چند روزی است که بهسازی حاشیه استیل عباس آباد بندر مرزی آستارا توسط شهرداری با هدف ایجاد پیست دوچرخه سواری طبیعت، سوژه رسانه‌های جمعی، به خصوص شبکه‌های اجتماعی شده است.
به گزارش ایسنا، با تهیه گزارشی از اکوسیستم تالاب استیل و نگاهی اجمالی به چگونگی اجرای پروژه شهرداری در حاشیه تالاب فوق، مزایا و مضرات اجرای این طرح را بررسی می کند.
در همین ابتدا باید بیان شود که تالاب استیل با وسعت 138 هکتار در بخش جلگه‌ای غرب استان گیلان و در بین دو روستای غلام محله در شمال و دربند در جنوب واقع شده است و در گویش محلی آستارا به آن «هستل» می‌گویند.
این تالاب از شرق به جاده بینالمللی و ترانزیتی آستارا – رشت و هتل بینالمللی و از غرب به رشته کوه تالش و قلعه متروکه “تک آغاج” منتهی میشود.
از ویژگی‌های اکوتوریستی منحصر به فرد این تالاب که در سال 1384 به عنوان یکی از پنج منطقه مهم نمونه گردشگری گیلان معرفی شده است، می‌توان به واقع شدن در میان کوهپایه، شالیزار و جنگل و وجود درختان زیبای «توسکا» که ریشه آنها در آب شناور است، اشاره کرد.
انواع جانوران از قبیل «نوتریا» نوعی موش جونده مهاجر از روسیه و ماهیانی مانند کپور و آمور در آن زیست دارند و علاوه بر انواع پرندگان بومی، پرندگان غیربومی تحت حفاظت که از مناطق سردسیری، به خصوص اروپای مرکزی جهت زاد و ولد و یا زمستان گذرانی به این منطقه خوش آب و هوا سفر می‌کنند، مشاهده شده‌اند.
استیل باید برای استفاده بهتر مردم آماده شود
«دکتریونس رنجکش کیسمی» فرماندار شهرستان مرزی بندر آستارا در جریان بازدید از چگونگی اجرای پروژه بهسازی زیر ساخت اطراف این تالاب، اظهار کرد: برنامه‌ها و اقدامات بهسازی تالاب استیل باید متناسب با نظر کارشناسان باشد تا این محیط طبیعی به حیات خود ادامه دهد و هرگونه اشتباه در بهسازی که موجب تغییر در اکوسیستم آن شود، قابل قبول نیست.
وی ضمن تشکر از شهرداری آستارا برای انجام این اقدام، خاطر نشان کرد: شهرداری باید در هماهنگی با سایر دستگاه‌های مسئول نسبت به پیشبرد اهداف و برنامه‌های تعریف شده، اقدام نماید.
وی افزود: استیل یک محیط طبیعی استثنایی در منطقه هست که باید آن را برای استفاده بهتر مردم آماده کرد و این محیط باید دارای ارزش اقتصادی باشد.
فرماندار آستارا با تأکید بر اینکه تالاب‌هایی چون استیل، علاوه بر دارا بودن ارزش‌های طبیعی باید از ارزش‌های اقتصادی آنها نیز استفاده کرد، گفت: این مهم در تطبیق طبیعت با بهره وری درست امکان‌پذیر است.
وی در این بازدید که جمعی از مسوولان شهرستان وی را همراهی می کردند، خطاب به محیط زیست، آب منطقه‌ای، منابع طبیعی و آبخیزداری، جهاد کشاورزی و شهرداری توصیه کرد: استیل متعلق به هیچ دستگاه و شخص خاصی نیست و سازمان‌ها باید در کنار وظایف سازمانی خود منافع ملی و عمومی را در این پروژه ببیند تا با تشکیل کارگروه تخصصی و همگرایی‌های لازم نسبت به هرچه بهتر اجرایی شدن این پروژه همکاری کنند.
تالاب استیل جزء مناطق شکار ممنوع است
«محمدرضا روشنی» رئیس اداره حفاظت محیط زیست آستارا در مصاحبه‌های خود عنوان کرده است که تالاب استیل، جزء مناطق شکار ممنوع است و شهرداری آستارا بدون اخذ مجوزهای قانونی اقدام به اجرای طرح گردشگری در آن کرده است.
وی با اشاره به اینکه با حضور مأموران یگان حفاظت، از ادامه طرح جلوگیری شد، توضیح داد: این طرح گردشگری ابتدا باید توسط اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تأیید و سپس برای بررسی نهایی به ادارات متولی و حفاظت محیط زیست ارائه شود.
وی افزود: اداره حفاظت محیط زیست، مخالف اجرای طرح گردشگری در تالاب استیل نیست ولی باید بر اساس مجوزهای قانونی و بنا به تأکید فرماندار آستارا، مبتنی بر حفظ زیست بوم آن اجرا شود.
با مطالعه توضیحات بالا و استناد به تعریف “مناطق شکار ممنوع” که قید شده است، «در زیستگاه هایی با ویژگی های بارز که جمعیت جانوری آنها به دلیل شکار بی رویه رو به کاهش است و از این رو به حمایت نیاز دارند، برای مدتی محدود و به طور معمول 3 تا 5 سال، شکار ممنوع میشود»، به بیان چند نکته می‌پردازیم.
معضلات و آسیب های بارز این تالاب
با توجه به اینکه ضلع شرقی این تالاب در موازات دریای کاسپین(خزر) و کریدور مهاجرت شمال – جنوب پرندگان مهاجر قرار گرفته است، وجود چندین ردیف پشت سرهم دکل برق فشار قوی، موجب تلف شدن و مصدومیت تعداد کثیری از پرندگان در هنگام فرود، به خصوص در روزهای مه آلود، بارانی و برفی می شود که پیگیری جابجایی این دکل ها، در اولویت بندی برنامه‌های حمایتی دست اندرکاران ذیربط، به خصوص محیط زیست و NGOها گنجانده نشده است.
قرار گرفتن مزارع عظیم کشت برنج در اراضی شمالی و جنوبی این تالاب سبب شده است تا به شکل بی رویه و بدون ملاحظه‌ای از آب آن برای آبیاری مزارع مذکور استفاده شود که این برداشت طی سالیان گذشته مسبب خشک شدن فصلی بخش عظیمی از آن و حتی تلف شدن ماهیان موجود شده است که وقوع این حادثه در تابستان سالجاری هم دور از انتظار نیست.
صدها متر مربع از حریم خشکی و آبی جنوب شرقی این تالاب به مدت بیش از دو دهه توسط هتل موجود در آن منطقه محصور و مسدود شده است که هیچ واکنشی را تاکنون در راستای بازگشایی حریم قانونی تالاب از سوی هیچ ارگان ذیربطی شاهد نبوده‌ایم.
به تعطیلی کشاندن بازار سنتی “بایرام بازاری” در خیابانهای اطراف امامزادگان ابراهیم (ع) و قاسم (ع) و انتقال آن به اراضی ضلع شمال شرقی استیل در روستای غلام محله و ارتقای آن از تشکیل در پنج روز سال به “پنج شنبه بازار” هفتگی نیز موجب انباشته شدن تل عظیمی از زباله به خصوص پلاستیک‌های تجزیه ناپذیر در بخش وسیعی از این تالاب میشود که هیچ واکنش و اعتراضی را به جز حرکت‌های نمادین جمع آوری زباله در فصلی یک بار از سوی دوستداران محیط زیست نمی‌بینیم.
در کنار این بی توجهی‌ها، نباید بی توجهی به واقع شدن بیش از سه دهه‌ای یک معدن در ضلع غربی و بهترین چشم انداز استیل که علاوه بر تخریب بخش وسیعی از کوهستان‌های آن منطقه، قلعه تاریخی و چند صد ساله موجود در آن منطقه را که به نام “تک آغاج” به شکل کامل تخریب کرده است را از قلم بیندازیم.
علاوه بر این معضلات، نمی توان قرار گرفتن ضلع غربی این تالاب در طرح احداث خط آهن بین المللی آستارا – رشت که با آغاز اجرای آن بخش عظیمی از منطقه فوق تخریب خواهد شد را نادیده بگیریم.
دیوار کوتاه شهرداری آستارا در پذیرش هجمه انتقادات
با بررسی مسایل بالا و درک اهمیت هر یک از موضوعات مطرح شده در بر هم خوردن چهره طبیعی تالاب زیبای استیل، مخاطبان باید با نگاهی متفاوت و به شکل بی طرفانه، چگونگی و نوع ادبیات هجمه های وارد شده در زمینه بهسازی جاده خاکی با هدف ایجاد پیست دوچرخه سواری طبیعی توسط شهرداری بندر مرزی آستارا که ارگانی برای مدیریت یک منطقه مهم توریستی است را ارزیابی نمایند.
در ادامه با مطالعه آرشیو اخبار، تصاویر و مستندات منتشر شده از این تالاب، چندین سوال در اذهان عمومی نقش می بندد که «چرا با وجود آگاهی کامل متولیان امر از مشکلات ریشه‌ای این تالاب، اقدامی تأثیر گذار و در خور شأن مردم شهرستان در این منطقه انجام نشده است؟!»، «آیا با زیر سوال بردن بهسازی جاده خاکی استیل، مرتفع نمودن مشکلات مهم آن در حاشیه قرار نمی گیرد؟!»، «آیا بررسی نوع انتقادات از شهرداری، ذهن‌ها را به ناکامی عدهای در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا سوق نمی دهد؟!» و «چرا این حساسیت‌ها را در نجات برکه شیلات و تالاب بسیار مهم از نظر میزبانی پرندگان مهاجر “آق” شاهد نیستیم؟!» از آن جمله‌اند.
در پایان باید افزود: با توجه به اینکه شهرداری آستارا، سازمان حفاظت محیط زیست، منابع طبیعی و حتی شیلات بیش از سایر دستگاهها صلاحیت تولیت این تالاب را دارند، ولی چرا مسئولیت مدیریت آن به “آب منطقه ای” سپرده شده است؟!
