جهانی یا منطقه ای بودن طوفان نوح مسئله ای نیست که مفسران بخواهند به صورت قطعی درباره آن اظهار نظر کنند. زیرا در اینگونه موارد باید به اسناد تاریخی متقن مراجعه کنیم یا اینکه در کلام خدا و معصومین بیانی قطعی و یقینی درباره آن داشته باشیم و در این باره نه سند تاریخی متقن داریم و نه توضیحی یقینی در کلام خدا و معصومین یافته ایم و لذا آنچه به عنوان جهانی و عالم گیر بودن طوفان نوح به تفاسیری همچون تفسیر نمونه و المیزان نسبت داده می شود به صورت احتمالی است که این تفاسیر برگزیده اند. البته به عنوان احتمالی قوی، اما در عین حال منطقه ای بودن آن نیز به صورت کلی نفی نشده و قرائن و شواهدی برای منطقه ای بودن آن وجود دارد.
در تفسیر نمونه بعد از ذکر شواهد و قرائن عالم گیر بودن طوفان نوح می خوانیم:
« ولی با این حال احتمال منطقه ای بودن آن نیز به کلی منتفی نیست، زیرا اطلاق کلمه «ارض» بر یک منطقه وسیع جهان در قرآن مکرر آمده است چنان که در سرگذشت بنی اسرائیل میخوانیم: «وَ أَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِینَ کانُوا یُسْتَضْعَفُونَ مَشارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغارِبَهَا»(1) « مشرقها و مغربهای زمین را در اختیار گروه مستضعفان (بنی اسرائیل) قرار دادیم... این نکته نیز قابل توجه است که طوفان نوح به عنوان مجازات آن قوم سرکش بود، و ما هیچ دلیلی در دست نداریم که دعوت نوح به سراسر زمین رسیده باشد، اصولا با وسائل آن زمان رسیدن دعوت یک پیامبر (در عصر خودش) به همه نقاط، بسیار بعید به نظر میرسد.(2)
بعد از مقدمه مذکور باید بگوییم که بر فرض که طوفان نوح عالم گیر بوده باشد، باز هم می توان در پاسخ به سؤال شما احتمالاتی ذکر کرد.
جنابعالی نوشته اید:« این چند میلیون خزنده و حشره و ... را چگونه جمع آوری کرده و در آن کشتی جا داده است»
در پاسخ می توان گفت که:
اولا: همه حیوانات در این کشتی جا داده نشده اند. بلکه چنانکه از آیه 40 سوره هود (3) استفاده می شود از هر نوعی از انواع حیوانات یک جفت (نر و ماده) بر کشتی سوار شده است.
ثانیا: لزومی ندارد که آبزیان و حشرات و .. هم سوار بر کشتی شوند زیرا سیل ضرری برای آنان ندارد.
ثالثا: کشتی نوح، یک کشتی معمولی نبوده. چون خود کشتی آیت و معجزه‌ی الهی بوده است این کشتی با نظارت و مراقبت الهی ساخته شده و همه چیز حساب شده و پیش بینی شده بود؛ با توجه به این، هیچ بعید نیست که آنقدر گنجایش داشته که جفتی از هر حیوان (نه همه حیوانات ) در آن گنجانده شود.
رابعا: ممکن است که در زمان حضرت نوح چند قسم بیشتر از جانوران در روی زمین پیدا نشده بودند، و نوح فقط نسل آنها را حفظ کرده است، و بقیه حیوانات بعدا پیدا شده‌اند.
خامسا: جمع آوری جفتی از حیوانات از مناطق مختلف ممکن است به اعجاز الهی صورت گرفته باشد و ما نباید همیشه به اسباب و عوامل مادی توجه داشته باشیم و از اسباب و علل غیر مادی غافل باشیم.
البته در پایان ناگفته نماند که این توجیهات ما برای این نیست که بگوییم قطعا طوفان نوح عالم گیر بوده بلکه برای این است که بگوییم هر دو احتمال (جهانی و منطقه ای بودن) ممکن است و در پایان بهتر است که این سخن نویسنده تفسیر المنار را نقل کنیم که علامه در المیزان از وی نقل کرده که وی می گوید:« « أن هذه المسائل التاریخیة لیست من مقاصد القرآن و لذلک لم یبینها بنص قطعی فنحن نقول بما تقدم أنه ظاهر النصوص و لا نتخذه عقیدة دینیة قطعیة فإن أثبت علم الجیولوجیة خلافه لا یضرنا لأنه لا ینقض نصا قطعیا عندنا»(4)
«این مسائل تاریخی از اهداف و مقاصد قرآن نیست و به همین جهت قرآن کریم آن را به طور صریح و قاطع بیان نکرده ما هم که در این باره اظهار نظری کردیم تنها گفتیم از ظاهر نصوص چنین بر میآید نه اینکه خواسته باشیم اعتقاد دینی خود را اظهار نماییم و یا نتیجه بحث را به عنوان یک عقیده قطعی دینی بپذیریم، بنابراین اگر در علم ژئولوژی و زمین شناسی خلاف این نتیجه ثابت شده باشد ضرری به حال ما ندارد برای اینکه این نتایج علم زمین شناسی هیچ نص قطعی ما را نقض نمیکند»
پی نوشت ها:
1. أعراف(7) آیه 137.
2. آیت الله مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة ، 1374ش، ج9، ص 103
3. « حَتَّی إِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنُّورُ قُلْنَا احْمِلْ فیها مِنْ کُلٍّ زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ...» « (این وضع هم چنان ادامه یافت) تا آن زمان که فرمان ما فرا رسید، و تنور جوشیدن گرفت (به نوح) گفتیم: «از هر جفتی از حیوانات (از نر و ماده) یک زوج در آن (کشتی) حمل کن...».
4. علامه طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق ، ج10، ص 265.
