوب رشد می کند ولی چنانچه صاف و یا نزولی شود جای تامل و نگرانی خواهد بود. اگر کودکی مرتبا وزن نمی گیرد یا خوب رشد نمی کند سؤالات مهمی مطرح می شود که عبارتند از:
1. آیا دفعات غذا خوردن کودک کافی است.
آیا زمانی که غذای کمکی شروع می شود تا پایان دو سالگی دفعات غذا افزایش می یابد روزانه سه تا پنج بار غذا می خورد.
2. آیا غذای کافی دریافت می کند اگر کودک غذایش را تمام می کند و باز هم می خواهد باید غذای بیشتری به او داده شود.
3. آیا غذای کودک حاوی انرژی و مواد مغذی کافی است.
غذای کودک باید متنوع و حاوی موادی از تمام گروه های غذایی باشد از جمله: گوشت، ماهی، تخم مرغ، حبوبات، خشکبار، غلات، نخود، لوبیا سبز و..... و نیز افزودن کمی روغن که انرژی غذا را افزایش می دهد.
4. آیا کودک از غذا خوردن امتناع می کند.
اگر به نظر می رسد کودک طعم یک غذا را دوست ندارد باید غذاهای دیگر به او پیشنهاد شود، غذاهای جدید را باید تدریجی آغاز کرد.
5. آیا کودک بیمار است.
کودک بیمار نیاز به تشویق دارد که مقداری غذا بخورد. او را باید مکرر و کم کم غذا داد. بعد از بیماری نیز به مدت یک هفته به یک وعده غذای اضافی نیاز دارد. شیرخوارانی که غذایشان فقط شیر مادر است بایستی حداقل روزانه یک وعده شیر اضافی به مدت یک هفته دریافت کنند. چنانچه کودکی مکرراً بیمار می شود بایستی توسط پزشک دیده شود.
6. آیا کودک غذای کافی که محتوی ویتامین آ باشد دریافت می کند تا از ابتلای او به بیماری ها پیشگیری شود.
شیر مادر از لحاظ ویتامین آ غنی است. سایر غذاهای محتوی ویتامین آ عبارتند از:
جگر، تخم مرغ، محصولات لبنی، میوه ها و سبزی های زرد و نارنجی و بسیاری از سبزی های با برگ سبز. اگر این غذاها به مقدار کافی در دسترس نیست بایستی سالی دوبار کپسول ویتامین آ دریافت کند که دوز آن را برای سن کودک پزشک تعیین می کند. در مناطقی که از قطره AD استفاده می کنند کپسول تجویز نمی شود.
7. آیا کودک از شیر مادر محروم است و شیر مصنوعی را با بطری دریافت می کند.
در شش ماه اول عمر بهترین غذا شیر مادر است که باید فقط و فقط آن را دریافت کند. از 6 ماهگی به بعد علاوه بر شیر مادر که بهترین شیر و منبع مهم مواد غذایی مختلف است غذاهای کمکی را نیز باید دریافت کند. اگر شیر مادر نمی خورد استفاده از هر شیری باید به وسیله فنجان باشد و استفاده از بطری ممنوع است.
8. آیا آب و غذای کودک تمیز است.
چنانچه جواب منفی باشد کودک غالبا بیمار خواهد شد. آنچه قرار است خام خورده شود باید شسته شود و آنچه که پختنی است باید خوب پخته شود. غذا وقتی پخته و آماده شد باید بدون تاخیر خورده شود اگر بماند باید به طور کامل حرارت ببیند. آب را باید از منابع تمیز برداشت کرده و در جای تمیز نگهداری کرد. اگر آب رودخانه، حوض، چشمه و غیره مصرف می شود باید جوشانیده شود. اگر چاه و چشمه محافظت شده است آب آن می تواند تمیز باشد. آب لوله کشی نیز که کلرینه می شود تمیز است.
9. آیا بیشتر اوقات کودک تنها است یا توسط کودک بزرگ تر نگهداری می شود.
اگر چنین است ممکن است کودک کم سن نیاز به توجه بیشتر از طرف بزرگسالان داشته باشد و این به خصوص در زمان غذا خوردن لازم است.
شیر مادر به تنهایی نیاز غذایی و نوشیدنی کودک را در 6 ماه اول عمر برآورده می کند. پس از آن لازم است انواع غذاهای کمکی به تدریج به رژیم غذایی شیرخوار همراه با شیر مادر اضافه شود. کودکان در ماه های اول زندگی در معرض خطر بیماری ها قرار دارند. تغذیه انحصاری با شیر مادر آنها را در مقابل اسهال و بیماری های عفونی شایع محافظت می کند. در حدود 6 ماهگی غذا و نوشیدنی های دیگر لازم است و تغذیه با شیر مادر تا پایان دو سالگی همراه با غذا ادامه می یابد.
شیر خواری که خوب وزن نمی گیرد ممکن است بیمار باشد یا شیر کافی دریافت نکند، باشد پزشک او را ببیند و مادر نیز راهنمایی شود که چگونه شیر بیشتری به فرزندش برساند.
در سن حدود 6 ماهگی تغذیه تکمیلی آغاز می شود. به ترتیب هفته می توان از برنج، گوشت گوسفند، مرغ، گوساله سبزی های پخته شده و له شده و.... استفاده کرد.
شیرخواران از 6 تا 12 ماهگی همچنان به دریافت مکرر شیر مادر نیاز دارند و غذای کمکی باید بعد از شیر مادر به آنان داده شود.
بعد از 6 ماهگی به لحاظ خوردن غذا و خزیدن و تماس بیشتر با اطراف خطر بیماری های عفونی افزایش می یابد. لذا بایستی دست های کودک را مکرراً شست.
کودکان از 6 ماهگی تا دو سالگی نیاز به حداقل پنج نوبت غذا دارند. سوء تغذیه در دو سال اول عمر رشد کودک را به تاخیر انداخته و آثار آن در تمام عمر باقی خواهد ماند. برای رشد خوب و سالم ماندن باید کودک مواد غذایی مختلف شامل گوشت ماهی، حبوبات، غلات، تخم مرغ، میوه و سبزی را علاوه بر شیر مادر دریافت کند.
معده کودکان کوچک است و در یک وعده نمی توانند غذای مورد نیاز خود را بخورند چون نیاز آنان و سوخت و سازشان زیاد است. بنابراین حائز اهمیت است که کودکان به دفعات کافی غذا دریافت کند تا نیازشان برآورده شود. اگر ظرف غذا مشترک باشد ممکن است بچه های کوچک غذای کافی دریافت نکنند. کودک باید از بشقاب جداگانه استفاده نماید تا والدین یا مربیان بفهمند که چه مقدار غذا خورده است.
ممکن است بچه های کوچک نیاز به تشویق یا کمک برای غذا خوردن داشته باشند.
کودکان نیاز به ویتامین آ دارند تا در مقابل بیماری ها مقاوم شده و دید چشمشان آسیب نبیند.
در 6 ماه اول عمر شیر مادر یکی از منابع ویتامین آ است و بخشی از نیازهای کودک را برآورده می کند. مادر باید از غذاهای محتوی ویتامین آ استفاده کند یا خود ویتامین آ را دریافت کند.
شیرخواران از 6 ماهگی نیز باید ویتامین آ را از طریق غذا و مکمل دریافت نمایند. در کشور ما از 15 ماهگی قطره ویتامین شروع می شود. ویتامین آ در جگر، تخم مرغ، محصولات لبنی، روغن کبد ماهی چرب، انبه، خربزه درختی، سیب زمینی زرد شیرین، سبزی های با برگ سبز تیره و هویج موجود است. هنگامی که کودکان ویتامین آ کافی دریافت نکنند با خطر شبکوری و دید ناکافی در غروب یا شب مواجه می شوند. در بعضی از کشورها در سنین 6 ماهگی تا پنج سالگی سالیانه یک تا دو بار کپسول ویتامین به همه کودکان داده می شود.
بیماری هایی نظیر اسهال و سرخک ویتامین آ موجود در بدن کودک را به مصرف می رسانند. تغذیه بیشتر شیرخوار با شیرمادر می تواند این کمبود را جبران کند. در کودکان بالاتر از 6 ماه میوه ها و سبزی ها، شیر، تخم مرغ، جگر و محصولات لبنی می توانند این نیازها را تأمین کنند. کودکان دچار اسهال طولانی بیشتر از 14 روز یا سرخک باید کپسول ویتامین آ دریافت کنند. کودکان نیاز به غذای محتوی آهن دارند تا از توانایی فیزیکی و ذهنی کافی برخوردار شوند. کم خونی که به دلیل کمبود آهن اتفاق می افتد می تواند رشد فیزیکی و ذهنی کودک را مختل کند. علائم کم خونی شامل رنگ پریدگی زبان، کف دست و پا، داخل لب، خستگی و تنگی نفس و برخی اختلالات رفتاری است.
الف) حتی کم خونی خفیف شیرخواران و بچه های کوچک می تواند تکامل هوشی آنان را مختل کند.
ب) کم خونی در بچه های زیر دو سال ممکن است اختلال در تعادل و هماهنگی به وجود آورده و کودک را منزوی، بی تفاوت و بی میل در کارها کند. در نتیجه توان او برای تعامل و ایجاد اثر متقابل بر یکدیگر کاهش یافته، تکامل هوشی او ممکن است به تأخیر افتد.
کم خونی در بارداری موجب تشدید خونریزی مادر، افزایش خطر عفونت هنگام زایمان و مشکلاتی از این قبیل برای مادر می شود. شیرخواران متولد شده از مادران کم خون غالبا از وزن کم و کم خونی رنج می برند. مصرف آهن در مادران باردار، مادر و شیرخوار را محافظت می کند. افزودن آهن به بعضی مواد غذایی نیز از کم خونی پیشگیری می کند.
مالاریا و کرم قلابدار می توانند منجر به کم خونی شده یا آن را بدتر کنند. استفاده از پشه بند، جلوی نیش پشه را می گیرد. در مناطق آلوده به انگل نیز رعایت بهداشت به پیشگیری از ابتلا به بیماری های انگلی کمک می کند. نباید کودکان نزدیک توالت ها و محل دفع مدفوع بازی کنند. باید دستشان را شسته و حتما کفش بپوشند که از آلودگی انگلی پیشگیری شود.
استفاده از نمک یددار برای پیشگیری از ناتوانی ها و تأخیر تکامل مفید است.
به امید آنکه تمام مادران امروز و مادران آینده اهمیت تغذیه صحیح و جایگاه تغذیه با شیر مادر را درک کنند و کودک خود را از حق مسلم محروم نکنند.

تغذیه کودک شش ماهه

بهترین زمان شروع تغذیه تکمیلی نوزاد، زمانی است که کودک به خوردن غذای سر سفره علاقه نشان می دهد و بهریتن زمان از 4 تا 6 ماهگی است. کودک دهان را به حالت جویدن تکان می دهد و حرکت زبانش تغییر می کند و در سن شش ماهگی دست دراز کرده و تمامیل دارد که غذای والدین را بگیرد.
دلیل شروع غذای کمکی این است که از سن 6 تا 9 ماهگی کودک به آشنایی با طعم های مختلف احتیاج دارد و از سن 8 تا 9 ماهگی شیر مادر دیگر انرژی مورد نیاز کودک را تأمین نمی کند. اگر در فاصله 9 تا 12 ماهگی غذای جامد را شروع نکنید، در آینده کودک دچار مشکلات زیادی در زمینه قبول غذاهای جامد خواهد شد و اگر کمتر از 3 ماهگی به کودک غذای جامد بدهیم، خصوصاً اگر سابقه آلرژی در خانواده باشد احتمال ایجاد آلرژی غذایی در کودک بسیار زیاد می شود.
زیر 4 سالگی در صورت احساس گرسنگی در شیرخوار سعی کنیم کودک را با شیر خشک سیر کنیم زیرا با خوردن شیرخشک کم کم علاقه اش را به خوردن شیر مادر از دست می دهد و در صورت استفاده از شیرخشک می بایست مصرف شیر مادر اولی تر باشد.
پس بر اساس تمایل و علاقه نوزاد تغذیه تکمیلی را شروع کنیم، نه در زمان و ساعت مشخص.

تغذیه کودک در دوران بیماری و نقاهت

در دوران بیماری برای اینکه بدن بتواند با عمل بیماری زا مقابله کند نیاز به انرژی و مواد مغذی بیشتری دارد. از طرف دیگر چون کودک در حال رشد است باید غذای کافی مصرف کند تا همزمان رشد بدن او نیز تامین شود. پس در مجموع، کودک در دوران بیماری نیاز به انرژی و مواد مغذی بیشتری دارد. معمولا به دلیل بیماری اشتهای کودک کم می شود و بعلت اسهال، استفراغ یا تب، مواد غذایی را هم از دست می دهد.
پس از یک طرف نیاز به مواد مغذی و انرژی زیاد. از طرفی دریافت آن کم می شود، چنانچه به تغذیه کودک در این دوران توجه نشود نه تنها وزن او افزایش نمی یابد، که دچار توقف یا کندی رشد هم می شود و به دنبال آن دچار سوء تغذیه می گردد، بنابراین اگر تغذیه کودک در طی بیماری مناسب باشد هم سریعتر بهبود پیدا می کند و هم کمتر وزن از دست می دهد.

نکاتی که باید هنگام غذا دادن به کودک بیمار به آن توجه کرد:

- قبل از غذا دادن به کودک دست ها و صورت او را بشویید زیرا این کار به کودک احساس آرامش می دهد.
- غذا دادن به کودک بیمار مشکل و خسته کننده است و باید سعی کنید با صبر و حوصله زیاد به کودک غذا بدهید.
- طی بیماری همواره کودک را تشویق به غذا خوردن کنید.
- حتی اگر کودک مقدار کمی غذا بخورد بهتر از آن است که چیزی نخورد.
- در حالتی که کودک خواب آلود است به او غذا ندهید.
- از غذاهایی که کودک در حالت سلامت، به آنها علاقه داشته بیبشتر تهیه کنید.
- غذاهایی که نرم هستند و خوردن آنها نیاز به جویدن ندارد مثل سوپ، پوره یا فرنی به کودک بدهید.
- برای نرم کردن غذا از کمی شیر یا روغن مایع استفاده کنید.
- کودک را مجبور به خوردن غذا نکنید چون ممکن است باعث حالت تهوع او گردیده و یا غذا وارد مجاری تنفسی کودک شود.
- در صورت گرفتگی بینی کودک، قبل از غذا دادن، ابتدا بینی او را تمیز کنید.
- در هنگام بیماری به کودک غذای بیشتری نسبت به قبل بدهید، برای این کار باید دفعات وعده غذایی را افزایش دهید.

برای تغذیه کودکی که دچار اسهال است چه باید کرد

وقتی کودک مبتلا به اسهال می شود میزان و دفعات اجابت مزاج او افزایش می یابد.
به خصوص دفع آب، سدیم و پتاسیم بدن بسیار زیاد می شود بنابراین برای جلوگیری از خطر کم آبی و مرگ کودکان باید آب و مایعات و غذای بیشتری به کودک بدهیم. برخی تصور می کنند که غذا خوردن برای کودک مبتلا به اسهال ضرر دارد در صورتی که اگر غذا به مقدار کم و در دفعات زیاد به کودک داده شود به هر حال مقداری از آن جذب می شود و کم کم دفعات اجابت مزاج او کمتر خواهد شد. دادن غذا باعث می شود که کودک سریعتر بهبود پیدا کند.

چه غذاهایی برای کودک مبتلا به اسهال مناسب است

در هنگام اسهال باید دفعات شیردهی به کودکی که با شیر مادر تغذیه می شود را افزایش داد. به کودکان بالاتر از 6 ماه دادن غذاهایی مثل سوپ مفید است. همچنین برای جبران آب از دست رفته به کودک مبتلا به اسهال مایعات مثل آب، دوغ و ORS بدهید. علاوه بر غذاهای دیگر مثل کته نرم با گوشت ماهیچه یا مرغ مناسب هستند. به کودک نباید نوشابه و آب میوه صنعتی بدهید چون، اسهال کودک بدتر می شود. از غذاهایی که پتاسیم دارند مثل مقدار کمی موز استفاده کنید. وقتی به کودک مبتلا به اسهال غذا می دهید دفعات مزاج او افزایش می یابد و برخی تصور می کنند که غذا خوردن برای کودک مبتلا به اسهال ضرر دارد در صورتی که اگر غذا به مقدار کم و دفعات زیاد به کودک داده شود جذب غذا بهتر خواهد بود.

اهمیت تغذیه کودک در دوران نقاهت:

دوران نقاهت زمانی شروع می شود که علایم بیماری به تدریج از بین رفته و بیمار رو به بهبودی می رود. برخلاف دوران بیماری که کودک بسیار بی اشتها است، در دوران نقاهت، بطور واضح اشتهای او بیشتر می شود. این زمان بهترین فرصت برای جبران وزن از دست رفته کودک در دوران بیماری است. باید حتما از این فرصت استفاده کرد و به او غذای بیشتری بدهید.
بخاطر داشته باشید که در دوره نقاهت:
- تعداد وعده های غذای کودک را بیشتر کنید ( به جای 5 وعده، 6 وعده غذا به کودک بدهید )
- در هر وعده غذا، نسبت به قبل مقدار غذای بیشتری به کودک بدهید.
- غذای کودک را نسبت به قبل مقوی تر تهیه کنید. انرژی غذای کودک را می توانید با افزودن یک قاشق مرباخوری کره یا روغن، افزایش دهید.
بکار بردن نکات ایمنی در تغذیه کودک بسیار ضروری است زیرا کودکان در برابر بیماریها بویژه بیماریهای ناشی از غذا آسیب پذیرند زیرا سیستم ایمنی آنها هنوز تکامل نیافته و همچنین معده آنها اسید کمتری تولید می کند که این مسأله موجب تسهیل ورود میکربها به دستگاه گوارش آنها و نهایتاً بیمار شدن آنها می گردد.

نکاتی برای حفظ ایمنی غذای کودک

پس از تعویض پوشک بچه و یا هر عمل دیگری که موجب آلودگی دست شما می شود دستتان را با آب گرم و صابون بشویید و اجازه ندهید که این آلودگیها به کودک شما منتقل شود.
کلیه لوازم آشپزخانه را که در تماس با غذای کودک است با آب داغ و مواد شوینده تمیز کنید.
اگر بیمار هستید حتی الامکان از تماس با کودک مواد غذایی و وسایل مربوط به غذای کودک دوری کنید و در صورت تماس نکات بهداشتی را جهت جلوگیری از سرایت عوامل بیماری زا رعایت کنید.
مستقیما از ظرف غذای اصلی به کودک غذا ندهید. بزاق روی قاشق، غذای باقیمانده در ظرف را آلوده می کند. به جای کار مقداری از غذا را به اندازه یک وعده و با استفاده از یک قاشق تمیز بریزید.
اگر از غذای کودک تجاری استفاده می کنید، به بسته بندی، درب و دکمه ایمنی ( نشانه پلمپ شده در قوطی است ) آن دقت کنید.
به کودک تا قبل از شش ماهگی عسل و شربت ندهید. عسل و شربتها می توانید اسپور کلستریدیوم بوتولینوم باشد. سیستم ایمنی بزرگسالان و کودکان بزرگتر می تواند از رشد اسپورهای بلعیده شده ممانعت کند اما در شیرخوار این اسپورها توانایی رشد و ایجاد بوتولیسم را که یک بیماری خطرناک است دارند.
غذای باقیمانده در دمای اتاق برای بیش از 2 ساعت غیرقابل استفاده است. بیش از آماده سازی شیرخشک یا غذای کودک به توصیه های تولید کننده که روی برچسب ذکر شده توجه فرمایید.
بعد از شیر دادن از طریق پستان، کودک را باید به صورت مورب در آغوش گرفت و به پشت او زد تا هوای را که بلعیده است به صورت آروغ خارج کند.
در آغوش داشتن طفل موقع شیردادن و حفظ آرامش محیط الزامی است.

مسمومیت غذایی در کودکان

مسمومیت غذایی نتیجه مصرف مواد غذایی آلوده به سموم مختلف مخصوصاً سموم میکروبی است. در عرض 3 تا 24 ساعت پس از مصرف غذای آلوده ( بسته به نوع سم ) علائم مسمومیت شامل دردهای شکمی، تب، استفراغ و اسهال آغاز می شود. اگر غذا با باکتری آلوده شده باشد، این باکتری ها سموم خود را داخل دستگاه گوارش آزاد می کنند و باعث آسیب مستقیم و التهاب مخاط دستگاه گوارش می شوند. باکتری های زیادی هستند که سبب مسمومیت غذایی می شوند اما شایعترین آنها عبارت ند از: سالمونلا، شیگلا، استافیلوکوک و ای کولای ( E.coli ) که مورد آخر شایع ترین علت مسمومیت غذایی در بین شیرخواران به خصوص کودکانی است که با بطری تغذیه می شوند. انواع مسمومیت های غذایی غیر باکتریایی عبارت اند از: علائم ناشی از خوردن مواد شیمیایی پاک کننده ها و برخی گیاهان سمی.
در کودک، این شرایط بسیار جدی است زیرا ممکن است به سرعت باعث کم آبی بدن کودک شود. نخستین اقداماتی که می توانید انجام دهید:
1- اگر کودک دچار اسهال و استفراغ شده، درجه حرارت بدنش را اندازه بگیرید و مطمئن شوید که تب دارد یا نه؛
2- مدفوع کودک را از لحاظ وجود خون و بلغم بررسی کنید؛
3- کودک را در بستر بخوابانید و آب بدنش را از طریق دادن محلول مایع درمانی خوراکی ( ORS ) که به صورت پودر در داروخانه ها موجود است، حفظ کنید؛
4- سعی کنید غذای آلوده ای را که باعث بروز این علائم در کودک شده، شناسایی کنید؛
5- در صورتی که اسهال و استفراغ کودک بیش از 6 ساعت طول بکشد و از طریق رژیم انحصاری مایعات نتوانید علایم را کنترل کنید، هر چه سریعتر کودک را به پزشک یا نزدیکترین مرکز درمانی برسانید؛
6- ماده سمی مشکوک را با خود به نزد پزشک ببرید.
اقداماتی که پزشک انجام می دهد:
در اغلب مورد هیچ درمان خاصی به جز جایگزین کردن مایعات و نمکی که از طریق اسهال و استفراغ دفع می شود، وجود ندارد. اگر کودک شما در معرض کم آبی ( دهیدرا تاسیون ) باشد، ممکن است پزشک، وی را به بیمارستان ارجاع دهد تا مایعات را از طریق سرم دریافت دارد. اگر استفراغ کودک خیلی شدید باشد، ممکن است پزشک برای کنترل استفراغ داروهایی منظور کند.
اقداماتی که شما می توانید برای کمک به کودک خود انجام دهید:
- ظرفی را نزدیک کودک قرار دهید تا در صورت بروز تهوع از آن استفاده کند و نیاز نباشد که مرتب به دستشویی برود.
- در صورتی که کودک مبتلا به تب باشد، می توانید به وسیله یک حوله خیس تب را پائین بیاورید؛
- نکات بهداشتی را رعایت کنید. مسمومیت غذایی در اغلب موارد یک بیماری عفونی است بنابراین حتماً پس از رفتن به دستشویی دستان کودک را بشوئید و خود نیز پس از تعویض کهنه کودک دستان خود را بشویید؛
- برای جلوگیری از بروز مسمومیت غذایی تمام غذاهای پخته شده را در یخچال نگه دارید و هنگام مصرف، آنها را کاملاً گرم کنید. سالمونلا در غذاهای گرم نیز وجود دارد اما حرارت بالا آن را از بین می برد؛
- غذاهای یخ زده و بخصوص مرغ را قبل از پختن به خوبی گرم کنید و مطمئن شوید که کاملاً پخته شده اند؛
- به محض آن که اشتهای کودک برگشت و تقاضای غذا کرد، از غذاهای سریع الهضم مثل سوپ، ماست، ژله و غذاهای بدون چربی استفاده کنید. اثر بیماری اغلب ظرف یک هفته برطرف می شود؛
- غذاهایی را که کودک طی 24 ساعت گذشته مصرف کرده، بررسی کنید و هر غذایی را که به آلوده بودنش شک دارید دور بریزید.

روغن ماهی و ارتباط آن با هوش کودکان

مطالعات بر روی 9 هزار مادر و کودک های شان نشان داده است، مادرانی که امگا 3 کمتری دریافت کرده اند، فرزندانشان از ضریب هوشی بالاتری برخوردارند. این مطالعات نشان داده اند، هماهنگی بین چشم ها، دست ها و مهارت اجتماعی در این کودکان بهتر بوده است و سرعت عمل بالاتری دارند. محققان می افزایند، ضریب هوشی این کودکان 6 مرتبه از حالت عادی بیشتر است. به علاوه، این کودکان در فعالیت های اجتماعی خود ( مانند دوستیابی ) تواناتر هستند و با اختلالات رفتاری در بزرگسالی روبه رو نخواهند بود. آنها در ادامه می افزایند، 60 درصد از مغز را چربی ها تشکیل می دهند که 30 درصد از آن اسیدهای چرب ضروری و اسید چرب امگا 3 است که اغلب از طریق امگا 3 ای که مادر در دوران بارداری مصرف می کند، به نوزاد می رسد. به این دلیل مصرف روغن ماهی به صورت ماهی هایی که روغن بالاتری دارند، در دوران بارداری توصیه می شود. حتی در مطالعه ای دیگر دیده شده است که می توان با دادن مکمل روغن ماهی به بچه های دبستانی تا حدودی در رفتارهای بد آنها تغییراتی ایجاد کرد. محققان در این مطالعه به این نتیجه دست یافته اند که کمبود امگا 3 در بچه ها و حتی در دانش آموزان بزرگ تر 10 ( تا 16 ساله ) نیز موجب بروز مشکلات رفتاری می شود که با دریافت روغن ماهی می توان به میزان قابل توجهی از مشکلات روحی، رفتاری و اجتماعی آنها کاست.

بچه های سالم تر با روغن ماهی

جالب است بدانید که این روغن در دوران بارداری نه تنها بر ضریب هوشی نوزادان اثر دارد، بلکه دارای فواید دیگری نیز هست. به تازگی مطالعات نشان داده اند، مادرانی که در دوران بارداری از این روغن استفاده کرده اند به احتمال کمتر کودکانی با وزن کم را به دنیا خواهند آورد. از آنجایی که کمبود وزن در بدو تولد با ابتلا به بیماری های قلبی و دیابت رابطه مستقیمی دارد، از این رو جلوگیری از بروز این بیماری ها در حفظ سلامت کودک حتی در بزرگسالی نیز اهمیت بالایی دارد. به علاوه چون ماهی ها سرشار از امگا 3 هستند، داشتن یک بارداری سالم می تواند با مصرف این ماده غذایی میسر شود. از این رو دانشمندان ماهی را به عنوان جزء مهمی از رژیم غذایی انسان ها خصوصاً در این دوران به حساب می آورند. محققان در رابطه با اثرات مصرف روغن ماهی در دوران بارداری عقیده دارند که دریافت مناسب امگا 3 می تواند از بروز بیماری فشار خون و سایر مشکلات ناشی از آن در میانسالی بکاهد و به این دلیل است که به مادران باردار توصیه می شود حداقل دوبار در هفته از ماهی استفاده کنند. با وجود تمامی فوایدی که روغن ماهی دارد، نباید آن را بی مورد و بدون حساب و کتاب مصرف کرد.
گاهی مصرف زیاد این ماده کمبود ویتامین E را به همراه دارد که افراد را با کم خونی مواجه می سازد. گاهی نیز مصرف بی رویه این روغن ها موجب بروز خون روی شده که بر اثر ضربه، عمل جراحی و یا اعمال دندان پزشکی آشکار می شود. پس خودسرانه از روغن ماهی به میزان بالا استفاده نکنید. به علاوه، به یاد داشته باشید که این روغن نیز مانند روغن های دیگر دارای کالری بالایی است که مصرف بی رویه آن می تواند انرژی مازادی را به بدن رسانده و موجب چاقی شود.

مقوی و مغذی کردن غذای کودک

منظور از مقوی و مغذی کردن غذای کودک اضافه کردن برخی از مواد غذایی به غذای کودک است که بتوان بویژه در مواقعی که کودک دچار تاخیر رشد شده است.
انرژی و مواد مغذی بیشتری مانند پروتئین انواع ویتامین ( مانند ویتامین آ و سی و...) و انواع ملاح ( مانند کلسیم آهن روی و...) را به کودک برساند.
اضافه کردن موادی که فقط انرژی غذای کودک را بیشتر می کند ( مقوی کردن ) اضافه کردن موادی مانند شکر و روغن فقط انرژی دریافتی کودک را افزایش می دهد و در واقع به جز انرژی مواد مغذی دیگری در چربی ها و شکر وجود ندارد.
اضافه کردن شکر به غذای کودک باعث می شود ذائقه کودک به طعم شیرین عادت کند و در نتیجه کودک تا سنین بزرگسالی به غذاهای شیرین علاقه پیدا کنید به همین دلیل اضافه کردن شکر به غذای کودک در سال اول زندگی توصیه نمی شود البته باید توجه کرد در صورتی که در دستور تهیه غذا شکر وجود دارد مصرف آن اشکالی ندارد مثل فرنی که در دستور تهیه آن مقداری شکر وجود دارد ولی اضافه کردن شکر به غذاهای دیگر مثل پوره و یا سوپ کودک برای اضافه کردن انرژی غذای کودک توصیه نمی شود در این موارد افزودن مقدار کمی روغن توصیه می شود.
افزودن روغن به غذای کودک به دلایل زیر توصیه می شود:
الف- میزان انرژی موجود در روغن در مقایسه با مواد غذایی دیگر بیشتر است ( هم 1 گرم روغن حدود 9 کالری انرژی دارد ).
ب) اضافه کردن کره یا روغن حجم غذای کودک را افزایش نمی دهد و بدون اضافه شدن حجم غذای کودک انرژی غذای او بیشتر می شود.
ج- اضافه کردن کره یا روغن به غذا باعث نرمی غذا شده و بلع آنرا برای کودک آسانتر می کند.
اضافه کردن موادی که علاوه بر انرژی پروتئین غذای کودک را بیشتر می کند ( مغذی کردن ) پروتئین برای رشد کودک ضروری است و مصرف مواد غذایی غنی از پروتئین در تغذیه کودک توصیه می شود حتی الامکان مقداری گوشت ( مانند گوشت مرغ و گوسفند و....) باید به غذای کودک اضافه شود اضافه کردن نخود لوبیا و عدس که کاملاً پخته و له شده باشند بعد از سن 9 ماهگی برای تامین پروتئین مورد نیاز کودک توصیه می شود افزودن تخم مرغ به غذای کودک نیز پروتئین غذای کودک را بیشتر می کند مثلا برای کودکان بالای یکسال می توان تخم مرغ آبپز را داخل پوره سیب زمینی و یا سوپ کودک بعد از طبخ رنده شود اضافه کردن مواد غذایی که ویتامین و املاح غذای کودک را بیشتر می کند ( مغذی کردن )
اضافه کردن برخی از مواد غذایی فقط کمی انرژی غذای کودک را بیشتر می کند ولی باعث می شود که غذا از نظر ویتامین و املاح غنی شود ویتامین ها و املاح هم برای رشد و سلامتی کودک ضروری هستند بدین منظور به مادر توصیه کنید: از سبزیجات برگ سبز برای تهیه غذای کودک استفاده کند مثل جعفری و گشنیز اسفناج ( در کودکان زیر 1 سال اسفناج توصیه نمی شود ) و یا هر نوع سبزی موجود در منطقه که می توان این مواد را به سوپ و یا پلوی کودک اضافه کرد.
از سبزیجات نارنجی رنگ برای تهیه غذای کودک استفاده کند این مواد دارای ویتامین آ هستند مثل کدو حلوایی و هویج روش تهیه پودر جوانه غلات و جبوبات غلات ( مانند گندم ) و حبوبات غلات ( مانند عدس یا ماش ) را بعد از پاک کردن و شستن به مدت 24 ساعت در آب خیس کرده و سپس آب آن را خالی کرده و به صورت غیر فشرده در یک ظرف ریخته و روی ظرف را با پارچ بپوشانید هر 8-7 ساعت یکبار محتویات ظرف را خیس کرده تا جوانه زدن شروع شود و بعد از گذشت حدود 2 روز می توان از جوانه ها برای تهیه سوپ استفاده کرد جوانه ها را می توان حدود یک هفته در یخچال نگهداری کرد روش تهیه آرد و مخلوط غلات و جبوبات تفت داده نسبت این مخلوط 2 به 1 است یعنی 4 قسم غلات ( برنج یا گندم ) بعلاوه 2 قسم حبوبات ( لوبیا سویا یا نخود ) است.
1- غلات و حبوبات را تمیز کرده و بشویید
2- حبوبات را در داخل ماهی تابه و روی شعله ملایم به مدت 15-30 دقیقه تفت دهید.
3- غلات را نیز به همین منوال بطور جداگانه و به مدت کمتر 10-5 دقیقه تفت دهید.
4- سپس حبوبات و غلات را بخوبی آسیاب کنید و سپس آنها را از الک بسیار ریز رد کنید.
5- آرد حاصل را می توان در ظرف در بسته و در محل خشک به مدت 4 ماه نگهداری کنید این آرد منبع بسیار خوبی از پروتئین و انرژی است و می توان در تهیه انواع سوپ ها و یا بصورت فرنی با استفاده از شیر یا آب به کار برد روش تهیه عصاره استخوان اضافه کردن عصاره استخوان قلم گوسفند یا گاو به غذای کودک باعث افزایش املاح و مقوی و مغذی کردن غذا می شود. می توان مستقیما قلم استخوان را در سوپ یا آش یا کته کودک انداخت و یا عصاره آنرا تهیه و بتدریج مورد استفاده قرار داد برای تهیه عصاره قلم گوساله را به مدت 2 ساعت در آب جوشانده و عصاره بدست آمده را می توان برای 2 ماه در فریز و یا برای 4 روز در یخچال نگهداری کرد.

ده توصیه بهداشت غذای کودک

رعایت اصول بهداشتی برای تهیه غذای کودک به حفظ سلامت او کمک می کند.
رعایت این نکات مانع از ورود میکرب ها و مواد آلوه کننده به غذای کودک شده و از ابتلا او به بیماری هایی مانند اسهال جلوگیری می کند. با به کار گرفتن این توصیه ها غذای سالمی از نظر بهداشتی برای کودک خود تهیه کنید.
1- قبل و بعد از تهیه غذا دستها را بشوئید.
قبل از آماده کردن غذا و بعد از پایان کار دستها را با آب و صابون بشویید و هر بار که کهنه کودک را عوض می کنید و یا به دستشویی ( توالت ) می روید حتما دستها را با آب و صابون بشویید، اگر دستها زخمی است قبل از تهیه غذا محل زخم را ببندید.
2- غذاها را خوب بپزید.
حرارت موجب از بین رفتن میکروبهای بیماری زا می شود و آلودگی احتمالی غذا در اثر پخت از بین می رود.
3- غذای کودک را تازه تهیه کنید.
بهتر است غذای کودک برای هر وعده تازه تهیه شود و فاصله بین وقتی که غذای کودک پخته می شود تا زمانیکه به کودک غذا داده می شود طولانی نباشد چون در فاصله ای که غذا سرد می شود احتمال دارد میکروبها در غذا تکثیر کنند.
4- غذاهای پخته را بطور صحیح نگه داری کنید.
غذاهای باقیمانده را سریعا خنک کنید و در ظرف در بسته در داخل یخچال نگهداری کنید. نگهداری غذا در دمای اتاق باعث فساد غذا می شود.
5- غذاهای باقیمانده را قبل از مصرف حرارت دهید.
غذاهای اضافی را قبل از مصرف مجدد، حرارت دهید بطوریکه تمام قسمت های غذا داغ شود، در این صورت آلودگی احتمالی و میکروبها از بین می رود، پس از یکبار حرارت دادن غذای اضافی، باقیمانده آن را دور بریزید.
6- غذاهای خام و پخته را مجزا نگهدارید.
غذاهای خام و پخته را هم در آشپزخانه و هم در یخچال جدا از هم نگهداری کنید چون احتمال دارد آلودگی از غذاهای خام به غذاهای پخته منتقل شود. اگر می خواهید غذاهای پخته مثل مرغ پخته و یا انواع سبزی را که خام مصرف می کنید خرد کنید حتما روی تخته یا ظرف جداگانه ای این کار را انجام دهید.
7- محل تهیه و پخت غذا را تمیز نگهدارید.
لوازمی را که برای تهیه و طبخ غذا بکار می برید کاملا بشوئید. پارچه های مخصوص تمیز کردن آشپزخانه را مرتب بشوئید و در آفتاب پهن کنید.
8- غذاها را از دسترس حشرات و جوندگان دور نگهدارید.
غذاها را در ظرف درب دار و دور از دسترس حیوانات و حشرات نگهداری کنید چون حیوانات حامل میکروبهای بیماری زا هستند.
9- آب پاکیزه مصرف کنید.
برای نوشیدن و تهیه غذا، آب پاکیزه مصرف کنید. کودکان نسبت به آلودگی آب حساس و آسیب پذیر هستند آب مصرفی کودکان زیر یکسال را حتما بجوشانید.
10- مواد غذایی پاستوریزه مصرف کنید.
تا حد امکان شیر، ماست، کشک و بستنی پاستوریزه مصرف کنید و در صورتیکه به مواد غذایی پاستوریزه دسترسی ندارید قبل از مصرف حتما شیر و کشت را بجوشانید و هنگام خرید مواد غذایی به تاریخ تولید و انقضاء آنها توجه کنید.

دانش غذا دادن به کودکان.....

دوره سنی 1 تا 6 سالگی در کودکان مرحله رشد سریع و فراگیری مهارتها را شامل می شود. کودک در این مرحله صحبت کردن، دویدن و سایر فعالیتها را فرا می گیرد؛ در نهایت شخصیت اجتماعی او نیز در همین مرحله شکل می گیرد. کودک یک ساله با کمک گرفتن از انگشتان خود غذا می خورد، در حالی که فنجان را تنها می تواند با کمک دیگران به دست بگیرد، ولی در سن دو سالگی به راحتی فنجان را با یک دست بر می دارد و از قاشق نیز به خوبی استفاده می کند. اما او به کار بردن انگشتانش را به طور کامل فراموش نکرده است و در شرایطی ترجیح می دهد برای نتیجه گیری سریع، از انگشتانش استفاده کند. در کودکان 6 ساله، مهارتهای فیزیکی تکامل یافته تر است، به طوری که به راحتی می توانند از چاقو برای بریدن استفاده کنند. مراحل رشد کودک در این دوره سنی به گونه ای است که اشتهای او کاهش می یابد و این مسئله در اغلب موارد موجب اضطراب و نگرانی والدین آنها می شود. در حالی که کودکان در این دوره رشد، بیشتر جذب محیط پیرامون خود شده و به دلیل کاهش اشتها که تا حدودی نیز طبیعی است، تمایلی به خوردن غذای کامل ندارند.
گاهی نیز مشاهده می شود که کودکان از خوردن غذایی که والدین به آنها می دهند، امتناع ورزده و تنها یک نوع غذا را انتخاب کرده و می خورند. چنین واکنشی از جانب کودکان را می توان حاصل دلزدگی از غذاهای معمولی، یا عادت نکردن به این نوع غذاها دانست.
بسیاری از والدین در این دوره از این رفتار کودکان ناراحت بوده و نگران سلامت کودکان خود هستند، زیرا نمی دانند آیا کودکان آنها به حد کافی مواد غذایی لازم را برای بدن خود به دست می آورند یا نه. لذا سعی می کنند که الگوی غذایی مطلوب خود را به کودک بقبولانند و مانع از واکنش طبیعی کودک می شوند. بدیهی است که این کشمکش بین کودک و والدین نتیجه ای به باز نخواهد داشت، زیرا هیچ کودکی را نمی توان مجبور به خوردن غذایی کرد که میلی به آن نشان نمی دهد. آنچه که والدین از آن ناآگاهند، این است که چنین واکنش هایی از جانب کودکان، از ویژگیهای مراحل رشد بوده و حالت موقتی دارد. متأسفانه در اغلب موارد، والدین واکنش علمی و آگاهانه به این رفتار کودک نشان نمی دهند و بدون درک شرایط رشدی وی، سعی می کنند با مشاوره دیگران، الگوهای غذایی جدیدی برای توصیه به کودک بیابند، به عبارتی، محدودیتهایی را برای میل غذایی کودک ایجاد می کنند. براساس یافته های پژوهشهای انجام شده، کنترل شدید و محدود کننده یا عدم توجه و مداخله در این حالات، هیچ کدام واکنش صحیحی نیستند. راه صحیح آن است که والدین و مربیان مراکز آموزشی، غذاها را در اختیار کودک قرار داده و در صورت عدم تمایل کودک به خوردن نوع خاصی از آنها، سایر مواد غذایی موجود در همان گروه را جانشین کرده و عکس العمل کودک را ارزیابی کنند.
در پژوهشی که در این زمینه در سال 91 در یکی از مهد کودکهای انگلیس انجام گرفت، مشخص گردید که کودکان پیش دبستانی، ترجیح می دهند که مواد غذایی آنها در طول روز، متنوع باشد. این در حالی است که میزان انرژی دریافتی در این حالت در مقایسه با قبل، تفاوت چندانی نداشته و تقریباً یکسان بوده است. آنچه اهمیت دارد، این است که برای کودکان در این گروه سنی، بهتر است وعده های غذایی متعددی را در طول روز با حجم کمتر توصیه کرد، زیرا ظرفیت معده آنها کم بوده و اشتهای متنوعی دارند. کودکان در این دوره سنی حداقل 4 الی 7 بار غذا می خورند که « میان وعده ها » از اهمیت خاصی برخوردارند. البته لازم است که « میان وعده های » آنها به نحوه ی انتخاب شود که دارای ارزش غذایی مناسبی باشد نه مانند شیرینی ها، چیپس و یا نوشابه های گازدار که فاقد ارزش تغذیه ای هستند. همچنین میان وعده ها باید طوری انتخاب شوند که کمترین اثر نامطلوب را بر روی دندانها داشته باشند. موادی نظیر شکلات های کاکائویی، شیرینی های مغزدار و.... به راحتی در بین دندانها باقیمانده و موجبات فساد آنها را فراهم می کند.
در واقع میان وعده باید به گونه ای انتخاب شود که ارزش غذایی بالایی داشته باشد تا نیازهای رشد و نمو کودک را تأمین کرده و از طرفی مورد دلخواه و مورد پسند اغلب کودکان نیز باشد. بنابراین یک میان وعده کامل حاوی موادی نظیر: میوه تازه، پنیر، ساقه سفت سبزیجات خام ( نظیر ریواس و کرفس )، شیر، آبمیوه، کراکر تهیه شده از غلات کامل و ساندویج کره بادام زمینی و... است. مطالعات بالینی جدید نشان داده است که کودکان تمایل زیادی به نوشیدن آبمیوه بخصوص آب سیب دارند.
تاکنون، بیشتر در مورد طعم غذا و تأثیر آن در پذیرش یا رد غذا توسط کودک صحبت کردیم اما سایر حواس نیز به نحوی در عدم پذیرش غذا از جانب کودک تأثیر گذار هستند. به عنوان مثال اکثر کودکان غذاهای خیلی داغ یا خیلی سرد را دوست ندارند و تمایل بیشتری برای خوردن غذاهای ولرم از خود نشان می دهند. بیشتر کودکان به بوی غذا نیز حساس هستند و بعضی غذاها را به علت بوی خاصی که دارند، نمی خورند.
از موارد دیگری که می توان به آن اشاره کرد این است که کودکان ترجیح می دهند غذاهای آنها در ظروف جداگانه بوده و در یک ظرف با هم مخلوط نشود و خوردن در ظروفی مثل ماهی تابه یا قابلمه کوچک را دوست ندارند. به عبارت واضح تر به شکل صحیح و مرتب غذا اهمیت می دهند، به عنوان مثال در بسیاری موارد مشاهده می شود که کودک از خوردن ساندویچی که به طور ناصحیحی برش خورده، یا کراکر شکسته شده امتناع کرده و به دنبال آن بهانه گیری های او شروع می شود. آنچه که مسلم است، این است که این رفتارها بسیار طبیعی است.
غالب کودکان، غذاهای خوش طعم و لذیذ را دوست داشته و به راحتی قادرند غذاهای بد طعم ( یا بدون طعم معین ) و یا سبزیجات زیاد پخته شده را تشخیص دهند و از خوردن آنها سرباز زنند. علاوه بر موارد مذکور، انتخاب محل مناسب و معین برای غذا خوردن کودک نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. غذا دادن به کودک در شرایطی نامناسب و وضعیتی نامتعادل، موجب خستگی کودک شده و او از غذا خوردن امتناع می ورزد. به عنوان مثال در مواردی مشاهده شده است که کودک پشت میزی قرار گرفته است که ارتفاع بلندی داشته و قفسه سینه کودک به میز می رسد و پاهایش نیز وضعیت ثابتی نداشته و در هوا آویزان است. در این گونه موارد، استفاده از صندلی های غذا توصیه می شود. وسایل مورد استفاده برای غذا خوردن نظیر لیوان، بشقاب، کاسه نباید شکستنی بوده و از نظر وزنی نیز نباید به حدی سنگین باشد که برداشتن آن برای کودک دشوار باشد. استفاده از قاشق های دارای دسته کوتاه و ضخیم برای کودکان راحت تر است. باید توجه داشته باشیم که کودکان در مواقع خستگی تمایلی به خوردن غذا ندارند و این مسئله هنگام برنامه ریزی زمان بازی و تغذیه آنها بایستی مدنظر قرار گیرد. البته در صورتی که بعد از بازی، کودک استراحت کوتاهی داشته باشد و سریعاً به او غذا داده نشود، با میل و رغبت زیادی غذای خود را می خورد. ذکر این نکته حائز اهمیت است که فعالیت خارج از خانه کودک در فضای باز به نحو مؤثری باعث افزایش اشتهای او می شود. البته در این حالت نیز اگر زمان وعده غذایی اصلی نزدیک است ( نیم یا یک ساعت )، بهتر است غذایی به کودک داده نشود، زیرا اشتهای او برای دریافت غذای اصلی کاهش می یابد.

چند توصیه برای صبحانه خوردن کوچولوها

کودک شما هم جزء آن دسته از کودکانی است که هنگام خوردن صبحانه بهانه می گیرند و به اصطلاح " جیم " می شوند؟ نگران نباشید. توصیه های زیر را بخوانید و به کار ببندید. امیدوارم کودکان تان صبحانه خور حرفه ای شوند.
1) شرط اول خوابیدن شب در زمان مناسب و زود هنگام است.
2) میز را بچینید: به همراه فرزند خود، از شب قبل، میز صبحانه فردا را بچینید. البته هنگامی که کودک تان خوابید مواد فاسدشدنی را، دوباره در یخچال قرار دهید. صبح هنگام نیز، ابتدا میز را مثل شب پیش آماده کنید بعد کودکتان را 15 تا 20 دقیقه پیش از خوردن صبحانه بیدار کنید تا دستگاه گوارشی او کم کم شروع به کار کند.
3) نوشیدنی های اشتهاآور: پیشنهاد می شود، وقتی کودکتان از خواب برخاست یک لیوان بزرگ آب یا آب پرتقال به او بدهید. به این ترتیب او به اشتها می آید. مطمئن باشید چند دقیقه بعد، شتابان به سمت میز صبحانه می آید.
4) با بوفه موافقید؟ کوچولوها همیشه دوست دارند ادای بزرگ ترها را در بیاورند. آنها عاشق بوفه اند و دوست دارند غذاها روی میز چیده شده باشد تا آنها هر چه می خواهند بخورند. آب پرتقال، نان، بیسکوئیت، شکلات صبحانه، شیر، پنیر و.... را روی میز بچینید و مطمئن باشید، چشمان کودک، بزرگ تر از معده اش خواهد شد و از تمام غذاهای روی میز تا جائی که بتواند می خورد.
5) یک نمونه جالب: فراموش نکنید که بهترین راه یادگیری، مثال زدن است. شما نیز همراه کودکتان بنشینید و صبحانه کامل بخورید. کودکتان از شما الگو می گیرد و کارهای شما را تقلید می کند. وقتی چند لقمه خورید، تازه اشتهای نان باز می شود، به خصوص اگر یک تلفن همراه داشته باشید.
6) نان تازه، عالی است! از هر 10 کودک، 4 نفر تنها به دلیل نبودن نان تازه سر میز صبحانه، رغبتی به خوردن ندارد. در صورتی که کودکتان نسبت به خوردن صبحانه بی میل است، نان تازه را امتحان کنید. بوی نان تازه همه را به اشتها می آورد. اگر وقت خرید نان را ندارید، پیشنهاد می کنیم مقداری شیر و شکر روی نان مانده بمالید و آن را 5 دقیقه در ماکروفر قرار دهید تا بوی نان تازه به خود بگیرد.
7) از داستان های زیبا کمک بگیرید: سعی کنید سر میز صبحانه وقت را غنیمت شمرده و کتاب داستانی، درباره صبحانه خوردن برای کودکتان بخوانید. کاری کنید که آب از لب او آویزان شود.
8) اصرار نکنید: در صورتی که با وجود انجام تمامی این کارها، باز هم کودک شما صبح از خواب برخاست و میلی به خوردن صبحانه نشان نداد، به او فشار نیاورید. یک لیوان شیر یا آب پرتقال به او بنوشانید و تا ساعت ناهار در صورت تمایل، به او میوه بدهید. مطمئن باشید او فردا صبح بهتر از امروز، صبحانه می خورد.

آداب میز غذا را به کودکان یاد بدهیم

برای فرزندتان روشن کنید که سر سفره یا میز غذا چه رفتاری داشته باشد. پرتاب اشیا یا مواد غذایی، جر و بحث، داد و فریاد و رفتارهایی مانند این در تمام سنین غیرقابل قبول و ممنوع هستند. از شیوه « اگه یک دفعه دیگه این کارو بکنی، تنبیه می شوی! » استفاده کنید. چگونه؟ به روش زیر:
2. وقتی بچه شما هنگام غذا خوردن با دهان پر از جا بلند می شود و دوباره بر می گردد، ظرف غذایش را به جای دیگری می برد و ریخت و پاش می کند تقصیر خود شماست. نباید قانون و روال خاص تعیین شده را بشکنید. از جمله گفته شده استفاده کنید و تأثیر مثبت آن را ببنید.
3) به کودک بیاموزید از کلماتی مانند خواهش می کنم، لطفا و ممنونم استفاده کند.
البته اگر خودتان تا به حال این کلمات را به کار نبرده اید، عادلانه نیست از بچه چنین توقعی داشته باشید.
4) از کودکان انتظار بیش از حد داشته باشید، آنها تا پنج سالگی نمی توانند با مهارت از قاشق و چنگال استفاده کنند اما همین قانونی که حق ندارند با دهان پر سفره را ترک کنند، کافی است.
5) بهترین پاداش برای کودک تعریف و تمجید است، این کار را به تعویق نیندازید. همین کلمات محبت آمیز و تعریف از غذا خوردن او در میان بقیه، کافی است.
6) برقراری روال معین و حدود و خط قرمزها در زمان صرف غذا و ثابت بودن قوانین آن و لزوم رعایت آداب غذا خوردن بر حسب سن کودک.
7) هیچ گاه کودک را به علت غذا نخوردن سرزنش یا تنبیه نکنید. تنبیه را فقط درباره رفتارهای ناشایست مانند پرت کردن غذا یا اشیا و امتناع از نشستن سر سفره اعمال کنید.
هشدار دادن و اعلام اینکه به وقت غذا خوردن نزدیک می شوید را فراموش نکنید.
مادر باید مانند یک ساعت گویا عمل کند. انتظار نداشته باشید کودک به محض اینکه به میز غذا فراخوانده شود، بازی را رها کرده و بشتابد. بلکه باید ابتدا به او فرصت بدهید تا هیجانش فروکش کند. « من دارم غذا را روی میز می چینم لطفا همه بیایید سرمیز. »
این هشدار در حالی است که هنوز دقایقی دیگر فرصت دارد. اگر آماده شدید، دوباره اعلام کنید.
8) حس مسوولیت پذیری را در کودکان برانگیزید و تشویق شان کنید تا خودشان غذا بخورند حتی اگر در ابتدای کار با طولانی شدن مدت غذا خوردن و کثیف کاری همراه شود. سعی کنید آسودگی خیال و آرامش را در هنگام غذا به اعضای خانواده هدیه کنید و با هم غذا بخورید. ولی توجه داشته باشید که حداکثر طول مدت غذاخوردن کودکان حداکثر 25-20 دقیقه باشد.
9) هوس های زودگذر کودک را برای خوردن بعضی خوراکی ها نادیده بگیرید. گاهی غذاهای متنوع برای کودکتان تهیه کنید اما اجازه ندهید که همیشه خودش نوع غذا را معین کند.

نکاتی در مورد تنقلات کودکان

خریداری نشود! اما:
تنقلات و مواد غذایی مورد مصرف در کودکان را هرگز از دوره گردها و خارج از فروشگاه ها خریداری نکنید.
تمامی تنقلات و غذاهای مصرفی کودکان باید دارای پروانه ساخت از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشند.
هنگام خریداری تنقلات به تاریخ تولید و انقضای محصولات توجه کنید.
لواشک و آلوچه مورد علاقه کودکان باید دارای پروانه ساخت باشند. از خرید انواع بدون علامت و پروانه جداً خودداری نمایید.
مصرف آب نبات، شکلات و آدامس های عرضه شده در بازار در صورتی مورد تأیید است که دارای پروانه ساخت و تاریخ مصرف معتبر باشند.
مصرف فرآورده های حجیم شده و شور غلات برای کودکان زیر دو سال ممنوع است.
محصولاتی مانند تمبر هندی که بصورت غیرمجاز وارد می شوند مورد تأیید نیست و از مصرف آنها به خصوص برای کودکان جداً خودداری فرمایید.
از خریداری و مصرف انواع آب میوه هایی مانند آب آلبالو یا آب زرشک و از این قبیل که توسط دوره گردها عرضه می شوند، به لحاظ آلودگی و استفاده مواد مصنوعی به خصوص برای کودکان جداً خودداری شود.
از خریداری و مصرف انواع چیپس که به صورت فله ای یا بدون مارک و مشخصات و بدون پروانه ساخت تهیه و عرضه می شوند، خودداری شود.
به فرزنتان آموزش دهید که فقط بستنی های پاستوریزه دارای پروانه ساخت را خریداری کنند.
از مصرف بستنی های یخی که در بعضی از مناطق به صورت غیرمجاز تهیه می شوند، به لحاظ آلودگی و داشتن رنگ های مصنوعی مضر خودداری کنید.

تغییر غذای کودک

از شیر گرفتن، تغییر تدریجی تغذیه کودک از شیر به غذاهای ترکیبی است. شیر تا پیش از 4 ماهگی، کلیه مواد غذایی لازم را برای کودک فراهم می کند. بین سنین 4 تا 6 ماهگی، دستگاه گوارش کودک به حدی از رشد و تکامل می رسد که برای هضم غذا نیز آماده می شود. در این سنین، علائم گرسنگی بعد از شیرخوردن و تقاضا برای افزایش دفعات تغذیه دیده می شود.
غذاهای اولیه: تغییر غذای کودک از شیر به غذاهای جامد، یک روند تدریجی است که تکمیل آن به 3 تا 4 ماه یا حتی بیشتر زمان نیاز دارد. بعضی کودکان سریعاً به غذاهای جامد عادت می کنند، ولی عده ای دیگر نیاز به زمان بیشتری دارند. البته موارد ذکر شده باید با شرایط کودک موقعیت زندگی و معیشتی والدین منطبق شود. هیچ قانون و زمان خاصی برای از شیرگرفتن شیرخوار وجودندارد. طول مدت روند تغییر غذا از شیر به جامدات، یا نوع غذای پیشنهادی نیز متغیر است.
مهمترین مسأله، دارا بودن دیدگاه مثبت و انعطاف پذیر در این مورد است. در خلال چند هفته اول بعد از شیر گرفتن، کار شما تهیه غذاهای جامد و دادن آنها به کودک با استفاده از قاشق است. کودک شما احتمالاً در مراحل اولیه از این راه فقط مقادیر کمی مواد غذایی به دست می آورد. برای دادن مواد غذایی به کودک زمانی را انتخاب کنید که هم مادر و هم کودک در آرامش به سر می برند. اغلب موقع نهار بهترین زمان برای دادن مواد غذایی جامد به کودک است.
ممکن است اشتیاق کودک شما برای خوردن مواد غذایی جدید در زمان صبحانه نسبت به سایر اوقات کمتر باشد. همچنین در زمان گرسنگی و یا زمانی که کودک خسته است، اشتیاقی برای استفاده از مواد غذایی جامد نداشته باشد.
در صورت امتناع کودک از خوردن غذا و یا ابتلا به اسهال، استفراغ و بثورات، از دادن آن غذا برای چند هفته اجتناب کنید. تا قبل از یک سالگی، جهت تأمین نیاز کودک به شیر فقط از شیر مادر یا شیرخشک استفاده کنید.
روش صحیح از شیر گرفتن: برای تغذیه صحیح کودک باید از غذاهایی که در دوره های بعد نیز به فرزندان داده می شود، استفاده کنید. همیشه از غذاهای خانگی که از مواد تازه تهیه شده اند، استفاده کنید. به غذای کودک نمک اضافه نکنید.
جهت جلوگیری از پوسیدگی دندان، استفاده از مواد قندی و شیرین را محدود کنید.
جهت آشنایی کودک با انواع مختلف مواد غذایی و چاشنی ها در مواد غذایی کودک تنوع ایجاد کنید. این عمل از بهانه گیری در امر غذا خوردن در آینده جلوگیری می کند.

تغذیه کمکی

بطور کلی در بحث تغذیه کمکی کودکان دو مورد مجزا قابل بحث می باشد.
آیا شیر مادر برای تغذیه شیرخوار کافی است؟
از چه موادی برای تغذیه کمکی شیرخوار می توان استفاده کرد؟
شیرمادر برای تمامی شیرخواران تا پایان شش ماهگی کاملا کافی است و هیچ شیرخواری ( بخصوص شیر مادر ) تا پایان شش ماهگی نیاز به تغذیه کمکی ندارد.
گاها مشاهده می شود مادران از سیر نشدن فرزندشان نگران هستند باید بگویم که ملاک کافی بودن شیر مادر از نظر پزشکی افزایش وزن شیر خوار و منحنی رشد کودک می باشد و تا وقتی این منحنی در محدوده استاندارد باشد شیرخوار ( کوچکتر از شش ماه ( نیازی به تغذیه کمکی ندارد. بنابراین بعد از شش ماهگی زمان شروع تغذیه کمکی می باشد.
شروع تغذیه با مواد سهل الهضم و با مقدار کم باید آغاز شود بطور کلی استفاده از عسل و مرکبات قبل از یک سالگی برای کودکان ممنوع است.
در آغاز موادی مانند پوره سیب زمینی و هریره بادام با حجم کم مناسب است و همچنین غذاهای آبکی مثل سوپ صاف شده باید دقت کرد که دستگاه گوارش کودکان در ابتدا قادر به هضم و جذب غذاهای سنگین و پرچربی را ندارد. استفاده از تخم مرغ نباید با بیشتر از یک عدد در هفته آغاز شود و به مرور بر این مقدار افزود.
موادی مانند لعاب برنج و فرنی ارزش غذایی خیلی خوبی برای کودک دارند
فراموش نشود که مواد غذایی نفخ زا مانند حبوبات ( اگر زیاد مصرف شود ) می توانند باعث دل درد و بیقراری کودک شوند
مواد غذایی آماده با نامهای مختلف در بازار موجود می باشند در عین حال که از طعم و گاها ارزش غذایی خوبی برخوردار هستند ولی در مجموع هیچ کودک سالمی نیاز صد در صد به مصرف آنها ندارد و مادران می توانند غذاهای کمکی کودکان خود را با کیفیت عالی خودشان تهیه نمایند.

نقش رنگ در غذای کودکان

سبز

تأثیر خوردن سبزی ها و سبزیجات سبز بر هیچ کس پوشیده نیست. سبزیجات سبز حاوی مجموعه ای از آنتی اکسیدان ها هستند. با خوردن سبزی ها استخوان ها و دندان هایی محکم خواهید داشت. سبزی ها ابتلا به سرطان را نیز کاهش می دهند.
بعضی از سبزی ها عبارتند از مارچوبه، فلفل های سبز، بروکلی، تمام برگ های خوراکی، خیار، لوبیا سبز، نخودسبز، کدوی سبز، کرفس، کلم.

قهوه ای و سفید.

رنگ های سفید و کرم تا قهوه ای را نیز می توان در زمره رنگین کمان خوراکی ها جای داد، خواص سلامتی بخش و مفید سیر و پیاز سال ها است که زبانزد متخصصین تغذیه است و نیز محققین دریافته اند که این گروه از مواد غذایی در پایین آوردن سطح کلسترول خون مفید بوده و در حفظ سلامت قلب موثر هستند.
از این گروه می توان به پیازها، سیر، گل کلم، سیب زمینی، قارچ، موز، خرما، و هلوی سفید اشاره کرد.
پس از آشنایی با برخی از خواص و دسته بندی مواد خوراکی بر حسب رنگشان نوبت به کاربرد آنها در تهیه غذاهای جذاب برای کودکان می رسد.
بشقاب غذا را چون بوم نقاشی ببینید و به فرزندتان کمک کنید تا روی این بوم با استفاده از مواد خوراکی رنگینی که در اختیارش قرار می دهید مطابق سلیقه خودش منظره ای زیبا بیافریند. چند بوته کوچک بروکلی بخارپز یا آب پز و مقداری لوبیا سبز درسته پخته می توانند درخت های این منظره باشند، یک عدد گوجه فرنگی، گیلاسی، به جای خورشید و یک مشت نخودفرنگی و دانه ذرت هم به جای گل ها.
از انواع میوه و سبزیجات برای تزئین غذاهای گوناگون که ممکن است بعضی از آنها نیز چندان مورد علاقه فرزندتان نباشد بهره بگیرید. با استفاده از قوه تخیل خود و کودکتان با اشکال و طرح های فانتزی این غذاها را بیارایید.
در فصل تابستان پوره های رنگارنگی از میوه های گوناگون درست کنید و آنها را در یک جایخی ریخته و در فریزر قرار دهید. از این مکعب های یخ میوه ای برای سرو نوشیدنی های کودکان استفاده کنید.
به جای تنقلات پرچربی و پرنمک برگه خشک شده میوه ها و مغزهایی مانند گردو و پسته را در دسترس بچه ها قرار دهید.
با فرزندتان بازی شناخت طعم میوه ها را ترتیب دهید. چشمان او را با یک دستمال ببندید و قطعاتی از میوه های گوناگون را در دهانش بگذارید تا با خوردن آنها نوع میوه یا سبزیجات را تشخیص دهد. خلاصه اینکه از خلاقیت شخصی خود نیز برای ایجاد عادات صحیح غذایی در فرزندتان بهره بگیرید.
شما از مواد غذایی رنگی نیز می توانید به عنوان حربه ای برای خوراندن گوشت به کودکانتان استفاده کنید. بسیاری از کودکان علاقه زیادی به خوردن گوشت از خود نشان نمی دهند که آن هم یا به تنفر آنها از بوی گوشت بر می گردد یا اینکه از تکه های گوشت در غذا خوششان نمی آید. بدین منظور می توانید از سبزیجاتی نظیر هویج، سیب زمینی و شلغم برای گرفتن بوی گوشت در غذا استفاده کنید، اینگونه هم غذا خوش رنگ و بو می شود و هم خوردنی.
تأثیر رنگ در غذای کودکان به قدری زیاد است که آنها ترجیح می دهند به جای استفاده از غذاهای خانگی در زنگ تفریح، خوراکی های خوش آب و رنگ بوفه مدرسه را تهیه نمایند. برای رفع این عادت که یکی از مهمترین دلایل چاقی کودکان به شمار می رود، بهتر است برای بر انگیختن اشتهای کودکان به خوردن ساندویج های خانگی به سبزیجات و میوه های رنگی متوسل شوید تا پفک و پاستیل و چوب شور!
در آخر به خاطر داشته باشید طبق تحقیقات دانشمندان اگر بتوانید هر طعم جدید را حتی حدود 10 بار به کودکتان بخورانید او این طعم را پذیرفته و به آن عادت می کند.
پس ناامید نشوید و مواد مفید ولی نه چندان خوشمزه را با اشکال رنگارنگ و جذاب به فرزندانتان عرضه کنید.
شرکت دادن بچه ها در خرید سبزیجات نیز می تواند آنها را به خوردن آنچه خود انتخاب کرده اند ترغیب کند. آنها را با خود به فروشگاه های عرضه کننده سبزیجات و میوه ببرید و اجازه بدهید آنچه ترجیح می دهند خریداری کنند.

خطر مصرف عسل در کودکان زیر یکسال

عسل یک ماده شگفت انگیز و بی نظیری است که خواص ارزشمند فراوانی در حفظ سلامتی انسان دارد. امروزه ثابت شده که عسل طبیعی ( تصفیه نشده و خالص ) علائم آلرژی را کاهش می دهد.
در اینجا تعدادی از خواص درمانی عسل را برای شما بیان می کنیم.
- خواص آنتی بیوتیکی ( میکروب کش ) دارد.
- داروئی برای درمان ناراحتی ها معده است. امروزه ثابت شده که عسل از رشد هلیکوباکترپیلوری در معده جلوگیری می کند. این باکتری، مسئول اصلی پیدایش زخم معده و بسیاری از بیماری های معده است.
- در درمان بیماری قانقاریا ( در این بیماری خون به عضو نمی رسد و عضو دچار فساد می شود ) مفید است که هم از مرگ و هم از قطع عضو جلوگیری می کند.
- عسل سریع تر از پانسمان زخم، سوختگی بدن را درمان می کند. با مصرف عسل در هنگام سوختگی بدن، میزان درد، جراحت و کشیدگی بافت کاهش می یابد و محل سوختگی سریع تر بهبود می یابد.
- مصرف عسل در افراد مسن، از بروز آب مروارید جلوگیری می کند.
با این همه، هرگز به کودک زیر یک سال نباید عسل داد که برای سلامتی او مضر است. دادن عسل به نوزاد زیر یک سال باعث بروز مسمومیت " بوتولیسم " می شود.
بوتولیسم در اثر اسپورهای باکتری بوتولینم به وجود می آید. اگر این اسپورها توسط افراد بزرگسال بلعیده شوند، تأثیر بدی بر آنها ندارند. ولی اگر وارد بدن نوزاد شوند، در مجرای گوارشی او تکثیر می یابند و باعث تولید سم بوتولینم می شوند. حتی اگر برای شیرین شدن سر پستانک نوزاد، عسل به آن بمالید، این سم را در بدن نوزاد ایجاد خواهد کرد. سم بوتولینم به عنوان کشنده ترین سم برای انسان شناخته شده است. مقدار کشنده آن یک ده میلیونیم میلی گرم به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن است که این مقدار با چشم غیر مسلح دیده نمی شود. اگر این مقدار بسیار جزئی وارد جریان خون شود، در کمتر از چند دقیقه با فلج کردن عضلات تنفسی، باعث مرگ فرد می شود.
دادن عسل به نوزاد زیر یک سال باعث بروز مسمومیت " بوتولیسم " می شود.
بوتولیسم نوزادان، در تمام قاره ها به جز آفریقا وجود دارد. بوتولیسم می تواند توسط خاک یا گرد و غبار ( به خصوص گرد و خاک کیسه جاروبرقی ) در نوزاد ایجاد شود، ولی خوردن عسل، مهم ترین عامل بروز این مسمومیت است. مسمومیت بوتولیسم در نوزادان زیر یک سال اتفاق می افتد، ولی بیشتر تا سن 6 ماهگی است. خوشبختانه در بیشتر موارد، مقدار سم آنقدر کم است که مسمومیت غیرقابل تشخیص است.
اولین علامت بوتولیسم در نوزاد، یبوست است ( البته یبوست در بسیاری از نوزادان شایع است و خطری هم ندارد ) که 3 تا 30 روز از خوردن عسل بروز می کند. در طی روزهای بعدی نوزاد دچار ضعف، بی میلی به غذا، کاهش اشتها و گریه کردن ضعیف می شود.
اگر بیماری پیشرفت کند، نوزاد کمتر و کمتر حرکت می کند و آب از دهانش می ریزد. عمل مکیدن و بازکردن دهان کاهش می یابد. عدم کنترل سر نیز از علائم جدی این بیماری است. حتی تنفس ضعیف ممکن است به تدریج یا به طور ناگهانی بروز کند. پس اگر کودک سالمی دچار علائم بالا باشد یعنی یبوست همراه با ضعف در مکیدن و گریه کردن با نفس کشیدن، باید او را نزد پزشک ببرید، زیرا ممکن است دچار بوتولیسم شده باشد، مگر اینکه علت دیگری برای ضعف وجود داشته باشد.
اگر پزشک تشخیص داد که کودک بوتولیسم شده است، بایستی برای مدت طولانی در ICU تحت مراقبت ویژه باشد ( با سیستم تهویه خودکار و غذا خوردن متناسب از راه لوله ). بعد از آن برای مدت چند هفته هم در بیمارستان بستری شود. اگر پزشک بوتولیسم را به درستی و فوری تشخیص دهد و نوزاد هم سریعاً تحت درمان و مراقبت قرار بگیرد، هیچ خطری سلامتی نوزاد را تهدید نخواهد کرد و می تواند کاملاً بهبود یابد. میزان مرگ ناشی از این مسمومیت در نوزادان بستری در بیمارستان کمتر از یک درصد است. اخیراً یک پادزهر برای این مسمومیت کشف شده است که می تواند مدت زمان بستری شدن در بیمارستان و ICU را کاهش دهد. مؤثرترین روش برای جلوگیری از مسمومیت بوتولیسم در نوزاد، ندادن عسل به اوست. شیر مادر نیز شدت بوتولیسم را کاهش می دهد. بنابراین علی رغم فواید فراوان عسل، مصرف آن در کودکان زیر یک سال مجاز نمی باشد و برای سلامتی آنها مضر است.

بیش فعالی و تغذیه

امگا- 3 از پیشرفت علایم بیش فعالی جلوگیری می کند.
با مصرف مواد غذایی حاوی امگا -3 خصوصا روغن ماهی می توان به نحو موثری از پیشرفت علایم بیماری بیش فعالی جلوگیری کرد.
در بیماران بیش فعال متابولیسم ( سوخت و ساز ) اسیدهای چرب به خوبی صورت نمی گیرد و از آنجا که اسیدهای چرب یکی از ارکان مهم غشای سلول عصبی هستند می توان نتیجه گرفت که در اکثر بیماران یاد شده، سلول های عصبی ساختار و عملکرد مناسبی ندارند.
تشنگی زیاد و آلرژی به مواد غذایی را از جمله اصلی ترین علائم کمبود اسیدهای چرب می باشد و علایم یاد شده در بچه های بیش فعال، خصوصا پسران شیوع زیادی دارد و علت آن نیز نوع رشد و تکامل سیستم عصبی است.
گنجاندن مواد غذایی حاوی اسید چرب ضروری امگا-3 مانند گوشت، روغن ماهی، تخم مرغ و مغزهای خام در برنامه غذایی کودکان بیش فعال را در کنترل علایم بیماری آنها موثر است، در عین حال عناصر حیاتی روی و منیزیم نیز در کاهش بیش فعالی موثرند. زیرا کنترل سیستم اعصاب مرکزی و محیطی زیر نظر این دو ماده است و علائمی مانند واکنش بیش از حد به محرک های بیرونی، خستگی، اختلال خواب و اختلال تمرکز نیز ناشی از کمبود آنها در خون است.
مصرف موادی مانند طعم دهنده ها و رنگ های مصنوعی، قهوه، پنیر، سرکه و آسپرین برای این گروه از بیماران مضر می باشد و تجربه نشان می دهد متعاقب مصرف مواد یاد شده فعالیت مغز بیماران بیش فعال به طور ناگهانی افزایش یافته و آنها در معرض حمله عصبی قرار می گیرند.

والدین عجله نکنید!

کودک از 20 ماهگی تا دو سالگی، نسبتا مستقل می شود. غذا خوردن، زمان زیادی از کودک را می گیرد. حالا دیگر به جای غذاهای له شده، می تواند تکه های غذا را بجود.
غذا خوردن برای کودک اوقات خوشی است که می تواند طی آن به تنهایی غذا بخورد و خوراکی هایش را با اطرافیان سر میز یا سفره مستقیم کند. گرچه رشد هوش و قدرت تعادل هم ردیف پیشرفت حس چشایی و لامسه است، اما باید تمایل فردی را نیز در نظر داشت. در این سن، کودک هر لحظه هوس چیز تازه ای دارد، از خوردن بعضی غذاها و یا حتی کلا غذا خوردن امتناع می کند و والدین باید روش برخورد صحیح با کودک را در این دوران بدانند.
کودک در این مرحله سنی تمایل دارد غذایی بخورد که شبیه غذای پدر و مادر باشد. آشنا شدن با طعم های مختلف موادغذایی و روش تغذیه متعادل برای او بسیار مهم است.
گر چه می توان کودک را در خوردن بعضی از غذاهای خانواده شریک کرد. نقش پدر و مادر مادر در اینجا بسیار حائز اهمیت است، زیرا بچه در غذا خوردن از آنها تقلید می کند.
در آخر باید به والدینی که برای مستقل غذا خوردن فرزندشان عجله دارند، این نکته را یادآور شد: کودک بین سنین 4 تا 6 سال می آموزد که تمیز غذا بخورد، آب دهانش را جمع کند و از چنگال، دستمال و ...و استفاده کند و تا پیش از این سن، یادآوری این نکات به کودک اصلا منطقی نیست و توصیه نمی شود.

چند نکته در باب تغذیه کودکان

1) هر کودکی از بدو تولد باید کارت مراقبت (کارت رشد) داشته باشد. این کارت شامل اطلاعات مربوط به واکسیناسیون و رشد کودک است.
2) این کارت باید در زمان تولد در بیمارستان یا در اولین مراجعه در همه مراکز بهداشتی درمانی رایگان در اختیار مادران قرار گیرد. دختران کارت صورتی و پسران کارت آبی رنگ دارند.
3) شما باید رشد کودک خود را از طریق وزن کردن منظم که توسط بهورزان در روستاها و مراقبان بهداشت در مراکز بهداشتی در شهرها صورت می گیرد و روی کارت رشد ثبت می شود، مورد توجه و پیگیری قرار دهید.
4) تا 6 ماهگی فقط به او شیر مادر بدهید و در این کار پشتکار و حوصله به خرج دهید. نگران نباشید. اگر مشکلی در شیردهی دارید از مشاوره با مراقبان بهداشتی در مراکز بهداشتی یا پزشک کودک کمک بگیرید.
5) شیر خوارانی که تا 2 سال شیر مادر می خورند شانس بهتری برای رشد و سلامت دارند و کمتر بیمار می شوند. این شانس را از کودک خود نگیرید.
6) از 15 روزگی قطره ویتامین (آ) و (د) را شروع کنید.
7) ذخیره آهن بدن کودک از 4 ماهگی کاهش می یابد و هیچ غذایی نمی تواند نیاز آهن کودک را تأمین کند. در این زمان شربت یا قطره آهن را حتماً شروع کنید و تا دو سالگی ادامه دهید.
8) میزان تجویز قطره های ویتامین (A+D) و قطره آهن را از مراقب بهداشت یا پزشک کودک بپرسید.
9) از تغییر رنگ دندان کودک و یا طعم بد این داروها نگران نباشید. کودک بعد از مدتی به طعم عادت می کند و دندان های شیری، بعدها با دندان های دائمی جانشین می شوند. هر بار بعد از دادن قطره، دندان های کودک را تمیز پاک کنید. دادن آب یا کمی آب میوه بعد از قطره آهن به تغییر مزه دهان کودک کمک می کند.
10) از 6 ماهگی غذای کمکی را شروع کنید ولی در سال اول هر بار بعد از شیر مادر به کودک غذا بدهید تا غذا مانع از دریافت شیر کافی نشود.
11) غذای کمکی را با توجه به توصیه های تصویری که در کارت مراقبت درج شده تا زمانی که کودک می تواند غذای سفره را بخورد دنبال کنید. غذای کمکی را می توانید برای دو یا سه وعده تهیه کنید و آن را در ظرف کوچک در دار در فریزر نگه دارید و بعد از بیرون آوردن و حرارت دادن (جوش) آن را گرم کرده و به کودک بدهید.
12) به غذای کودک تا یک سال اول نمک اضافه نکنید. همین کار کوچک ذائقه کودک شما را به غذای کم نمک عادت می دهد و احتمال ابتلای او را در آینده به بعضی بیماری ها مثل افزایش فشار خون کم می کند. ذائقه کودک در دو سال اول نقش مهمی برای آینده او دارد.
13) معده کودک کوچک و نیاز او از یک فرد بالغ بیشتر است معده او را با مواد بی ارزش پر نکنید.
14) در زمان بیماری کودک به دلیل بی اشتهایی کمی وزن از دست می دهد. بعد از بیماری با دادن وعده های غذای اضافی سعی کنید وزن از دست رفته را به کودک بازگردانید. کودک بعد از بیماری اشتهای بهتری دارد و اگر مراقب او باشید به سرعت وزن می گیرد.
15) به کودکان کم وزن باید بیشتر توجه شود چون آنها بیشتر بیمار می شوند و بیماری های پی در پی می تواند خطرناک باشد. کمی روغن یا کره به غذای این کودکان اضافه کنید.
16) جلوی کودک نگویید غذایی را دوست ندارید. سعی کنید از همه انواع مواد غذایی با توجه به توصیه های کارت رشد استفاده کنید، اجازه دهید کودک با طعم انواع سبزی، صیفی، میوه و... آشنا شود. تنوع غذایی، ریزمغذی های ضروری را بهتر به بدن می رساند.

چند نوع ساندویچ خوشمزه برای بچه های

تخم مرغ را بپزید و آن را حلقه حلقه کنید. یک مقدار کره روی نان بمالید و تخم مرغ ها را روی آن بچینید و روی آن ها کمی نمک، یک مقدار گلپر یا پودر نعناع خشک یا پودر آویشن بریزید. گوجه فرنگی را هم فراموش نکنید، باعث تازگی ساندویچ می شود.
تخم مرغ و سیب زمینی را پخته، تخم مرغ را حلقه حلقه کنید و سیب زمینی را با یک مقدار کره، نمک و کمی هم فلفل خوب بکوبید تا نرم شود. پوره سیب زمینی را روی نان بگذارید و روی آن تخم مرغ ها را بچینید و کمی هم پودر آویشن یا گلپر بریزد و با کاهوی تازه و گوجه فرنگی کاملش کنید.
پوره سیب زمینی بدون تخم مرغ هم غذای کامل و خوشمزه ای است. بعضی از بچه ها تخم مرغ و سیب زمینی را با هم دوست ندارند و یا برایشان سنگین است.

تغذیه کودک در ماه هفتم

شروع غذای کمکی، از پایان ماه ششم است که اولین غذایی که به کودک می دهیم، فرنی است. در این مطلب برنامه غذایی کودک در 7 ماهگی به همراه طرز تهیه غذای کودک ذکر شده است که امیدوارم مادران محترم با مطالعه مطلب قبل و مطالب آتی بطور دقیق برنامه تغذیه کودک را تا یک سال اجرا کنند.

فرنی

شروع مقدار تغذیه روزانه: از یک قاشق مرباخوری شروع می شود.

مواد لازم:
 

آرد برنج	یک قاشق مرباخوری سرصاف
شکر	نصف قاشق مرباخوری سرصاف
شیر	5 قاشق مرباخوری (که بهتر است شیر مادر باشد)

طرز تهیه:

 

آب و شکر و آرد برنج را با هم مخلوط می کنیم و بر روی حرارت می گذاریم. بعد از اینکه آرد برنج پخته شد، 5 قاشق شیر را اضافه کرده و می گذاریم بجوشد تا قوام بیاید. قوام آن باید کمی از شیرمادر بیشتر باشد. روز به روز بر حسب تحمل کودک، قوام آن بیشتر می شود تا به غلظت فرنی واقعی نزدیک شود.
در روش دیگر می توان بعد از اینکه آب و شکر و آرد برنج روی حرارت قوام آمد شیرمادر را اضافه کرد تا کمی رقیق تر شود.
در طول ماه ششم پس از شیرخوردن، بر حسب تمایل کودک 3 تا 4 بار در روز به او فرنی بدهید.

حریره بادام

مقدار مصرف روزانه: از یک قاشق مرباخوری و یک بار در روز شروع می شود. به تدریج که مقدار تغذیه با حریره بادام افزایش می یابد، مقدار و دفعات تغذیه با فرنی کم می شود.

شیر پاستوریزه	نصف لیوان
شکر	ربع قاشق چایخوری
آرد برنج	1 قاشق مرباخوری سرصاف
مغز بادام شیرین پوست گرفته و رنده شده	5 عدد

مواد لازم برای تهیه حریره بادام:

طرز تهیه:

بادام ها را رنده کرده و در یک پارچه ململ می ریزیم و داخل شیر فشار می دهیم تا شیره خود را پس دهد. آرد برنج را در آن حل کرده و شکر را نیز به آن اضافه می کنیم و روی حرارت ملایم می گذاریم تا قوام بیاید.

توجه:

از زمان شروع غذای کمکی، باید آب جوشیده خنک شده را به اندازه کافی به شیرخوار داد.
حریره بادام نیز مانند فرنی از یک قاشق مرباخوری، یک بار در روز شروع می شود تا روز ششم و هفتم 12-10 قاشق مرباخوری در روز می رسد. فراموش نشود که در این هفته به تدریج مقدار و دفعات تغذیه با حریره بادام افزایش می یابد و تغذیه با فرنی کم می شود.
بنابراین در هر وعده یا در تمام دفعات می توان حریره بادام را جایگزین فرنی کرد یا همزمان هر دو سرو شود.

توجه:

بطور کلی تا یک سالگی، عسل، شیر پاستوریزه ( به تنهایی )، پنیر، سفیده تخم مرغ، شکلات، انواع توت، کیوی، آلبالو، گیلاس، خربزه، کشمش، دانه انگور، ذرت، تکه های سوسیس، آجیل، قهوه، چای پررنگ، فلفل، ادویه جات، ترشیجات، نمک، نوشابه های رنگی و گازدار، از حبوبات لپه و نخود و از گروه سبزی ها اسفناج و کلم و تکه های سفت و خام و سبزی ها و... توصیه نمی شود.
منبع مقاله :
قاسم زاده، محمد جواد؛ (1389)، تغذیه کودکان، قم: انتشارات شمیم قلم، چاپ دوم